بن‌بستی به نام خشونت رسانه‌یی

آیا تا به حال این سوال را از خود پرسیده‌اید که چقدر در معرض خشونت رسانه‌یی قرار گرفته‌اید؟ چه پاسخی برای این سوال دارید؟ بر اساس گزارش‌های ارایه‌شده بطور متوسط ۸۸ درصد بزرگسالانی …

آیا تا به حال این سوال را از خود پرسیده‌اید که چقدر در معرض خشونت رسانه‌یی قرار گرفته‌اید؟ چه پاسخی برای این سوال دارید؟ بر اساس گزارش‌های ارایه‌شده بطور متوسط ۸۸ درصد بزرگسالانی که به این پرسش پاسخ دادند، معتقدند در معرض خشونت رسانه‌یی قرار ندارند؛ با این وجود، بسیاری از آنها معتقدند افرادی در جامعه هستند که تحت تاثیر این خشونت قرار می‌گیرند.

بسیاری از پژوهش‌ها و تفسیرهای عمومی درباره تاثیر خشونت رسانه‌یی به این نکته اشاره دارند که بطور عمده، مخاطبان رسانه‌ها (کودکان نیز در این گروه قرار دارند) افرادی منفعل بوده که براحتی تحت تاثیر اثرات منفی و مخرب رسانه‌ها قرار می‌گیرند. از این رو آموزش کودکان برای درک رابطه آنها با رسانه، نخستین قدم برای آموزش مهارت‌های سواد رسانه‌یی است.

آموزش کودکان و آشنا کردن آنها با رسانه‌های خوب به عنوان منابع مفید خوراک فکری از جمله بزرگ‌ترین اهداف سواد رسانه‌یی برای پیشگیری از مواجهه کودک با رسانه‌هایی با محتوای خشونت‌آمیز است. بنابراین برای والدین و معلمان واجب است که آشنایی کاملی با رسانه‌های مرتبط با کودکان و دانش‌آموزان داشته باشند.

در حقـیقت همـــراهی کــردن کودکان هنگام تماشای فیلم، کارتون و بازی‌های کامپیوتری می‌توانـد در کنترل و مدیریت این فضا و کـاهش آثار خشونت‌آمیز رسانه‌ها و دسته‌بندی آنها موثر باشد.

بررسی خشونت رسانه‌ها

آیا تا به حال احساس‌تان را پس از مشاهده فیلمی درباره یک قاتل زنجیره‌یی بررسی کرده‌اید؟ آیا به حالات کودکانتان هنگام بازی با یک برنامه کامپیوتری پرخشونت دقت کرده‌اید؟

آیا رفتار او را نیم ساعت پس از اتمام این بازی تحت نظر داشته‌اید؟ اگر این تجربه را ندارید، آن را امتحان کنید. شاید متعجب شوید اگر بدانید ممکن است علمی در جهان وجود داشته باشد که بتواند واکنش انسان‌ها را در مقابل رسانه‌های خشونت‌آمیز در شرایط مختلف تجزیه و تحلیل کند.

ممکن است پاسخ شما بله یا خیر باشد. اما در این رویارویی که شواهد و مستنداتی نیز درباره آن موجود است، نوعی برانگیختگی فیزیولوژیک در واکنش‌های مخاطبان دیده می‌شود که تحت تاثیر این رسانه‌های پرخشونت نمود پیدا کرده‌اند؛ واکنش‌هایی- چهارگانه- که می‌تواند اثرات کوتاه‌مدت یا بلندمدت بر مخاطبان خود داشته باشد. «رفتار تهاجمی»، «عدم تمایل در همراهی و کمک به دیگران در شرایط بحرانی»، «تمایل بیشتر به رسانه‌های خشونت‌آمیز و انتظار از افزایش خشونت در آنها» و «ترس از جهان خارج» از جمله این آسیب‌ها است که متناسب با شرایط و محیط مخاطب در او نمود پیدا می‌کند. متاسفانه امروز بر اساس تحقیقات ارایه‌شده، خشونت در رسانه‌های جهان به بخش سرگرمی و برنامه‌های تفریحی این رسانه‌ها و برنامه‌های خبری نیز راه یافته و این مساله ضرورت توجه به مدیرت سواد رسانه‌یی را دوچندان می‌کند. بی‌توجهی به تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه آثار مخرب اجتماعی را در پی خواهد داشت. در این میان متاسفانه بحث عمومی از خشونت‌های رسانه‌یی (بویژه در خاورمیانه) آنطور که باید و شاید جایگاه خود را در میان عموم پیدا نکرده و به بن‌بست رسیده است.

اما شاید یکی از راه‌حل‌های مفید برای شکستن و برون‌رفت از این بن‌بست، تکمیل و بسط ادبیات رسانه‌یی در قالب پژوهش‌های علوم انسانی در این حوزه باشد که در نهایت به آموزش سواد رسانه‌یی برای عموم منتهی شود.

در این شرایط است که مردم به عنوان مخاطبان اصلی رسانه‌ها می‌توانند واکنش و انتخاب مناسب‌تری در مواجهه با این رسانه‌ها داشته باشند.