مصائب شهر نیمه مدرن ما

نبض جوی های شهر با آشغال می تپد

اگر چه هیچ شهر کشور در آمار تولید زباله و آبگرفتگی معابر، جوی‌های باریک و فرسوده به رکورد شهر تهران نمی‌رسد، اما این شهر از این حیث شگفتی‌هایی را در خود جای داده است. در عین حال نمی‌توان گفت که این مسئله تقریبا لا‌ینحل، فقط مخصوص شهر تهران است و جوی‌های کثیف و پر از آشغال، زه‌کشی نشده و کج و کوله‌ ممکن است که چهره نقاط بسیاری از شهرها را زشت کرده باشد.به وضعیت شبکه‌های آب و فاضلا‌ب جزیی و محله‌ای روستاها نمی‌پردازیم، چرا که در وضعیتی که شهرها از این امکانات اولیه محروم هستند، نمی‌توان انتظاری از روستاها و دهیاری‌ها با آن اعتبارات محدود داشت.

کارشناسان حوزه توسعه و عمران شهری در همین رابطه به کمبود اعتبارات شهرداری‌های سراسر کشور، برای موضوع خدمات شهری و جمع آوری زباله و تمیز کردن خیابان‌ها و جوی‌های آب تاکید دارند. به عبارتی شهرداری‌ها برای یکی از وظایف اولیه و اصلی خود، اعتبار کافی و لا‌زم را ندارند و حتی در برخی شهرها مطالعات اولیه دفع آب‌های سطحی و کانال‌ها صورت نگرفته است و شهرداری بسیاری از کلا‌ن‌شهرها برای ایجاد و احداث جوی‌ها و کانال‌های جدید و یا ساماندهی جوی‌های فعلی با مشکل روبرو هستند.

در عین حال شرایط و نیازهای بسیاری از شهرهای کشور با شهرهای دیگر متفاوت است. برخی از مناطق شهری که فرسوده‌اند، جوی‌های سنتی و باریک و برخی کانال‌های زه‌کشی شده مطابق با استاندارد و مساحت کوچه‌ها و خیابا‌ن‌ها دارند. در برخی از کوچه‌ها و خیابان‌های پایتخت یا حتی شهرهای کم جمعیت، محله‌هایی را پیدا می‌کنید که هم سرانه تولید زباله کمتری دارند و هم اثری از آشغال و سایر نخاله‌های ساختمانی را در جوی‌های اطراف خانه یا جلوی مغازه‌شان پیدا نمی‌کنید و به عکس محله‌هایی هم هستند که جمعیت کمی دارند، اما سرانه آشغال و جوی‌های کثیف و پر از آشغال آن‌ها سرسام‌آور است. ‌

● کانال‌های آب روزی دو بار تمیز می شود

‌ کانال‌های آب بسیاری از کوچه‌های شهر تهران و سایر شهرهای بزرگ، گاهی هر روز و یا دو بار در شبانه روز تمیز و پاک‌سازی می‌شود، اما انگار نه انگار که این جوی‌ها تمیزی به خود دیده‌اند و در کمترین زمان ممکن، با آشغال پر می‌شوند و همه این‌ها، ضعف فرهنگ شهرنشینی را در بین مردم نشان می‌دهد. در حال حاضر سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور طرحی را با عنوان پروژه هدایت آب‌های سطحی در دستور کار قرار داده‌ است و به هرداری‌هایی که پیشنهاد و مطالعاتی را در این زمینه ارائه کنند، حمایت‌های تشویقی ارائه می‌دهد. اما مگر نه این است که تمیز و خالی کردن جوی‌های کوچه‌ها و خیابان‌ها و ساماندهی آب‌های سطحی جزو وظایف ذاتی شهرداری‌ها است و از سوی دیگر شوراهای شهرها به عنوان نمایندگان مردم، موظف بر عملکرد شهرداری‌ها هستند؟ ‌

گاهی حتی وضعیت این جویها برای خود مردم آن قدر عادی می‌شود تا برف و بارانی ببارد و در پی آن دردسر تازه‌ای ایجاد شود و آب جوی‌ها بالا‌ بزند و این دقیقا زمانی است که کار از کار گذشته است! ‌

به گزارش ایسنا، از طرفی، جوی‌های آب و کانال‌های شهری و حاشیه‌ای شهرها به دلیل این که همواره پر از آشغال بوده‌اند، تبدیل به محلی برای پیدا شدن نشانه‌های انواع جرم و بزهکاری است! ‌

