دفاع ازدیانت و ملیت

سالهای ۱۳۲۰ تا ,۱۳۳۲ احزاب, انجمن ها, جمعیت ها و گروههای اجتماعی بسیاری پدید آمدند كه چندی بعد فروكش كردند ظهور و افول «جمعیت فدائیان اسلام» به رهبری «نواب صفوی» پس از شهریور ۱۳۲۰ از این دسته گروه ها به شمار می آید كه بر وقایع بسیاری تأثیر گذاشت ترور رزم آرا توسط فدائیان اسلام, موانع بزرگ ملت ایران را در راه رسیدن به حقوق ملی خویش ملی كردن صنعت نفت از میان برداشت مقاله حاضر گوشه ای از این حركت بزرگ را نشان می دهد

شكل گیری «جمعیت فدائیان اسلام» به عنوان یك جریان فعال سیاسی همراه با ایجاد تشكل های مذهبی در ایران، صورت گرفت. آنها با مبارزات سیاسی و مسلحانه خود، در تحولات سیاسی _ اجتماعی ایران، نقش عمده ای ایفا كردند. فعالیت جریان اسلامی در كشورمان، از آنجا نشأت می گیرد كه مجموعه اعتقادات دینی همواره در تاریخ ایران، به عنوان یك محرك سیاسی عمل نموده اند. ساختار جامعه ایرانی، چه قبل از اسلام و چه پس از گسترش اسلام، تحت تأثیر ارزشهای مذهبی، دارای ویژگیهایی بوده كه آن را از سایر جوامع غیردینی متمایز می سازد. نفوذ روح مذهبی در تمام هنجارها و رفتارها و آداب و سنن و عادات اجتماعی این جامعه، قابل رؤیت است. در بخش سیاسی، بیشتر نهادهای تحت پوشش آن مانند وزارت، قضاوت، امور دیوانی، اوقاف و آموزش و پرورش یا مستقیماً به دست اولیای مذهبی اداره می شدند و یا تحت تأثیر تعالیم دینی قرار داشتند.بدون تردید تعلیمات اجتماعی اسلام، عامل نیرومندی در نزدیك سازی و پیوند امور اجتماعی و سیاسی با اعتقادات دینی مردم بود و آمیختگی فرهنگ دینی با امور اجتماعی و سیاسی است كه اغلب به مدیریت رجال و حكامی سرانجام می یافت كه ظاهراً با سیاستهای دینی حركت می كردند. به طور كلی الگوی فرهنگ سیاسی جامعه ایرانی، الگویی مذهبی بوده كه تمام شئون اجتماعی را تحت نفوذ داشته است. بالطبع، نهاد سیاست و تمام عناصر و نهادهای وابسته بدان نیز نمی توانست از قلمرو این نفوذ خارج باشد.پس از شهریور ۱۳۲۰ و سقوط حكومت رضا شاه، جریان های اسلامی به فعالیت خود ادامه دادند. از جمله «انجمن تبلیغات اسلامی» توسط «دكتر عطاءالله شهاب پور» نقطه آغازی برای ظهور احزاب و تشكیلات اسلامی در این دوره بود و در واقع انجمن تبلیغات اسلامی، نخستین تشكیلات اسلامی در دهه بیست می باشد كه پیش از همه احزاب و گروههای سیاسی و مذهبی و انجمن های اسلامی در این دوره شكل گرفت.مجله «نور دانش» كه تا دهه های سی و چهل نیز دوام یافت، با امتیاز و مدیریت شهاب پور و از سوی این جمعیت منتشر می شد.انجمن های اسلامی پزشكان، مهندسین، دانشجویان و معلمین نیز كه در طول دهه های بعد نقش مؤثری در حركتهای سیاسی و تشكیلاتی داشتند، در دوره دوم شكل گیری احزاب در ایران، به وجود آمدند و فعالیت های مهمی را ایفا كردند. همچنین در این زمان «جامعه مسلمین» توسط «دكتر فقیهی شیرازی» تأسیس گردید و ایشان افكار و دیدگاههای خود و جامعه را با انتشار روزنامه «پرچم اسلام» ، منتشر می كرد. از دیگر جمعیت های سیاسی كشور، «مجمع مسلمانان مجاهد» بود كه توسط آیت الله كاشانی و خانواده وی و شمس الدین قنات آبادی هدایت می شد. هدف اصلی آن مجمع، تقویت موضع سیاسی آیت الله كاشانی بود و در اعلامیه های منتشره خود، خواستار اجرای شریعت، لغو قوانین غیردینی رضاشاه، رعایت و حفظ حجاب، حفظ صنایع ملی و اتحاد مسلمانان در برابر غرب بود. صرف نظر از چنین جریانات مذهبی كه بیشتر بعد فرهنگی را در برمی گرفت تا سیاسی، جمعیت فدائیان اسلام، به رهبری نواب صفوی به عنوان جریانی اسلام گرا و تشكلی اسلامی سیاسی _ مذهبی، در صحنه سیاست كشور ظاهر گشت. هدف اولیه «جمعیت» دفاع از اسلام در مقابل جریان های انحرافی غیردینی در جامعه بود از این رو مبارزه سیاسی خود را با احمد كسروی آغاز كردند.