مروری بر ویژگی های شبکه تلفن ثابت کشور و تحولات آینده

از زمان اختراع تلفن در سال ۱۸۷۶, برای بیش ازیک قرن, این وسیله نقش منحصر به فردی را در دنیای ارتباطات ایفا کرده است امروزه هر چند شیوه های جدید ارتباط همچون تلفن همراه ظهور کرده اند, ولی نیاز به استفاده از تلفن ثابت, به دلیل داشتن مزایای خاص همچنان از جایگاه ویژه ای در ارتباطات هزارة سوم برخوردار است شبکه های تلفن ثابت در این فاصله دچار تغییرات گسترده ای شده و سرویس های جدیدی بر روی آنها تعریف شده است

این نوشتار به مروری کلی بر ساختار شبکة تلفن ثابت و وضعیت فعلی شبکة کشورمان و همچنین روند تحول‌های آتی شبکة تلفن ثابت و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر این روند خواهد پرداخت:

ساختار فعلی شبکة تلفن ثابت کشور

شبکة تلفن ثابت، در ساده‌ترین بیان، از سوئیچ‌های تلفنی، زوج سیم‌های مسی و دستگاه‌های تلفن مشترکین تشکیل‌ شده است. ازیک دیدگاه، می‌توان شبکة تلفن ثابت را به سه شبکة شهری، بین‌شهری و بین‌الملل تقسیم کرد. در واقع آنچه که معیار این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرد، سطح و عملکرد سوئیچ‌های تلفنی است:

۱- شبکة تلفن ثابت، در سطح شهری، از سه نوع مرکز سوئیچ LX ، TA و LTX تشکیل شده است. مراکز LX ، مراکز شهری هستند که ازیک طرف به شبکة تلفن ثابت و از طرف دیگر به مشترکین شبکه متصل می‌باشند. در شهرهای بزرگ با افزایش نواحی متعدد شهری، برای کاهش حجم ترافیک شبکه، استفاده از مراکز TA که فقط وظیفة انتقال ترافیک را بر عهده دارند، ضرورت پیدا می‌کند. در طراحی شبکة شهری، بعضاً ایجاد مراکزی که هم عملیات پردازش مکالمه را انجام دهند و هم ترافیک بین مراکز محلی را منتقل کنند، ضرورت پیدا می‌کند. در واقع، این مراکز (مراکز LTX ) وظیفة دو نوع مرکز LX و TA را به عهده دارند.

۲- اما شبکة تلفن ثابت کشور در سطح بین‌شهری، به صورت سلسله‌‌مراتبی و متشکل از سه سطح SC، PC و TX است. در این آرایش، شبکة تلفن ثابت کشور به هشت ناحیه (بابل، تهران، اصفهان، تبریز، مشهد، اهواز، شیراز و همدان) تقسیم شده است. در هر ناحیه دو مرکز SC به صورت دوگانه ( SC۱ و SC۲) وجود دارد. SC۱ های همة ناحیه‌ها باهم و SC۲ های همة ناحیه‌ها با هم به صورت "پنجرة کامل" در ارتباط هستند. در هر ناحیه نیز مراکز SC۱ و SC۲ با هم در ارتباط می‌باشند. هر SC مراکز بین‌شهری ( PC ) چند استان کشور را پوشش می‌دهد. PC ها، در هر ناحیه، مراکز تلفنی چندین شهریا تمام شهرهاییک استان را تحت پوشش خود قرار می‌دهند.در هر ناحیه، مراکز PC نیز به صورت پنجرة کامل با هم در ارتباط هستند. همگی PC هاییک ناحیه نیز با SC های آن ناحیه در ارتباط می‌باشند. مراکز TX نیز در شهرهای کوچک استفاده می‌شود. این مراکز ازیک طرف با شبکة تلفن و از طرف دیگر با مشترکین در ارتباط می‌باشند.

۳- و بالاخره شبکة تلفن ثابت کشور در سطح بین‌المللی، از دو مرکز سوئیچ بین‌المللی ISC۱ و ISC۲ تشکیل شده است. این دو مرکز وظیفة انتقال ترافیک بین‌الملل کل کشور را بر عهده دارند.

بر اساس آمار، تا پایان سال ۸۲ در شبکة تلفن ثابت کشور ۸ مرکز SC به صورت دوگانه، ۸۴ مرکز PC و ۴۵۰۰ مرکز TX وجود دارد.

