جنگ برای آنها تمام نشده

كسی كه سلامتی خود را در جریان تكوین و شكوفایی انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن و یا دفاع از كیان جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار به مخاطره انداخته و به اختلالات و نقصان های جسمی و روانی دچار شده یا بشود و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیت هایی مواجه گردد, مطابق با تعریف لایحه خدمت رسانی به ایثارگران, جانباز است

كسی كه سلامتی خود را در جریان تكوین و شكوفایی انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن و یا دفاع از كیان جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار به مخاطره انداخته و به اختلالات و نقصان های جسمی و روانی دچار شده یا بشود و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیت هایی مواجه گردد، مطابق با تعریف لایحه خدمت رسانی به ایثارگران، جانباز است. به آن دسته از جانبازانی كه به تشخیص كمیسیون پزشكی بنیاد حسب مورد جانباز یا از كارافتاده شناخته می شوند جانباز از كارافتاده كلی گفته می شود. از وقتی فردی جانباز شد زندگی اش با تعیین درصد جانبازی عجین می شود. تا نفس می كشند باید به دنبال تعیین درصد باشند. هرچه از جنگ فاصله می گیریم جانبازان به علت بالا رفتن سن دچار عوارض بیشتری غیر از سهمی را كه از ابتدا از وجودشان داده اند، می شوند. اما شرط اول برای احراز جانبازی فرد داشتن یك گواهی مجروحیت یا صورت سانحه از یگان اعزام كننده فرد ارتش و سپاه است. دومین شرط برای احراز جانبازی داشتن مدارك درمانی همزمان با مجروحیت به طوری كه ثابت كند فرد پس از مجروحیت در یك مركز درمانی مثل بیمارستان تحت درمان بوده است. به دلایل مختلفی عده ای از كسانی كه در جنگ حضور داشتند شرط دوم یعنی داشتن مدارك درمانی در زمان مجروحیت را نداشته و همچنان ندارند. دو گروه از این عده یكی گروه جانبازان شیمیایی هستند كه امكان دارد در زمان وقوع مجروحیت شدت جراحت در حدی نبوده كه بستری شوند به همین دلیل دارای مدرك درمانی در زمان مجروحیت نیستند. اما الان عوارض دیررس جراحت شیمیایی در این افراد ظاهر شده است. گروه دیگر افرادی بودند كه در زمان جراحت در اورژانس های صحرایی در جبهه بستری و درمان شده اند كه طبیعی است در آن شرایط مداركی تهیه نشده باشد. جانبازان اعصاب و روان نیز جزء آن دسته از افرادی هستند كه برای احراز شرط دوم دچار مشكل می شوند. اكثر آنها در زمان مجروحیت مدارك درمانی همزمان ندارند و اكثراً مدت ها بعد از حضور در جنگ برای جراحت اعصاب و روان بستری شده اند. در مورد این افراد استثناهایی قائل شدند كه اگر فرد شرط اول را داشته باشد و اكنون پزشكان بنیاد با استفاده از آزمایش ها و سی تی اسكن تشخیص دهند كه فرد مبتلا به عوارض ناشی از مجروحیت است شرایط جانبازی اش احراز می شود. این تبصره تازه سال۸۱ یعنی سیزده سال پس از خاتمه جنگ به آیین نامه تعیین درصد ستاد كل نیروهای مسلح افزوده شد و تا پیش از این به دلیل نبود مبنای علمی و در نظر نگرفتن عوارض دیررس برخی از جراحت ها خلاءهای قانونی وجود داشت. پس از اینكه جانبازی فرد احراز شد پرونده به كمیسیون پزشكی بنیاد جانبازان كه متشكل از تیم های تخصصی مختلف مطابق با آیین نامه تعیین درصد از كارافتادگی ستاد كل نیروهای مسلح عمل می كند فرستاده می شود و درصد جانبازی از ۲۵ تا ۴۹ درصد، ۵۰ تا ۶۹ درصد و ۷۰ درصد و بالاتر، قطع سه عضو و بالاتر و قطع نخاع گردنی تعیین می شود.

