مچ بند و زانوبند گاهی ضرر دارند

گفتگو با دکتر منصور آذربال متخصص ارتوپدی درباره مچ بند و زانوبند طبی

مچ‌بند، زانوبند و کمربندهای طبی از جمله وسایل ارتوپدی هستند که امروزه انواع و اقسام آنها در داروخانه‌ها به چشم می‌خورد و به‌راحتی در دسترس‌اند. این وسایل در اندازه‌های مختلف و با جنس‌های متفاوت به منظور تسکین و درمان ناراحتی‌های عضلاتی و استخوانی کاربرد دارند. خیلی‌ها بدون مشورت با پزشکان و بلافاصله پس از آن که دچار ناراحتی‌های مفصلی یا مشکلات عضلانی اسکلتی می‌شوند و به سراغ این مچ‌بندها، زانوبندها یا کمربندهای طبی می‌روند؛ غافل از اینکه استفاده سرخود از این وسایل نه تنها ممکن است مشکل را برطرف نکند، بلکه گاهی موجب بروز صدمات بیشتر می‌شود. برای آشنایی بیشتر با انواع این وسایل ارتوپدی با دکتر منصور آذربال، استاد دانشگاه علوم ‌پزشکی شهید بهشتی، به گفتگو نشسته‌ایم...

▪ آقای دکتر!کی باید رفت سراغ این مچ‌بندها و زانوبندهای طبی؟

ـ مچ‌بند و زانوبند وکمربندهای طبی کاربردهای زیادی دارند اما در برخی بیماری‌های مرتبط با مفصل مخصوصا مچ دست و زانو کاربرد بیشتری دارند. یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین این مشکلات سندرم تونل کارپ است. معمولاً مردم، این بیماری را به عنوان «مچ درد» می‌شناسند که درد آن به انگشت‌های دست ختم شده و حرکات دست را تا حدودی مشکل می‌کند و ناتوانی به وجود می‌آورد. این عارضه در میان کسانی که ساعات زیادی با کامپیوتر کار می‌کنند؛ مانند صندوق‌دارها، ماشین‌نویس‌ها و کارگران کارخانه‌های ماشین‌سازی و افرادی که به کارهای مکانیکی اشتغال دارند، بسیار رایج است. در این بیماری اعصابی که از مچ به انگشتان دست می‌رسند دچار التهاب می‌شوند. در این زمان اگر مشکل چندان عمیق نباشد، می‌توان از مچ بند برای بی‌حرکتی و تسکین درد استفاده کرد. آنچه بسیار مهم است و باید به آن توجه کرد، این است که این وسایل ارتوپدی تنها برای رفع بیماری‌های سبک و ضایعات کوچک مچ و زانو هستند و ضایعات شدید عضلانی استخوانی و مرتبط با رباط‌ها و لیگامان‌هایی که کاملا پاره شده‌اند باید به نحو دیگری درمان شوند. از طرف دیگر هنگامی ‌که قرار است زانو یا مچ بعد از عمل جراحی به طریقه مشخصی و در یک وضعیت خاص نگهداری شود، برای حفظ حالت و وضعیت عمل می‌توان از این وسایل استفاده کرد. پس به‌طور کلی می‌توان گفت از این وسایل باید در درمان، آرامش و بی‌حرکتی مفصل و بعد از عمل برای حفظ موفقیت عمل استفاده کرد.

▪ در مورد آسیب‌های زانو چطور؟

ـ در هر آسیب زانو نیز اولین امری که رخ می‌دهد به وجود آمدن التهاب است که این التهاب به درد و تورم و کاهش توانایی حرکت مفصل زانو منجر خواهد شد. شکستن این سیکل التهابی می‌تواند به تسریع بهبودی و کاهش درد منجر شود. برای این امر می‌توان با استراحت دادن به زانو التهاب را کاهش داد و از ورود آسیب بیشتر به زانو جلوگیری کرد. فشار موضعی به زانو توسط زانوبند نیز سبب کاهش تورم و تسریع بهبودی می‌شود. در برخی از آسیب‌های زانو بستن زانوبند می‌تواند به قرار گیری صحیح کشکک سرجای خود و حفظ حرکات مناسب مفصل زانو کمک کند. در برخی از آسیب‌های زانو نیز که شدید نبوده و تنها کشیدکی لیگامان‌ها و رباط‌های صلیبی زانو وجود داشته باشد می‌توان برای بی‌حرکت نگه‌داشتن و تسکین درد از زانوبند استفاده کرد.