مؤلفه‌های شبکة تلفن ثابت

۱- سیگنالینگ

سیگنالینگ، به بیان ساده، عبارت است از انتقال اطلاعات کنترلی در شبکة تلفنی. این اطلاعات شامل سیگنال‌های لازم برای برقراری ارتباط، امتداد و پایان آن می‌باشد. در حال حاضر، در شبکة تلفن ثابت کشور دو نوع سیگنالینگ CAS و CCS.۷ متداول است. به صورت کلی، استفاده از سیگنالینگ C AS ، غیر از اینکه ظرفیت ارتباطی کشور را محدود می‌کند، باعث ایجاد محدودیت در ارایة سرویس‌ها و تکنولوژی‌های جدید مخابرات نیز می‌شود. از مزایای سیگنالینگ CCS.۷ بر سیگنالینگ CAS می‌توان، به عنوان مثال، به افزایش سرعت برقراری ارتباط، کاهش زمان اشغال بودن خطوط، امکان استفاده از شبکة فعلی برای پیاده‌سازی شبکه‌های نسل جدید ( NGN ) و امکان مزاحم‌یابی سریع اشاره کرد. ارتباط بین نقاط سیگنالینگی ( SP) ، در شبکة سیگنالینگ CCS.۷ ، دارای دو حالت مرتبط و شبه‌مرتبط است. در حالت اول، مسیر صحبت و مسیر سیگنالینگ بین دو نقطة سیگنالینگی به طور مجزا و مستقیم است. در حالت دوم، مسیر سیگنالینگی از نقطة واسطة دیگری که فقط نقش انتقال پیام سیگنالینگی (STP ) را بر عهده دارد عبور می‌کند. در طرح سیگنالینگ کشور، کلیة مراکز، علاوه بر عملیات نقطة SP ، عملیات نقطة STP را نیز عهده‌دار می‌باشند. شبکة سیگنالینگ کشور منطبق بر شبکة سوئیچ و به صورت سلسله‌مراتبی است. در حال حاضر، به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات، از ۱۰۰ مرکز حدود ۳۰ مرکز به سیستم سیگنالینگ CCS.۷ مجهز نشده‌اند. در وضعیت کنونی شبکة تلفن ثابت کشور، حدود ۳۵۰۰ لینک سیگنالینگی برای ارتباط بین ۱۰۰ مرکز سیگنالینگ واقع در نقاط بین‌شهری (که هریک برای حمل ترافیک ۸۰۰ کانال صوتی طراحی شده‌اند) وجود دارد.

۲- نامبرینگ (شماره‌گذاری)

اساساً دو روش برای شماره‌گذاری در شبکة تلفن ثابت وجود دارد. روش بسته ( closed ) یا نامنظم و روش باز ( open ) یا منظم. در روش بسته، کل کشور شامل یک منطقة شماره‌گذاری است. به این معنی که، برای آغاز هر مکالمه، شماره‌گیری ملی به صورت کامل صورت می‌گیرد. در روش باز، کل کشور به چند منطقة جغرافیایی تقسیم می‌شود. در این حالت، برای مکالمات محلی، شماره‌گیری به صورت محلی و برای مکالمات بین‌منطقه‌ای، شماره‌گیری ملی به صورت کامل صورت می‌گیرد. روش بسته عمدتاً در آمریکای شمالی و روش باز در اروپا و آسیا متداول است. شماره‌گیری متداول در کشور ما نیز مبتنی بر روش باز است. هرکدام از این روش‌ها، مزایا و معایب خاص خودش را دارد. به عنوان مثال، روش بسته دارای شماره‌های با طول یکسان برای کلیة مکالمات و نیز شماره‌های قابل حمل است. از سوی دیگر، روش باز دارای شماره‌های با طول کمتر برای مکالمات محلی نسبت به مکالمات بین‌منطقه‌ای است. در ابتدای راه‌اندازی شبکة تلفن ثابت کشور، کدها و شماره‌های با طول متغیر در شبکة شهری و بین‌شهری متداول بود. برای رفع این مشکل، شرکت مخابرات ایران طرح نامبرینگ هم‌شکل ۱۰ رقمی را برای شبکة تلفن ثابت کشور تصویب کرد. در این ترکیب جدید، کلیة شماره‌ها از ۱۰ رقم در سه بخش شامل کد منطقه، پیش‌شمارة مرکز و شمارة مشترک تشکیل شده است. بر اساس این طرح، ۳۲۴ کد منطقه، ۱۴۰۰ کد مرکز و ۱۰۰۰۰ شمارة مشترک قابل تشخیص است. بنابراین، در مجموع برای هر منطقه تا ۱۴میلیون شمارة مشترک و در سطح کشور تا ۴ میلیارد و ۳۵۶ میلیون شمارة مشترک می‌توان تخصیص داد.

