عوارض ناشی از ورزش های آبی و نحوه مقابله با آنها

شنا یكی از پرطرفدارترین ورزش هایی است كه درمیان مردم رایج است به طوری كه هرساله میلیونها نفر برای پركردن اوقات فراغت خود به استخرها, پاركهای آبی, حوضچه های آبگرم, بركه ها, رودخانه ها و دریاها هجوم می برند

شنا یكی‌از پرطرفدارترین ورزش هایی است كه درمیان مردم رایج است به طوری كه هرساله میلیونها نفر برای پركردن اوقات فراغت خود به استخرها، پاركهای آبی، حوضچه‌های آبگرم، بركه‌ها، رودخانه‌ها و دریاها هجوم می‌برند.

میزان استقبال مردم از ورزش‌های آبی به خصوص در فصل گرما به حدی است كه اكثر این مكانها بخصوص استخرها در تمام اوقات روز ، خصوصا زمان اوج گرما، مملو از افرادی است كه به آب خنك پناه آورده‌اند.

اما همین ورزش مفرح و آب خنك درصورت بی‌توجهی به اصول بهداشتی می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌های پوستی و عفونی خطرناكی شود.

درسال های ‌اخیر اگرچه استفاده از روش‌ها و داروهای ضدعفونی‌كننده در استخرها و بهسازی محیط دریاچه‌ها،رودخانه‌ها و دریاها سبب بهبود كیفیت این محیط ها شده است اما بااین وجود آمار شیوع بیماریهای ناشی از شنا به دلایل مختلف همچون استفاده بی‌رویه از لوازم بهداشتی -آرایشی، بی‌توجهی به نظافت شخصی و سهل‌انگاری برخی مسئولان مراكز تفریحی _ ورزشی در رعایت نكات بهداشتی افزایش داشته است.

در این بین استخرها به دلیل حضور بیشتر و دسترسی سهل‌تر مردم و محدود و بسته‌بودن ‌آن ها در انتشار و گسترش بیماریها تاثیر بیشتری دارند و بیماری هایی مانند قارچ، انگل، اسهال، حصبه، اگزما، كچلی، قارچ‌های پوستی، بیماری‌های عفونی گوش و چشم و بیماری‌های گوارشی از آن دسته امراضی هستند كه هرسال تعدادی از مراجعین به این مكان‌ها به آنها مبتلا می‌شوند.

اگرچه آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به این بیماری‌ها در دست نیست اما كارشناسان بهداشت و برنامه‌ریزان اوقات فراغت، به شهروندان در مورد رعایت اصول بهداشتی در استخرهای شنا هشدار جدی می‌دهند.

به گفته یكی از مسئولان استخر در شهر قزوین، استخرها به سه دسته درجه یك، دو و سه تقسیم می‌شوند كه سرویس دهی، خدمات و همچنین رعایت اصول بهداشتی در هر یك از این استخرها متغیر است.

به اعتقاد وی، در استخرهای درجه یك كه معمولا مجهز به سیستم تصفیه‌كننده دائمی هستند به‌علت قیمت بالای بلیت ورودی، افراد كمتری مراجعه می‌كنند و در مقابل در استخرهای درجه سه و حتی درجه دو به‌علت حضورزیاد مراجعین و كمبود وقت برای كنترل امور بهداشتی و نظافتی شاهد بروز بیماری‌های عفونی و پوستی زیادی چون كچلی، زگیل و قارچ‌های پوستی هستیم.

كارشناسان بهداشت نیز در این زمینه معتقدند،براساس استانداردهای موجود، به‌منظور حفظ سلامت شهروندان و رعایت بهداشت عمومی آب استخر باید مرتبا تصفیه و هر دو یا سه روز یكبار تعویض شود كه این امر باتوجه به كمبود ذخایر آبی در كشور، به ویژه در فصل گرم سال تقریبا غیرممكن است.

به اعتقاد آنان، بیماری های ناشی از تفریحات آبی، بیماری هایی هستند كه از استنشاق یا تماس با آبهای آلوده استخرهای شنا، چشمه‌های آب معدنی و رودخانه‌ها شیوع پیدا می‌كنند.

"محمدمهدی جمشیدی"، كارشناس بهداشت دراین زمینه با تاكید بر اینكه‌ آب استخرها باید تقریبا استانداردهای آب آشامیدنی را داشته باشند و فقط میزان كلر آن بیشتر باشد، به‌متصدیان استخرها هشدارداد كه اصول بهداشتی ومقررات را رعایت كنند و از پذیرش مراجعین به استخر، بیش از ظرفیت واقعی پرهیز كنند.

وی با اشاره به‌ اینكه در هر استخر به ازای هر پنج شناگر باید یك دوش وجود داشته باشد، گفت: از لحاظ بهداشتی نیز باید تمامی كاركنان استخرها دوره ‪۴‬ ساعته آموزش بهداشت فردی و عمومی را گذرانده و كارت معاینه پزشكی دریافت كنند.

