خاک و مواد و مصالح خاکی

مواد و مصالح خاکی در بین‌النهرین و ایران دارای تاریخچهٔ کاربرد بسیار کهن است. صنایع وابسته به آن مواد چه در ساختمان‌سازی و چه در سفال‌سازی و سرامیک‌سازی از جمله کهن‌ترین صنایع …

مواد و مصالح خاکی در بین‌النهرین و ایران دارای تاریخچهٔ کاربرد بسیار کهن است. صنایع وابسته به آن مواد چه در ساختمان‌سازی و چه در سفال‌سازی و سرامیک‌سازی از جمله کهن‌ترین صنایع این بخش از جهان بشمار می‌رود. کاربرد واد خاکی به گونه‌ٔ خشت در ساختمان و به‌گونه مصالح نخستین برای اسختن آوندها، ظروف و تندیسه‌های سفالی از دوران‌های ژیش از تاریخ در ایران آغاز گشته است. فراهم بودن خاک خوب در ایران موجب آن بوده است که بهره‌گیری از مواد و مصالح خاکی در رشته‌های فنی و هنری نه تنها از دوران‌های بس کهن آغاز گردد، بلکه در ازای سده‌های تاریخی نیز صنایعی که در آنها این مصالح بکار می‌رود روایی و تکامل یابد.

پیشینهٔ کاربرد مصالح خاکی در ایران در شاهنامهٔ فردوسی به دوران جمشید باز می‌گردد: فردوسی می‌گوید جمشید شاه از دیوان خواست که با خاک خشت بزنند و با استفاده از قواعد هندسی این مصالح را بکار برند.

نخستین نشانه‌های کاربرد مصالح خاکی ساختمانی، بکار رفتن این مصالح بگونهٔ گل بی‌شکل در ساختمان‌ها بوده است. در ساختمان‌های سیلک کاشان که تاریخ آنها به هزاره ششم پیش از میلاد باز می‌گردد، گل بگونه‌ی چینه و بدون شکل در بنای دیوارهای خانه‌ها بکار رفته است. در این دوره گل ساخته شده، که از سرشتن آب و خاک و بهم زدن آن بدست می‌آمد، روی هم جاسازی شده و با ادامه این کار دیوار ساخته می‌شد. این روش تا سده‌های بسیار در ایران ادامه یافت.