کتابداری و هویت گمشده

اندکی پس از پیدایش خط, کتاب نیز پابه عرصه وجود گذاشت و از آن زمان به بعد کتاب و کتاب خوانی یکی از مقولات روزمره انسان شد

اندکی پس از پیدایش خط، کتاب نیز پابه عرصه وجود گذاشت و از آن زمان به بعد کتاب و کتاب خوانی یکی از مقولات روزمره انسان شد.

در گذشته درس خواندن و کتابخوانی مختص به اقشار خاصی از جامعه بود و شامل افرادی از طبقه اشراف یا تعداد اندکی از کسانی که در مدارس دینی و مکتب خانه‌‌ها درس خوانده بودند،می شد.

امروزه با توجه به گسترش آموزش و پرورش وضعیت کتاب و کتاب خوانی چندان تغییری نکرده و باز شاهد قهر مردم از کتاب خوانی هستیم و هستند کسانی که شاید تا به حال نام رشته‌های مرتبط با کتاب همچون کتابداری به گوششان نخورده است.

اگرنگاهی به تیتراژ کتاب‌های منتشر شده در ایران بیندازیم خواهیم یافت که فاصله مردم ما با کتاب و کتابخوانی چقدر زیاد است.

در کشور ما علیرغم آنکه کتاب سهم چندانی در سبد خرید مردم ندارد ولی دانشگاه‌های همچنان در امر آموزش کتابداران فعال و کوشا هستند و هر ساله با ترتیب دانشجویان کتابداری و اعزام آنان به کتابخانه‌ها بر این امیدند که با ارایه سرویس‌های مناسب کتابداری اگر حتی علاقه کسی به کتاب و کتابخوانی افزایش نیابد حداقل مانع از دست رفتن سایر اقشار کتاب خوان جامعه شوند، علم کتابداری و اطلاع رسانی دانشی است که به مطالعه و بررسی شیوه‌های گوناگون تولید دانش، گردآوری منابع اطلاعاتی (کتاب،نشریه، لوح‌فشرده ، پایگاه اطلاعاتی، اینترنت، وب) سازماندهی، بازیابی و اشاعه این منابع و محمل های اطلاعاتی می‌‌پردازد کتابداری سعی بر آن دارد تا با ارایه این خدمات در وقت خواننده یا کاربر صرفه جویی نماید و به نوعی بر کیفیت کار اثر مثبت بگذارد .

در زمان‌های گذشته با توجه به وجود کتابخانه های بزرگ در شهرهای چون اسکندریه مصر جندی شاپور ایران و بغداد کتابداری به عنوان یک شغل مهم مطرح بوده، ولی بعد از اختراع صنعت چاپ در کمیت و کیفیت کار کتابداری تغییراتی محسوسی به وجود آمد و این امر باعث اهمیت بیشتر این دانش در جوامع مترقی شد.

کتابخانه ملی ایران نیز با نام فعلی به طور رسمی در شهریور ۱۳۱۶ شمسی در خیابان سی تیر گشایش یافت که پایه اصلی مجموعه آن کتاب‌های کتابخانه دارالفنون است .

کتابداری نوین در سال ۱۹۳۰ از اروپا به شرق راه یافت. رانگاناتان دانشمند هندی پس از مراجعت از انگلستان در صدد راه‌اندازی این دانش نوین در هند برآمد او بعدها یکی از پایه‌گذاران روش‌های نوین کتابداری در جهان شد. در ایران شادروان هوشنگ ابرامی را پدر کتابداری نوین ایران می دانند او در سال ۱۳۳۹ اولین کتابخانه تخصصی ایران را در بانک مرکزی راه اندازی کرده است.

در سال ۱۹۹۰ بود که با اختراع وب و ورود این فن‌آوری‌های نوین اطلاعاتی به پهنه کتابخانه‌های جهان این دانش نیز دچار دگرگونی‌های گسترده‌ای شد و همزمان واژه اطلاع‌رسانی نیز به دانش کتابداری اضافه شد و از آن پس به عنوان علوم کتابداری و اطلاع رسانی مطرح شد.

امروزه کتابداری در ایران زیرشاخه‌های اطلاع شناسی و وب‌شناسی را هم در بر می‌گیرد.

دانش کتابداری با توجه به روابط دو سویه که با سایر علوم دارد به خوبی می‌تواند به عنوان راهنما و هدایتگر سایر علوم نقش برجسته‌ای را ایفا کند. کتابداران با توجه به آموزش‌های علمی و عملی که فرا می‌گیرند، می‌توانند نقش بسیار مؤثری را در یاری‌رساندن به محققان و پژوهشگران داشته باشند.

اما با تمام پیشرفت‌‌های صورت گرفته رشته کتابداری در ایران همچنان غریب است و جز علوم ناشناخته که تعداد آنها در ایران کم نیست به شمار می‌رود .

مشکلات شغلی در استخدام کتابداران نیز مزید علت بر غریب ماندن این رشته در ایران شده است.

اکثر ادارات ، ارگان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی بزرگ نیز به دلایل گوناگون منجمله صرف جویی بودجه خود کارهای تخصصی مربوط به کتابداران را به سایر حوزه‌های کاری سپرده‌اند و از جذب این دانش‌آموختگان خودداری می‌کنند و معتقدندکه با توسعه به پیشرفت‌ فن‌آوری اطلاعات در عصر حاضر وجود کتابداران چندان لزومی ندارد و می‌توانند نیازهای خود را با توجه به بانک‌های اطلاعاتی موجود در اینترنت مرتفع سازند این در حالی است که با پیشرفت محسوس بانک‌های اطلاعاتی در اینترنت، نقش کتابداران نیز جهش یافته و این کتابداران هستند که حجم زیادی از اطلاعات و داده‌ها را با توجه به پیشرفت سریع علم با دسته‌بندی و آرشیو مناسب در اختیار عموم قرار می‌دهند.

حال در نظر بگیریم درجامعه امروز ما با این اوصاف بر کتابداران چه رفته است، دانش آموختگانی که در دانشگاه دروسی همسطح استانداردهای جهانی آموخته‌اند ولی پس از فارغ‌التحصیلی با وضعیت شغلی نامناسب و کتابخانه‌های ایران روبرو می‌شوند، کتابخانه‌هایی که اکثریت آنها از استانداردهای جهانی دور هستند و نحوه اداره آنها با آموزش‌های کتابداران در دوران تحصیل در تضاد است و البته این تضادها زمانی برای کتابدار بوجود می‌آید که او توانسته است با گذشتن از چندین خوان، شغلی با حداقل حقوق در یکی از ادارات پیدا کند.

با این اوصاف کتابداران ما در حال حاضر اکثراً یا به کارهای غیر مرتبط با رشته خودمشغولند و یا آنکه با دستمزد کم در کتابخانه‌های فقیر ایران مشغول به کار هستند، کتابدارانی که می‌توانند با آموخته های خود همراه با سایرین به سوی پیشرفت و آبادانی مملکت گام بردارند .

http://www.newlib.blogfa.com/