وی درباره استفاده از كلاه ‌شنا در استخر افزود: شناگران باید از كلاه شنا در استخرهای روباز و سرپوشیده و حتی شخصی استفاده كنند، چرا كه نه تنها كلر موجود در آب باعث ریزش مو می‌شود، بلكه مس آزاد شده از لوله‌های آب كه به درون استخر می‌ریزد نیز صدمات زیادی به مو می‌زند.

جمشیدی برلزوم استفاده ازعینك وكلاه مخصوص شنا دراستخرها تاكید كرد و گفت: اگرچه كلاه وعینك خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی را از بین نمی‌برند اما تا حد قابل توجهی آن را كاهش می‌دهند.

دكتر"همایون فتحی"، فوق تخصص بیماریهای گوارشی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، نیز اسهال را معمولترین بیماری ناشی از تفریحات آبی ذكركرد و گفت: اسهال بیماری‌است كه می‌تواند توسط افرادمبتلا به آن در استخر منتشر شود.

وی اظهار داشت: سایر بیماری ها از قبیل بیماریهای چشم، گوش، حلق، بینی و پوست شناگران را تهدید می‌كنند و چنانچه گندزدایی(ضدعفونی) در سطح قابل قبول در استخرها انجام نشود، میكروب آنها رشدكرده و سبب بروز بیماری می‌شوند.

وی ادامه‌ داد: به‌منظور ازبین بردن بعضی‌ از میكروبها از قبیل كریپتوسپوریدیوم كه ‌حتی در شرایط گندزدایی دقیق و صحیح استخر، برای روزها زنده می‌مانند، لازم است كلرینه طولانی مدت انجام شود.

دكترفتحی خاطرنشان كرد: این مطلب بیانگراین نكته‌است كه‌بدون كمك و همكاری شناگران حتی در استخرهای خوب حفاظت شده نیز بیماری می‌تواند شیوع پیدا كند.

وی گفت: كودكان، زنان باردار وافرادی كه دچارنقص درسیستم ایمنی بدن هستند مانند افراد مبتلا به ایدز، افراد دارای پیوند اعضاء ویاافراد شیمی درمانی چنانچه دچار عفونت باشند بیشتر درمعرض ابتلا به بیماری های ناشی از تفریحات آبی هستند.

فوق تخصص بیماری های گوارشی درباره ‌راه های پیشگیری و كنترل این بیماریها افزود: استفاده از ضدعفونی‌كننده های مناسب و نگهداری كلرآب درحد استاندارد، تعویض مكرر آب استخرها توسط مسئولین مراكز تفریحی _ ورزشی و رعایت بهداشت فردی توسط شناگرها از مهمترین راه های كنترل و پیشگیری از گسترش بیماریهای ناشی از شناست.

وی رعایت چندنكته را در این ورزش ضروری دانست و گفت: استفاده از استخرهای خلوت ومطمئن، پرهیز از تماس پوست چرب ناشی ازمصرف لوازم آرایشی یا كرم‌ها با آب استخر، دوش گرفتن پیش از ورود به‌استخر، سونا یاجكوزی، استفاده ازكلاه و عینك شنا برای جلوگیری ازآسیب رسیدن به چشم‌ومو،استفاده ازلوازم شخصی، دوش گرفتن وشستن بدن وسر باصابون وشامپو پس ازخروج ازاستخر دراین ورزش الزامی است.

وی تاكید كرد: افرادی كه به بیماری پوستی، ناراحتی گوش، بیماری های عفونی دچار هستند باید از فعالیتهای ورزشی جمعی به ویژه شنا در استخرها خودداری كنند تا هم بیماری آنان به دیگران منتقل نشود وهم روند بهبودی بیماری شان كند، نگردد.

دكتر"محمدرضاعظیمی"، چشم پزشك نیز درباره بیماریهای ناشی از آلودگی آب گفت:هرچند شنا از جمله ورزش‌هایی مانند فوتبال و یاتنیس نیست كه آسیب‌های چشمی یكی از خطرات آنهاست ، ولی قرمزی و سوزش چشم بعداز شناكردن بویژه در استخر یكی از مسایلی است كه بسیاری با آن مواجه‌اند.

وی بااشاره به‌اینكه قرمزی چشم پس از شناكردن سبب آسیب درازمدت نمی‌شود، افزود: كلر كه برای ضدعفونی كردن و ازبین بردن باكتری‌ها به‌آب استخر اضافه می‌شود،بخودی خود مشكل ساز نیست، مشكل زمانی رخ می‌دهد كه كلر در مجاورت نیتروژن یا آمونیاك موجود درآب قرار می‌گیرد و از تركیب آنها كلرامین تشكیل می‌شود.

وی باتاكیدبراینكه علت اصلی قرمزی چشم كلرامین است،اظهارداشت:عروق سطحی روی سفیدی چشم براثر تماس با كلرامین ملتهب شده و چشم قرمز می‌شود.

