چاله کن در چاه افتاد

تضعیف آمریکا باعث تقویت دشمنانش شد

آمریکا تازگی‌ها خیلی خوش‌شانس نبوده. علاوه بر اشتباه‌های سیاسی دولت جورج بوش که عواقبش دامنگیر خیلی‌ها شده، ‌بحران اقتصادی آمریکا هم قوز بالای قوز شده و ممکن است آمریکا را شدیدا زمین بزند. دولت جورج بوش که روزهای آخرش را در کاخ سفید می‌گذراند چند ماهی است که به کل در عرصه بین‌المللی بی‌اثر شده و هیچ کس برای مواضع کاخ سفید در آخرین روزهای حضور بوش بر مسند قدرت، تره هم خرد نمی‌کند. البته به وجود آمدن چنین شرایطی خیلی هم عجیب نیست و قبلا هم بسیاری از دولت‌های آمریکایی نفوذ بین‌المللی خود را در اواخر دوره‌شان از دست داده بودند. اما نکته‌ای که در مورد دولت جورج بوش و شرایط فعلی آن اهمیت زیادی دارد این است که هیچ‌وقت تضعیف موقعیت جهانی دولت آمریکا در سال‌های اخیر تا این حد خطرناک نبوده است. ضعف آمریکا در واقع فرصتی طلایی را برای قدرت گرفتن کشورهایی به وجود آورده که دولت بوش در ۸ سال اخیر سعی در تضعیف آنها داشت. ‌

مهم‌ترین ضربه‌ای که در این راستا متوجه دولت آمریکا شده از جانب روسیه بوده است. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در همین راستا توانسته بیشترین امتیازها را به سود کشور خود کسب کند و در عرصه بین‌المللی برای دیگران شاخ و شانه بکشد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند آمریکا در بحران گرجستان بسیار منفعل عمل کرد و درواقع در مقابل روسیه کم آورد. شاید از خوش‌شانسی آمریکایی‌ها بود که بحران گرجستان با وساطت سریع اتحادیه اروپا به جاهای خطرناک‌تر کشیده نشد.

با این وجود، ‌خطری که در حال حاضر وجود دارد این است که مناقشه‌ای میان روسیه و اوکراین نیز شکل بگیرد و مشکلات جدیدی به وجود بیاورد. این روزها اخباری منتشر می‌شود از تهدیدهایی که دیمیتری مدودف نخست‌وزیر روسیه علیه اوکراین مطرح کرده است. بنا بر ادعاهایی که در این خصوص مطرح شده،‌ویکتور یوشچنکو رئیس‌جمهور اوکراین نیرو و تجهیزات نظامی به گرجستان فرستاده تا تفلیس بتواند در مقابل روسیه قد علم کند. در همین حال، ‌جان مک‌کین نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز هشدار داده که پوتین تلاش‌هایی را برای ترغیب جمعیت روس منطقه کریمیا در اوکراین صورت داده تا با فعالیت‌های جدایی‌طلبانه خود در مقابل روسیه قد علم کنند. همانطور که مک‌کین هم اشاره کرده، آمریکا درواقع فقط ناظر این اتفاق‌ها است و حتی تکانی به خودش نداده تا از متحدانش در منطقه قفقاز حمایت درستی به عمل بیاورد.

بحران اقتصادی آمریکا نیز از هر جهت به سود روسیه تمام شده و حتی مدودف به وضوح گفته که زمان غلبه اقتصادی یک کشور در جهان به سر آمده و این در حالی است که اروپایی‌ها هم در ماجرای این بحران چندان موضع دلسوزانه‌ای نسبت به آمریکا نگرفته‌اند. جالب اینجا است که کشورهایی مانند ایران و کره‌شمالی نیز می‌توانند به خوبی از بحران‌های فعلی آمریکا استفاده کرده و اوضاع بین‌المللی را به نفع خود تمام کنند. برای ایران، شاید این مساله را بتوان کاهش فشارهای بین‌المللی در غیبت سیاست خارجی موثر آمریکا دانست. کره‌شمالی نیز منافع کوتاه‌مدت خود را در این بحبوحه دنبال می‌کند و امیدوار است که به جای سیاستگذاران دولت بوش، با دولتمردانی روبه‌رو شود که موضع نرم‌تری در قبال مساله خلع سلاح هسته‌ای داشته باشند. همین موضع تقریبا از سوی طرفین شرکت‌کننده در مذاکرات صلح خاورمیانه هم دنبال شده است.

تردیدها در مورد استراتژی آینده آمریکا در نقاط مختلف جهان به‌خصوص در عراق و افغانستان باعث شده که محاسبات و سیاست‌های کشوری مانند پاکستان نیز در حال تعلیق باقی بماند. حال خطر بزرگ این است که چنین بلاتکلیف بزرگی باعث قدرت گرفتن طالبان و القاعده و بالا گرفتن خشونت‌ها در افغانستان شود زیرا هیچ کس نمی‌داند که آمریکا قادر خواهد بود هزینه‌های ماندنش در عراق و افغانستان را در آینده نیز تامین کند یا خیر. ‌

همان طور که ریچارد هالبروک میانجی آمریکا در مناقشه بوسنی نیز گفته است، رئیس‌جمهور آینده آمریکا میراث بسیار خطرناک و آشفته‌ای را در عرصه بین‌المللی تحویل خواهد گرفت که شاید از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون بی‌سابقه باشد.

سیمون تیسدال

ترجمه فرزانه سالمی

منبع: گاردین