کافی است نگاه کوتاهی به این تیترها بیندازید: ‌

▪ کشف بسته‌های تریاک در جوی آب ‌

▪ کشف جسد نوزاد ۲۰ روزه در جوی آب ‌

▪ کشف جسد زنی در بین آشغال‌های یک کانال آب ‌ و نمونه‌های دیگری که گویای مساعد بودن اوضاع جوی‌های آب و فاضلا‌ب شهری برای کمک به مجرمان است و هر روز مصداق‌های آن در شهرها تکرار می‌شود. به عبارتی اگر جوی آبی پر از انواع آشغال‌های ریز و درشت نبود و روزها به همین شکل کثیف و بدبو باقی نمی‌ماند، هیچ مجرمی جرات انداختن جسد یا مواد مخدر را به آن نمی‌کرد. ‌

از چند سال گذشته در بسیاری از شهرهای کشور از جمله شهر تهران، اقدام به بستن روی جوی‌های آب و فاضلا‌ب کردند، تا به این ترتیب هم در برخی از خیابان‌ها به فضای باند خیابان‌ها افزوده شود و در برخی نقاط دیگر امکان بیرون آمدن آشغال و موش و لجن را از بین ببرند. اما این راهکار چندان موثر نبوده است، چرا که در بسیاری از موارد آبگرفتگی و پس زدن آشغال‌ها در این کانال‌ها و جوی‌های روبسته به نحوی است که ماموران شهرداری مجبور به برداشتن بلوک‌های روی جوی‌ها می‌شوند.محمد عیدیان چندی پیش با اشاره به وجود ۶۲۳ نقطه آبگرفتگی در شهر تهران در سال ۸۵،‌ تعداد نقاط آبگرفتگی شهر تهران در سال جاری را ۸۰ نقطه اعلا‌م کرد که البته به نظر می‌رسد این آمار با واقعیت مطابق نیست و باید پرسید معیاری که برای تعیین نقاط آبگرفتگی تعیین شده، چه بوده است؟! ‌

عیدیان بارها علت آبگرفتگی جوی‌های آب را ریختن زباله عنوان کرده است و تاکید داشته که اگر فرهنگ مردم و کمک آن‌ها به شهرداری در این مورد افزایش پیدا نکند، اتفاقی در این حوزه رخ نمی‌دهد. ‌

● عملکرد ضعیف...

نتیجه آن که آنچه که در کنار شاید <عملکرد ضعیف برخی شهرداری‌ها در حوزه خدمات شهری و رفت و روب خیابان‌ها> وجود دارد، همان داستان غم‌انگیز و مایوس کننده فرهنگ مردم است. حکایت مغازه‌هایی که سطل آشغال خود را، جوی آب جلوی مغازه می‌دانند، آشغال‌هایی که بدون کیسه توی جوی ریخته می‌شوند، فاضلا‌ب حمام‌های خانه‌هایی که به جوی‌های آب روانه می‌شوند و با کپه‌ای از آشغال، محیط زیست مناسبی برای موش‌ها فراهم می‌کنند؛ همه این نمونه‌ها که از فرهنگ عمومی مردم ناشی می‌شود، را بارها و بارها تکرار کرده‌ایم، اما هنوز این شیوه شهروندی جهان سومی همچنان ادامه دارد. ‌

به گزارش ایسنا،‌ در این میان سهم کوچه‌های تنگ و قدیمی با کوچه‌های جدید و بزرگ در جوی‌های کثیف و پر از آشغال گاهی چندان تفاوتی ندارد و در مواردی، شاهد کوچه‌های محله‌های قدیمی و تنگ هستیم که جوی‌های تمیز و بدون آشغال و با آبی زلا‌ل در کنار کوچه‌ها و خیابان‌های بزرگی که کانال‌هایی پر از آشغال و لجن هستیم که هیچ نسبتی را نمی‌توان برای تفکیک آن‌ها در نظر گرفت، جز سطح فرهنگ و توجه مردمان آن محله‌ها به پاکیزگی شهر. ‌

به هر روی به نظر می‌رسد، ساماندهی و زه‌کشی جوی‌های آب برای جلوگیری از بستن رسوب و خزه، سرکشی هر روزه و مکرر و گاهی دوبار در روز توسط رفتگران محلا‌ت، بررسی هر روزه محل تلا‌قی جوی‌ها و کانال‌های آب با هم و جلوگیری از گیر کردن آشغال‌های بزرگ در جوی‌ها و بسیاری از اقدامات دیگر برای جوی‌های آب اگرچه برای شهرداری‌ها هزینه بردار است، اما برای شهر و شهروندان آن لا‌زم و ضروری است. در عین حال جریمه شهروندان متخلف که آشغال‌های خود را در جوی‌های آب می‌ریزند و اقدامات فرهنگی در راستای آموزش مردم از جمله اقدامات اساسی برای سلا‌مت جوی‌های آب شهر است که اگرچه کثیف و افتاده از چشم هستند، اما همچون شریان‌های حیاتی این شهرها عمل می‌کنند و بسته شدن هر کدام از آن‌ها زندگی شهری را با آسیب جدی مواجه می‌کند.