«جمعیت فدائیان اسلام» پس از یك دوره تبلیغات دینی و اقدامات فرهنگی، به سازماندهی بخشی از نیروهای مذهبی روی آوردند. در این راستا با مواضع و استراتژی مبارزاتی خود، بر روند تحولات سیاسی كشور تأثیر فراوان نهادند. فعالیت های فدائیان اسلام، در وهله اول به آزادی و بازگرداندن آیت الله كاشانی از زندان متفقین یاری رساند. آنها در جریان انتخابات مجلس شانزدهم نیز در اعلامیه های خود از مردم ایران خواستند كه برای آزادی آیت الله كاشانی تلاش كنند و او رابه نمایندگی خود در مجلس شورای ملی برگزینند.همكاری نواب صفوی با آیت الله كاشانی چنان شدت گرفت كه در سایه این وحدت و همدلی، با نخست وزیری هژیر مخالفت جدی به عمل آورد. آیت الله كاشانی و نواب با صدور اعلامیه و سازماندهی مردم در تظاهراتی كه به شهادت عده ای نیز انجامید، خواستار بركناری هژیر از سمت خود شدند. ثمره دیگر این پیمان و مودت و همراهی فدائیان اسلام با آیت الله كاشانی، در دفاع از حقوق مشروع مردم محروم فلسطین بود كه با حمایت مردمی مواجه شده در تاریخ بیست و یكم اردیبهشت ماه ۱۳۲۶ مردم در تظاهرات گسترده ای كه از منزل آیت الله كاشانی شروع شده بود، به مسجد سلطانی و برای شنیدن سخنرانی نواب صفوی رفتند.نواب صفوی در این سخنرانی، دولت را به پشتیبانی از ملت مظلوم فلسطین فراخواند و مردم در قطعنامه ای، آزادی اراضی اشغال شده فلسطین و پیروزی مسلمانان را خواستار شدند. فدائیان اسلام با تشكیل مجلس مؤسسان نیز مخالف بودند و این مخالفت را با ارسال نامه به پانزده وكیل انتصابی، نشان دادند.«جمعیت فدائیان اسلام» در جریان ملی شدن صنعت نفت، با آیت الله كاشانی كه رهبری جریان مذهبی نهضت را برعهده داشت و در قالب پارلمانی درپی كسب حقوق ملت و با غارت سرمایه داری ملی مبارزه كرد، پیوند خورد و در راستای برداشتن موانع نهضت ملی شدن نفت با جبهه ملی و ملیون همكاری كرد.طرح ملی شدن صنعت نفت با مخالفت رزم آرا رو به رو شد. رزم آرا زمانی به نخست وزیری رسید كه نمایندگان اقلیت مجلس (جبهه ملی) و آیت الله كاشانی در صدد ملی كردن صنعت نفت كشور بودند. جبهه ملی از ابتدای شایعه نخست وزیری رزم آرا، به مخالفت با وی پرداخت و پیش از معرفی او به نخست وزیری، خطر استقرار یك رژیم دیكتاتوری نظامی را به ملت ایران هشدار داد. در توصیف سپهبد رزم آرا باید گفت او كه در رأس ستاد ارتش قرار داشت با حمایت انگلیس و آمریكا، در پنجم تیر ماه ۱۳۲۹ ش، به نخست وزیری رسید ولی همچنان نظارت خود را بر ارتش حفظ كرد. با انتخاب رزم آرا به نخست وزیری، رسانه های بیگانه و مطبوعات معتبر آمریكا و دیگر كشورها شروع به تعریف و تمجید از وی كردند. روزنامه نیویورك تایمز نوشت كه رزم آرا این لیاقت را دارد كه برای جلوگیری از متلاشی شدن و تجزیه حكومت ایران، حكومت دیكتاتوری برقرار كند. خبرگزاری رویتر انتخاب رزم آرا را سرآغاز تاریخ جدیدی در دولت های ایران خواند و وی را مردی مقتدر، تحصیلكرده، آشنا به زبانهای انگلیسی و روسی و متخصص در امور جغرافیای نظامی معرفی كرد و پیش بینی كرد كه بتواند مشكلات برنامه هفت ساله و موضوع كمك به آمریكا را حل كند.

---