چگونه نامه​های خود را به خارج بفرستیم

پست یکی از تشکیلات عظیمی است که در همه کشورهای دنیا پیدا می شود چه شهرکشوری مثل واتیکان که کل آن را می توان در یک نصف روز گشت و چه کشور عظیمی مثل روسیه که برای سفر از یک سمتش به سمت دیگر آن باید یک هفته ای در قطار بخوابید

پست یکی از تشکیلات عظیمی است که در همه کشورهای دنیا پیدا می‌شود. چه شهرکشوری مثل واتیکان که کل آن را می‌توان در یک نصف روز گشت و چه کشور عظیمی مثل روسیه که برای سفر از یک سمتش به سمت دیگر آن باید یک هفته‌ای در قطار بخوابید.

شرکت های پست به دلیل قدیمی بودن ساختار و تشکیلات اداری معمولا در مقابل تغییرات خیلی مقاوم است و این موضوع فقط به کشوری مثل ایران محدود نمی شود. در همه جای دنیا انجام تغییرات در یک ساختار اداری قوام گرفته و تاریخی مثل اداره پست کاری مشکل و طاقت فرساست و شاید به همین دلیل است کـــه شرکت های خــصوصی پست باوجود محدود و محروم بودن از شبکه توزیع سراسری و عظیمی مثل پست های ملی، ناگهان وارد بازار می شود و با ساختار کوچک، پویا و انعطاف پذیر خود سهم بزرگی از بازار حمل و نقل مرسولات پستی را به دست می گیرد.

جدا از ماجراهای مختلفی که پست داخلی برای خود دارد و تاثیر بزرگی که این مقوله در زندگی بشر قرن گذشته ایجاد کرد، امروزه و با جهانی شدن هر چه بیشتر مردم سیاره زمین شاهد مهم شدن پست بین المللی مخصوصا در حوزه ارسال و دریافت بسته های پستی مثل سوغاتی ها، نمونه های تجاری و حتی این روزها خرید و فروش اینترنتی کالا هستیم، اینجاست که تاثیر ورود شرکت های خصوصی بشدت احساس می شود. همان هایی که با درک سریع تغییر شرایط دست به کار می شوند و با یافتن یک راهکار قانونی جدید، درهای نوینی برای کسب و کار جهانی در حوزه اینترنت باز می کنند و حتی اگر جایی لازم باشد با استفاده از لابی های قدرتمند سیاسی خود، قوانین را به روز می کنند؛ مقوله ای که در شرکت های ملی پست براحتی از کنارش گذشته و با گفتن یک نه، خیال خود را از درخواست های جدید مشتریان راحت می کنند.

در این میان شرکت پست ایران، خود روایتی هیجان انگیز مخصوصا در حوزه بسته های پستی به مقصد خارج از کشور دارد. اجازه دهید داستان ارسال و دریافت بسته های پستی خارجی از یکی از دفاتر پستی کشورمان را با هم بررسی کنیم.

قصد دارید برای عزیزی که خارج از ایران زندگی یا تحصیل می کند هدیه ای بفرستید یا صنعتگری هستید که می خواهید نمونه کالای خود را برای یک مشتری بین المللی ارسال کنید یا شاید تاجری باشید که قصد دارید کالای خود را از طریق وب سایت به فروش رسانده و با پست آنها را ارسال کنید. قبل از هر چیز باید بدانید که پیشخوان پست بین المللی درواقع مرز خروجی کشور محسوب شده، بنابراین قبل از هر چیز به شما به چشم یک صادرکننده نگاه می شود. همین جاست که حضور یک نماینده از گمرک در باجه های پست خارجی الزامی به نظر می رسد و درست مانند مراحل صادرات کالا شما باید برگه های مخصوص گمرکی را پر کرده و به قول معروف کالای خود را اظهار کنید. سپس کالای شما توسط مسئول گمرک بازدید و در صورت بلامانع بودن به مسئول بسته بندی شرکت پست ارجاع می شود. کالا پس از بسته بندی و درج نشانی آماده ارسال به مقصد می شود.

اما ماجرا به همین سادگی که توضیح داده شد، نیست. درج نشانی گیرنده به زبان انگلیسی معمولا برای بسیاری از هموطنان مشکل است و به همین دلیل اگر فرآیند نوشتن نشانی به خودشان واگذار شود ـ کاری که در همه دنیا مرسوم است ـ تعداد بسته های برگشتی به دلیل ناخوانا بودن نشانی زیاد می شود و این خود به مفهوم ضرر و زیان برای شرکت پست است. به همین دلیل چند سالی است که شرکت پست اقدام به استخدام نیروی تایپیست کرده که وظیفه اش تایپ نشانی گیرنده و فرستنده به زبان انگلیسی و پرینت گرفتن از آنهاست.

نکته جالب اینجاست که باوجود دریافت همه اطلاعات از شما هنگام تایپ نشانی، در مرحله گمرک و دریافت رسید پستی، شما باید تقریبا همه آن اطلاعات را بار دیگر به شکل دستی روی برگه ها نوشته یا برای متصدی مربوط بخوانید تا او آنها را وارد کند. این موضوع نشان از آن دارد که پست ایران در تمام این سال ها نتوانسته یک سیستم رایانه ای یکپارچه برای مراحل کاری خود طراحی و پیاده سازی کند. در صورت وجود این سیستم یکپارچه رایانه ای، هر مشتری اداره پست می تواند خود شخصا و در منزل اقدام به تایپ نشانی های مورد نظر کند تا ضمن صرفه جویی در وقت، اگر لازم شد دفعه بعد بسته ای را از اداره پست دیگری ارسال کند، به نشانی های خود دسترسی داشته باشد.