• چند اشكال عمده

فرض كنید درصد جانبازی هنرمندی كه برای انجام كارش از دست هایش استفاده می كرده و در جنگ دستش قطع شده است ۳۵ درصد تعیین می شود و این فرد با فرد دیگری كه قطع دست داشته هر دو ۳۵ درصد جانباز محسوب می شوند در حالی كه فرد اول كسب درآمد زندگی اش به كمك دستانش بوده است. در حالی كه در كشورهای دیگر برای تعیین درصد جانبازی عملكرد اجتماعی فرد را در نظر می گیرند. از طرف دیگر عوارض ثانویه جانبازی در تعیین درصد در نظر گرفته نمی شود. به عنوان مثال فردی كه پاهایش قطع می شود پس از مدتی دچار مشكل ستون فقرات می شود كه گفته می شود چون این عارضه مستقیماً با جانبازی در ارتباط نیست، درصدی به او تعلق نمی گیرد. یا فردی كه در اثر مجروحیت به بیماری های داخلی مبتلا می شود بیماری ثانویه اش به طور شفاف و واضح در تعیین درصد او تاثیر نمی گذارد. مشكل عمده دیگر نوع نگاه ما برای تعیین درصد جانبازی است. برای تعیین درصد جانبازی نگاه ما به از كارافتادگی فرد است. اما برخی كشور ها به میزان تلاش فرد در جهت بازتوانی اش، خدمات ارائه می دهند. در این شرایط فرد تلاش نمی كند ناتوان تر شود چرا كه اگر مثلاً ۵۰ درصد جانباز بوده سعی می كند خود را به ۳۰ درصد برساند و عملكرد خود را افزایش دهد و به دامن اجتماع برگردد. نوع نگاه ما باعث شده بعضی از جانبازان آرزو كنند درصد بیشتری برایشان تعیین شود تا از خدمات بیشتری بهره جویند. از سوی دیگر در حال حاضر ۱۰ یا ۱۲ تیم تخصصی پزشكی برای تعیین درصد جانبازان فعال هستند كه مرتب تركیب این افراد تغییر می كند. این روش باعث شده است كه رویه یكسانی برای تعیین درصد اجرا نمی شود. به طور مثال فردی را كه یك تیم ۲۵ درصد جانباز تشخیص می دهد تیم دیگری متفاوت تشخیص می دهد. یكی سخت تر و دیگری راحت تر درصد می دهند. بسیاری از جانبازان به مفاد آئین نامه تعیین درصد و شیوه اجرای آن انتقاد دارند. یكی از مسئولیت ها و خدمات تیم پزشكی بنیاد برای جانبازان اعزام تیم سیار برای انجام تعیین درصد از كارافتادگی یا دیگر موارد به همراه متخصص تشخیص مواد شیمیایی به مراكز استان ها است و از آنجایی كه طبق قانون تعیین درصد جانبازان باید هر سه سال بازنگری شود، در تهران هر هفته و در استان های بزرگتر ماهی یك بار یا دو بار كمیسیون پزشكی برای پذیرش جانبازان و تعیین مجدد درصد جانبازی آنها تشكیل جلسه می دهد. گفته می شود تا پیش از این تیم اعزامی به استان ها تنها یك روز ۶۰۰ جانباز را معاینه می كرد و برای هر جانباز تنها ۲۰ ثانیه فرصت گفتن از مشكلاتش تعیین شده بود اما اكنون با تصویب قانون جدید تیم سیار مجاز به معاینه حداكثر ۲۴۰ نفر در هر بار است. جانبازان از صبح تا شب در صف می ایستند تا تنها برای دقایقی اندك از مشكلات جسمی و روحی خود بگویند. روند رسیدگی به پرونده جانبازان از لحظه پر كردن فرم تا گرفتن جواب از كمیسیون پزشكی بستگی به جمعیت جانبازان هر استان دارد. در تهران پرونده ها از ۲ و ۳ ماه تا یك سال در جریان رسیدگی هستند.

شیوا زرآبادی