علم خداوند به عالم غیب

علاوه بر دنیای مادی و جهانی که انسان ها در آن زندگی کرده و حوادث آن را لمس می نمایند دنیایی غیر مادی و غیر قابل ملموس وجود دارد که خداوند از اسرار آن آگاه است. در واقع عالم غیب در …

علاوه بر دنیای مادی و جهانی که انسان ها در آن زندگی کرده و حوادث آن را لمس می نمایند دنیایی غیر مادی و غیر قابل ملموس وجود دارد که خداوند از اسرار آن آگاه است. در واقع عالم غیب در مقابل عالم شهود است، چیزهایی که با حواس قابل درک نباشد و از قلمرو حواس برتر و بالاتر باشند از عالم غیب محسوب می شوند. مانند اوضاع قیامت و معاد، بهشت و دوزخ، ثواب ها و عقاب های اخروی. این قبیل امور چون دیدنی و شنیدنی و قابل لمس نیستند و حواس ما تاب درک آنها را ندارد از جهان غیب شمرده می شووند. در قرآن کریم نیز عالم غیب در مقابل عالم شهادت قرار گرفته است در سوره انعام آیه ۷۳ آمده است: "عالم الغیب والشّهاده و هو الحکیم الخبیر" خدا به جهان غیب و شهود علم دارد و حکیم و دانا است.‏

موجودات جهان غیب را در این جهان و به وسیله این حواس نمی توان مشاهده نمود. بلکه تنها راه علم به آنها این است که به وسیله براهین عقلی و ارشاد و تأیید کسی که بر جهان غیب و شهود احاطه دارد یک مفهوم علمی برای ما حاصل شود. ما از جهان غیب بیش از یک سلسله مفاهیم و صورت های علمی

نمی‌توانیم تصور نماییم، و بر واقع آن جهان احاطه نداریم و حواس و آلات علمی ما برای درک و لمس موجودات غیبی ناقص و ناتوانند. همین حوادثی که از حواس ما غایب هستند و با قلمرو درک ما فاصله دارند نسبت به پروردگار جهان حاضر و مشاهد می باشند، زیرا وجود تو محدود و ناقص نیست بلکه بر جهان هستی و زمان و مکان احاطه دارد. برای او این زمان و آن زمان، این مکان و آن مکان، معنا و مفهم ندارد و برای علم و ادراکش حاجب و مانعی تصور نمی شود. بنابراین حوادث زمان نوح برای ما غیبت دارند ولی برای خدا حاضر هستند، داستان اصحاب کهف نسبت به ما در جهان غیب قرار دارد لیکن نسبت به خدا از عالم شهود محسوب می شود.

خداوند در سوره حجرات آیه ۱۸ فرموده: "انّ الله یعلم غیب السّموات و الارض" خدا غیب آسمان و زمین را می داند. در این جهت تردید نیست که خداوند متعال به تمام جهان هستی احاطه دارد، غیب و شهود نسبت به او یکسان است. چون وجودش نا محدود و برتر از زمان و مکان است چیزی از او غایب نیست.‏

در بعضی از آیات قرآن آمده که علم غیب مخصوص خداست و از دیگری حتی پیامبران ساخته نیست، چنان که در سوره انعام بیان شده: "و عنده مفاتح الغیب لا یعلمها الّا هو". خزینه های غیب نزد خداست و جز او کسی از آنها خبر ندارد. در این آیه علم به غیب از مختصات خدا شمرده شده است علاوه بر این، پیامبران علم به غیب را از خودشان نفی کرده اند. چنان که در سوره هود آیه ۳۱ از زبان حضرت نوح آمده است: "نمی گویم خزینه های خدا نزد من است، غیب هم نمی دانم و نمی گویم فرشته ام."‏

اما در بعضی آیات دیگر خداوند متعال پاره ای از حقایق و مطالب غیبی را به وسیله وحی بر پیامبران نازل می کند و به این وسیله آنان را با جهان غیب مربوط می سازد. گرچه پیامبران می توانند با جهان غیب تماس بگیرند ولی به غیب مطلق و نامحدود دسترسی ندارند و بیش از ظرفیت محدود وجودی خود نمی توانند از آن عالم نامحدود استفاده کنند. در این استفاده های محدود هم استقلال ندارند و علومشان بالذات نیست بلکه به تاییدات و افاضات پروردگار جهان نیازمندند. خدا در سوره آل عمران می فرماید: "ذلک من أنباء الغیب نوحیه الیک" این از اخبار غیبی است که به تو وحی می کنیم. در این آیه بیان شده که خداوند اخبار غیب را در اختیار پیامبران قرار می داد.

سارا علوی زادگان