▪ مچ‌بندها چطور سبب کاهش درد می‌شوند؟

ـ نوارهای قابل تنظیم مچ‌بند ضمن گرم نگه‌داشتن مچ قدرت نگه‌دارندگی آن را افزایش می‌دهد. مچ‌بند سالم با ترمیم بافت و ایجاد فشار قابل تنظیم موجب افزایش گردش خون شده و به جذب مجدد تورم و ورم کمک می‌کند. مچ‌بند سالم به هنگام مچ‌درد و یا به منظور ثابت نگه داشتن، سندرم تونل کارپال، قبل و یا بعد از عمل، دررفتگی مچ و هنگام کشیدگی زردپی استفاده می‌شود. وزن سبک، حفظ گرما، قابلیت شستشوی مجدد از دیگر مزایای مچ‌بند سالم است.

▪ آیا بعد از هر دردی در مچ یا زانو می‌توان از این وسایل استفاده کرد؟

ـ نه، استفاده از این وسایل باید حتما با نظر پزشک متخصص باشد. هیچ‌گاه نباید به توصیه اطرافیان از این وسایل استفاده شود چرا که ممکن است نه تنها مفید نباشد بلکه سبب وارد شدن صدمات بیشتری شود. نباید هرکسی دچار مچ‌درد، زانودرد یا درد کمر شد، از این وسایل، سرخود استفاده کند.

▪ چه نکاتی را باید قبل از انتخاب این وسایل مدنظر داشت؟

ـ هنگام انتخاب این وسایل باید اندازه مناسب و نوع و جنس آن مشخص باشد. در صورت بستن خودسرانه مچ‌بند، زانوبند یا کمربند طبی ممکن است از جای خود حرکت کرده و نه تنها در بهبودی درد تاثیری نداشته باشد بلکه ممکن است عضله یا اعصاب یا لیگامان آسیب‌دیده را ضعیف‌تر کرده و درد شدت پیدا کند و نه تنها التیام ایجاد نشود بلکه نتیجه معکوس حاصل شود. پس استفاده از این وسایل تنها در ضایعات کوچک و سطحی است و هنگام شکستگی و پارگی هرگز نباید استفاده شود.

▪ اگر جنس این لوازم ارتوپدی با هم متفاوت باشد، کدام یک را بهتر است انتخاب کنیم؟

ـ بله، همان‌طور که مچ‌بندها، زانوبندها و کمربند‌های طبی در اندازه متنوع هستند، در بازار جنس‌های متفاوتی از آنها نیز وجود دارد.برخی از جنس کش، آن هم از نوع کش سفت و محکم هستند. برخی فایبرگلاس، پلاستیکی و گاه پارچه‌ای هستند که فنر فلزی دارند و برخی از این لوازم از جنس الیاف طبیعی هستند. برحسب نوع بیماری و نوع مشکل به دستور پزشک نوع مخصوص توصیه می‌شود. اگرچه محصولاتی که از جنس الیاف‌طبیعی هستند سازگاری بیشتری با پوست بدن دارند و بهتر از انواع نایلونی و پلاستیکی هستند و سبب تحریک پوست نمی‌شوند اما گاهی قابلیت لوازم پلاستیکی را ندارند و کارایی که ما از آنها انتظار داریم را ایجاد نمی‌کنند.

● نبض بازار

در بازار انواع و اقسام مچ‌بندها و زانوبندها و کمربندهای طبی هست که طیف قیمتی متفاوتی دارد.

▪ قیمت مچ‌بندها معمولا از ۲۲ هزار ریال تا ۹۰ هزار ریال متفاوت است.

▪ قیمت زانوبندها بسته به اینکه در کدام قسمت پا استفاده شوند و دارای چه سایز و کاربردی باشند متفاوت است و

از ۵۰ هزار ریال تا ۴۰۰ هزار ریال می‌باشد.

▪ کمربندهای طبی نیز دارای محدوده قیمتی از ۱۲۰‌هزار ریال تا ۲۳۰ هزار ریال هستند. این کمربندهای طبی مربوط به مشکلات ستون فقرات، گردن و کمر می‌شوند و از سایز بسیار کوچک تا سایز بسیار بزرگ در داروخانه‌ها موجود است.

مژگان کریمی