در ضمن نشانی های تایپ شده توسط متصدی مربوط معمولا با حروف کوچک پرینت می شود و فاقد طرح گرافیکی مشخصی مثل کادربندی، لغتTo و From با حروف بزرگ تر و مشخص تر و بسیاری از مشخصات تصویری لازم است؛ موضوعی که با یک بار طراحی بسادگی قابل اعمال خواهد بود.

مشکل بعدی هنگامی رخ می دهد که کالاهای خود را به مامور گمرک اظهار می کنید. در اینجاست که باید علاوه بر نشان دادن کارت ملی خود، یک کپی از آن را نیز برای درج در پرونده به مامور گمرک ارائه دهید، اما مشکل اینجاست که شرکت پست یا اداره گمرک برای این منظور دستگاه کپی در نظر نگرفته و شما باید خود تان به تهیه کپی اقدام کنید.

معمولا مدیران هر دفتر پستی خود با یک دفتر فنی یا شخص، قراردادی عقد می کند که به موجب آن، آنها یک دستگاه کپی در دفتر پست مستقر و به ازای دریافت هزینه، از کارت ملی شما کپی تهیه خواهند کرد، اما اگر به ازای هر دو بار مراجعه، یک بار با در بسته یا دستگاه خراب روبه رو شدید، اصلا تعجب نکنید. این در حالی است که اگر آن سامانه رایانه ای مطرح شده در مرحله قبل وجود داشت، بسادگی می شد با نصب یک دستگاه اسکنر یا حتی یک دوربین دیجیتال ساده، از کارت ملی عکس گرفت و تصویر آن را در پرونده الکترونیک محموله پستی ذخیره کرد و به این ترتیب ضمن افزایش سرعت اقدامات پستی، جلوی سردرگمی و کلافگی مردم نیز گرفته می شد. نگارنده خود بارها شاهد اجبار مراجعه کنندگان به خروج از اداره پست و جستجو برای یک دستگاه کپی در سطح شهر بوده است.

اگر فکر می کنید به حد کافی شنیده اید، باید بگویم که سخت در اشتباهید. بسته بندی خود ماجرایی بسیار جذاب و شنیدنی دارد. جعبه های طراحی شده توسط شرکت پست فاقد کوچک ترین جذابیت هنری است و به نظر می رسد به یکی از کارمندان آن سازمان که نقش آچار فرانسه را بازی می کند، گفته شده تا فردا صبح طرحی برای جعبه ها هم ارائه کند. در این جعبه ها از ساده تـــرین طرح جعبه سازی استفاده می شود به گونه ای که سرهم کردن آنها به چسب کاری فراوانی نیاز دارد. موضوعی که باعث می شود بسته بندی یکی از وقت گیرترین مراحل پست کالا شود.

در پایان و هنگام پرداخت پول بار دیگر شما با طراحی ضعیف سیستمی روبه رو می شوید که فرض را بر عملکرد صحیح همه اجزای خود قرار داده است. در برخی از باجه های پستی شما باید مبلغ ارسال بسته های خارجی را که معمولا خیلی هم گران می شود به صورت نقد پرداخت کنید و آنهایی هم که به دستگاه کارتخوان مجهز است، فقط با یک بانک کار می کنند و بنابراین اگر اشکالی در سامانه رایانه ای بانک مورد نظر رخ دهد (که اصلا هم بعید نیست) شما باید در شهر در به در به دنبال صدها هزار تومان پول نقد از یک عابربانک به عابربانک دیگر سر بزنید و جدای از معطلی، احتمال سرقت پول نقد فراوانی را که در جیب دارید نیز به جان بخرید.

اما پست بین المللی آن قدر هم که ما در اینجا درباره آن نوشته ایم بد نیست. راستش را بخواهید به رغم طراحی بد و ضعیف سیستمی، کارمندان شرکت پست در بیشتر قریب به اتفاق مواقع بسیار مهربان و کار راه انداز هستند و با توجه به این که خودشان به بروکراتیک بودن سیستم کاری خود واقف هستند، اگر چهره عبوث و گرفته ای از شما ببینند، فورا دست به کار شده و به یاری شما می شتابند.

از سوی دیگر و با مقایسه عملکرد شرکت پست ایران با همتایان خارجی اش، باید اقرار کرد که امانتداری، سرعت و دقت شرکت پست ایران نمره بسیار قابل قبولی دارد و آمار بسته های مفقود شده در این شرکت آن قدر پایین است که بسادگی می توان آن را صفر فرض کرد.

فقط ما هنوز نفهمیده ایم در یکی دو سال اخیر چه قانونی در سکوت تصویب شده که به شرکت پست اجازه می دهد وقتی یک بسته خارجی را به گیرنده ایرانی تحویل می دهد، از او درخواست هزینه کند؛ هزینه ای که وقتی برای پرداخت آن درخواست قبض می کنید با اکراه مامور پست مواجه می شوید، هرچند در انتها قبضی دریافت می کنید که روی آن نوشته شده شما باید بابت ارائه به گمرک و تحویل در نشانی گیرنده، هزینه پرداخت کنید. هزینه ای که حتما فرستنده قبلا و هنگام ارسال بسته در شرکت پست کشور خود، آن را پرداخت کرده است.

راستش را بخواهید شایعاتی هست که چون شرکت پست ایران به دلیل تحریم های بین المللی نمی تواند آن پول را از کشور فرستنده بگیرد، تصمیم گرفته هزینه مربوط را از جیب گیرنده ایرانی در بیاورد. راست و دروغش با گوینده!

شهرام یزدان پناه