چگونه شاد شویم

همه متفکران به این نتیجه رسیده اند که تفریحات سالم و شادی ها برای تقویت روح آدمی یک ضرورت است خندیدن و خنداندن , شادی کردن و شادی آفریدن , دلشاد و مسرور بودن, بشّاش و خنده رو بودن, لبخند بر لب داشتن, همه اینها به عنوان یک ضرورت در زندگی انسان نقش تعیین کننده دارد

همه متفکران به این نتیجه رسیده‏ اند که تفریحات سالم و شادی‏ها برای تقویت روح آدمی یک ضرورت است. خندیدن و خنداندن‏، شادی کردن و شادی آفریدن‏، دلشاد و مسرور بودن،‏ بشّاش و خنده‌رو بودن، لبخند بر لب داشتن،‏ همه اینها به عنوان یک ضرورت در زندگی انسان نقش تعیین‌کننده دارد. در این میان گروهی اعتقاد دارند که شادی و شادمانی مطلق است، با هر وسیله‏ای، با هر ابزار و شیوه‏ای، می‏توان به شادی و شادمانی دست یافت. در مقابل گروهی دیگر شادی و تفریحات را قانونمند می‏دانند و در مرز حلال و بایدها تفسیر می‏کنند، هر نوع شادی و تفریحی را مجاز نمی‏شمارند و در یک کلمه، تفریحات سالم را باور دارند. تا مرز حرمت و آبروی دیگران محفوظ بماند. تا شادی و خنده و تفریحات ما به دیگران صدمه‏ای، ضربه‏ای، وارد نسازد.اصلِ تفریحات سالم و شادمانی برای روح آدمی یک ضرورت است. مهمّ آن است که در فرهنگ کاربُردی امّت اسلامی درست تفسیر شود و جایگاه ارزشی خود را بازیابد. امام علی (علیه‌السلام) در حکمت ۲۵۷ سفارش می‏کند که سعی کنید تا دل‏ها را شادمان سازید و شادی‏ها را به خانه‏ها ببرید و فرمود: «ای کمیل! خانواده‏ات را فرمان ده که روزها در به دست آوردن بزرگواری و شب‏ها در رفع نیاز خفتگان بکوشند، سوگند به خدایی که تمام صداها را می‏شنود، هر کس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد که به هنگام مصیبت چون آب زلالی بر او باریدن گرفته و تلخی مصیبت را بزداید چنانکه شتر غریبه را از چراگاه دور سازند». آنگاه به اعتدال و میانه‌روی در شادی‏ها اشاره کرده نسبت به خنده‏های‏ انسان پرهیزکار در خطبه ۱۹۳/۲۶ می‏فرماید: «اگر می‏خندد، صدای او به خنده بلند نمی‏شود».

● گردش و تفریح

روح آدمی به شادابی و تفریحات سالم نیازمند است و غذای روحی و روانی همواره در کنار غذای جسم مطرح بوده است. با برّرسی سیره عملی حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) این حقیقت را به روشنی مشاهده می‏کنیم:

۱ـ تماشای آب گودال‏ها پس از باران :حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) نقل فرمود که: شبی در مدینه باران فراوانی بارید و بیابان‏ها و گودال‏ها پُر از آب شد. صبح آن روز رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به من فرمود: بیا تا به صحرای عقیق برویم و طراوت و صفای آب‏های جمع شده در گودال‏ها و درّه‏ها را تماشا کنیم. همراه پیامبر به تماشای بیابان رفتیم و منظره‏های زیبای طبیعت را تماشا کردیم.

۲ـ استفاده از زیبایی‏های طبیعت :حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) وقتی به سوی صفّین حرکت می‏فرمود به سرزمین بلیخ رسید که، جای خوش آب و هوایی بود و رودخانه بزرگ و پُر آبی داشت، مناظر زیبای آن سرزمین، امام علی (علیه‌السلام) را به خود مشغول کرد. آن حضرت دستور داد تا سپاهیان در آنجا مدّتی بمانند و از آب و هوای دلنشین آن سامان بهره‌مند گردند و استراحت کنند.

● سرگرمی‏ های سالم

۱ـ شناگری و تیراندازی :جوان و نوجوان برای رشد و کمال روحی و جسمی هم به فعالیت‌های بدنی نیاز دارد و هم به طراوت و شادابی روح، باید تفریحات سالم را به گونه‏ای برای جوانان فراهم کرد که هم وقت آنها را پُر کند و بیکار و سرگردان نمانند و هم در رشد جسمی و روانی آنان تأثیر داشته باشد که امام علی (علیه السلام) به دو نوع از سرگرمی‏های خوب اشاره می‏فرماید که رهنمود داد: «به کودکان و نوجوانان خود شناگری و تیراندازی بیاموزید».