وی برخلاف بسیاری كه تصورمی‌كنند درمان این وضعیت استفاده‌از قطره‌هایی است كه قرمزی چشم را كم می‌كنند، درمان صحیح را استفاده از تركیباتی نظیر اشك مصنوعی ذكركرد وگفت: اشك مصنوعی لایه‌ای روی قرنیه ایجاد كرده و به آن فرصت می‌دهد تا التیام یابد.

این چشم پزشك خاطرنشان كرد: مكانیسم اثر تركیباتی كه قرمزی چشم را كم می‌كنند منقبض كردن عروق خونی است و قطع این داروها سبب شدیدتر شدن مشكل خواهد شد.

دكتر عظیمی یك راه دیگر برای رفع قرمزی و سوزش شدید چشم را كه به دفعات تكرار شود،استفاده از عینك شنا دانست وگفت:اغلب تصورمی‌شود قرمزی چشم ناشی از زیاد بودن كلر آب استخر است، در حالیكه واقعیت دقیقا بر عكس این است و این مسئله اغلب ناشی از كم بودن كلر آب است.

وی افزود:حتی بوی تندی كه اغلب افراد تصور می‌كنند ناشی از زیادبودن كلر در استخر است نیز بخاطر كم بودن كلر آب ایجاد می‌شود.

وی ادامه‌داد: افزایش كلر آب علاوه براینكه مانع رشد باكتری‌ها درآب استخر می‌شود سبب شكسته شدن پیوندهای شیمیایی كلرامین و شكسته شدن مولكول‌های آن شده ومشكلات مربوطه را كاهش می‌دهد و درصورتیكه كلرآب كم باشد احتمال عفونت چشم ناشی از وجود باكتری‌ها در آب افزایش می‌یابد.

وی رعایت نكات بهداشتی را دراین رابطه‌امری ضروری دانست وگفت: دوش گرفتن بلافاصله پس ازبیرون آمدن ازآب سبب می‌شود كه كلرامین ازپوست، مو وچشم شسته شود.

یك متخصص پوست ومو نیزآفتاب سوختگی راشایع‌ترین بیماری در بخش مراقبت‌های پوستی در ورزش‌های آبی ذكر كرد وگفت:ازآنجایی كه آب تنی و ورزش‌های مرتبط، اكثرا در فضای باز صورت می‌گیرد آفتاب سوختگی شایع‌ترین مشكلی‌است كه در بخش مراقبت‌های پوستی با آن مواجه هستیم.

دكتر"كامران جزایری" همچنین خشك شدن موها نیز پس از تماس طولانی با آب و سپس تبخیراین آب دراثر تابش آفتاب را مشكل دیگری این ورزش برشمرد و افزود: موها در ورزش‌های آبی ممكن است علاوه‌بر خشك شدن به مرورزمان سفید نیز شوند.

وی اظهارداشت: در ورزش‌های آبی بخصوص استخرها ممكن است بعلت استفاده از سولفات مس برای كنترل خزه و جانوران ذره‌بینی موهای بلوند وسفید درتماس با آب سبز رنگ شوند.

وی گفت: همچنین سائیدگی‌های ناشی از برخوردباكناره‌های سخت استخر و یا تخته سنگ‌ها اگر معالجه نشوند باعث ابتلا به عفونت پوستی می‌شوند.

وی خاطرنشان كرد: برای كنترل خشكی پوست بعد از شنا باید به تمام سطح بدن لوسیون مرطوب‌كننده مالید و موها را با شامپو ودرصورت لزوم نرم‌كننده شست و سپس لباس‌های تمیز و خشك به تن كرد.

وی شایعترین بیماریهای ناشی از شنا در استخرها و سواحل دریا را خشك شدن پوست، خارش پوست،التهاب پوست دراثر پوشیدن لباس شنا كه ممكن است پس از یك روزاستفاده طولانی مدت ازیك مایوی مرطوب وتنگ این حالت اتفاق بیفتد،حساسیت پوستی نسبت به وسایل شنا، خارش شناگران و ابتلا به قارچ كف پا برشمرد.

وی رعایت بهداشت فردی را مهمترین نكته درپیشگیری از این بیماری برشمردو گفت: باید ازلباس شنا و وسایل شنای تمیز وكاملا خصوصی استفاده نمود وپس از شنا همه لباس‌ها و وسایل را با موادشوینده شست و خشك كرد.

وی استفاده از روغن‌های مخصوص شنا برای جلوگیری از آفتاب سوختگی را در سواحل توصیه كرد وگفت: استفاده از كرم‌ها ولوسیون‌های بدن از خشكی پوست جلوگیری می‌كند.

دكترجزایری درپایان تاكیدكرد:درصورت حساسیت پوستی نسبت به وسایلی مانند عینك شنا، بازوبند وغیره بهتراست ازیك نوع ضدحساسیت استفاده كرد ودر صورت وجود هرگونه ضایعه پوستی پیش از رفتن به استخرهای عمومی به پزشك متخصص مراجعه كرده و تا معالجه كامل از رفتن به استخر خودداری شود.