۳- شارژینگ (محاسبة نرخ مکالمه یا تعرفه‌بندی)

اگر از دیدگاه کلان اقتصادی به صنعت مخابرات نگریسته شود، نظام تعرفه‌بندی اثر بسزایی در بازگشت سریعتر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، توسعة آسان‌تر شبکه و رضایت بیشتر مشتریان دارد. به همین دلیل، برای رسیدن به حداکثر بهره‌وری، باید اثر کلیة عوامل مؤثر را به صورت مناسب در نظام تعرفه‌بندی منظور کرد. به بیان دیگر، باید ازیک منطق فازی و دینامیک (و نه کلاسیک) در نظام تعرفه‌بندی پیروی کرد. اهمیت این مسأله با گسترش تنوع سرویس‌های مخابراتی، ظهور فراهم‌کنندگان جدید این سرویس‌‌ها و تنوع کاربران شبکه‌های مخابراتی بیش از پیش جدی‌تر می‌شود. از میان فاکتورهای گوناگون، در کشور ما در وضعیت فعلی، فقط دو عامل "فاصلة مکانی بین دو نقطة انتهایییک مکالمه" و "زمان وقوع مکالمه" در محاسبة نرخ مکالمه تأثیرگذار است. این روش در شرایط کنونی مخابرات کشور کم‌مشکل و نه کاملاً مطلوب به نظر می‌رسد. ولی در آینده، با توجه به تغییرات اساسی که در ساختار شبکة مخابرات، به‌ویژه از دیدگاه ارائة سرویس‌های متنوع صورت خواهد گرفت، استفاده از نظام‌های تعرفه‌بندی پیشرفته اجتناب‌ناپذیر است. مبنای فعلی محاسبة شارژ در کشور "پالس" می‌باشد. در واقع، ارزش ریالی هر پالس مبنای محاسبة کلیة ارتباطات شهری، بین‌شهری و سیار محسوب می‌شود. هزینة هر پالس با توجه به ملاحظات اقتصادی توسط شورای اقتصاد محاسبه می‌شود. در سال ۸۳ هزینة هر پالس با تفکیک ساعات شبانه‌روز به ۷/۴۴ ریال رسیده است؛ به عبارتی از ساعت ۸ تا ۱۳، طول پالس معادل ۲۴/۲ دقیقه، از ساعت ۱۳ تا ۲۱، طول پالس معادل ۶۷/۲ دقیقه و از ساعت ۲۱ تا ۸ به‌علاوة جمعه و روزهای تعطیل، طول پالس معادل ۲/۳ دقیقه است. برای مکالمات بین‌شهری، فاکتور فاصله نیز در این محاسبه وارد می‌شود. از نظر فاصله، کشور به ۴ منطقه تقسیم می‌شود. در محاسبة پالس بر حسب ثانیه برای مکالمات بین‌‌شهری، ۲ بازة زمانی در نظر گرفته می‌شود. از ساعت ۸ الی ۲۲ به عنوان نرخ روز و از ساعت ۲۲ الی ۸ به‌علاوة جمعه و روزهای تعطیل به عنوان نرخ شب در نظر گرفته می‌شود. در این راستا، برای فاصله‌های کمتر از ۱۰۰ کیلومتر نرخ روز ۳ پالس و نرخ شب ۲ پالس، برای فاصله‌های از ۱۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر نرخ روز ۶ پالس و نرخ شب ۴ پالس، برای فاصله‌های از ۴۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر نرخ روز ۱۲ پالس و نرخ شب ۶ پالس و برای فاصله‌های بیش از ۷۰۰ کیلومتر نرخ روز ۱۶ پالس و نرخ شب ۸ پالس در نظر گرفته می‌شود. برای مکالمات بین‌الملل و تلفن همراه نیز نرخ‌های ویژه‌ای در نظر گرفته می‌شود که اطلاعات تفصیلی در این‌باره از سایت شرکت مخابرات ایران قابل استخراج است.

---