۲ـ شوخی‏های متواضعانه :خندیدن و خنداندن درست و دور از رفتارها و الفاظ زشت مانعی ندارد. فرق است بین دروغ گفتن، مسخره کردن، بازی کردن با آبروی مردم و فروتن و متواضع بودن. حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) همیشه لبخند بر لبان مبارکش بود و در برخورد با کوچک و بزرگ شاد و دارای چهره‏ای شاداب و خندان بود. امام علی (علیه السلام) همواره از شوخی‏های زشت و بی‏معنا پرهیز می‏کرد و عمروعاص را در پخش اینگونه شایعات مورد نکوهش قرار داد که در خطبه ۸۴ مرز میان شوخی‏های ناروا و روا را روشن کرد که فرمود: «شگفتا از عمروعاص پسر نابغه! میان مردم شام گفت که من اهل شوخی و خوشگذرانی بوده و عمر بیهوده می‏گذرانم!! حرفی از روی باطل گفت و گناه در میان شامیان انتشار داد. مردم آگاه باشید! بدترین گفتار دروغ است، عمروعاص سخن می‏گوید، پس دروغ می‏بندد، وعده می‏دهد و خلاف آن مرتکب می‏شود، درخواست می‏کند و اصرار می‏ورزد، امّا اگر چیزی از او بخواهند، بخل می‏ورزد، به پیمان خیانت می‏کند و پیوند خویشاوندی را قطع می‏نماید، پیش از آغاز نبرد در هیاهو و امر و نهی بی‏مانند است تا آنجا که دست‏ها به‏سوی قبضه شمشیرها نرود. امّا در آغاز نبرد و برهنه شدن شمشیرها، بزرگ‌ترین نیرنگ او این است که فرار نماید. آگاه باشید! به‌خدا سوگند که یاد مرگ مرا از شوخی و کارهای بیهوده باز می‏دارد، ولی عمروعاص را فراموشی آخرت از سخن حق بازداشته است، با معاویه بیعت نکرد مگر بدان شرط که به او پاداش دهد و در برابر ترک دین خویش، رشوه‏ای تسلیم او کند». سپس در حکمت ۴۵۰ ره‏آورد شوخی‏های ناروا را تذکّر می‏دهد که: «هیچ کس شوخی بیجا نکند، جز آن که مقداری از عقل خویش را از دست بدهد».

۳ـ شنا در رودخانه :یکی از لذّت‏های حلال و تفریحات نشاط آور، شنا کردن است. و در روایات اسلامی فراوان به یادگیری شنا و آموختن فنّ شناگری به فرزندان، سفارش شده است. حضرت امیرالمومنین (علیه‌السلام) به شناکردن علاقه داشت، با اینکه می‏توانست روزهای جمعه در منزل غسل جمعه کند، امّا به کنار رودخانه می‏رفت و در رودخانه غسل جمعه و شنا می‏کرد. أشعث بن عبد می‏گوید: یک روز جمعه علی (علیه‌السلام) را دیدم که در رودخانه فرات، شنا می‏کرد و غسل جمعه انجام می‏داد و در آن روز با پیراهنی نو، نماز جمعه خواند.

● لذّت‏های حلال‏

۱ـ روان آدمی و لذّت‏های حلال‏:روح آدمی دارای نیازمندی‌های گوناگونی است. حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) در این رابطه فرمود: «این دل‏ها همانند تن‏ها خسته می‏شوند، برای نشاط آن به سخنان تازه حکیمانه روی بیاورید».

۲ـ ضرورت لذّت‏های حلال‏:اگر روح آدمی چون جسم، غذا می‏طلبد، مریض گشته احتیاج به دارو و درمان پیدا می‏کند. لذّت‏های حلال برای درمان روح یک ضرورت است، تا به نیازمندی‌های روان آدمی پاسخ مثبت داده شود که امام علی (علیه السلام) فرمود: «مومن باید شبانه روز خود را به سه قسم تقسیم کند، زمانی برای نیایش و عبادت پروردگار و زمانی برای تأمین هزینه زندگی و زمانی برای واداشتن نفس به لذّت‏هایی که حلال و زیباست».

زینب مجلسی راد