درباره «برف» بهترین فیلم بخش بین الملل جشنواره فجر

هر فیلمی که نه تنها این روزها بلکه تا سال های سال از دل بوسنی هرزگوین بیرون آید به نوعی درباره جنگ و تبعات و تأثیرات آن بر مردمی است که هنوز هم خاطرات تلخ آن برایشان شفاف است. اولین …

هر فیلمی که نه تنها این روزها بلکه تا سال های سال از دل بوسنی هرزگوین بیرون آید به نوعی درباره جنگ و تبعات و تأثیرات آن بر مردمی است که هنوز هم خاطرات تلخ آن برایشان شفاف است. اولین ساخته بلند سینمایی فیلمساز اهل بوسنی «آیدا بگیچ» که جایزه بهترین فیلم و بهترین کارگردانی بخش بین الملل این دوره از جشنواره فیلم فجر را به خود اختصاص داده است نیز از این امر مستثنی نیست ولو در «برف» این جنگ را از منظر دیگری که اجتماعی محورتر است به تصویر کشیده.

در سال ،۱۹۹۷ دو سال پس از پایان زد و خوردها، جنگ چهره خشن و بی قساوت خود را به مردم بازمانده در یکی از روستاهای دورافتاده و کوهستانی شرق بوسنی نشان می دهد؛ جوانان و زنان بی سرپرستی که امید به بازگشت شوهران، پدران و پسرانشان از صحنه کارزار آنها را زنجیروار به زندگی متصل کرده است. این فیلم داستان هفت زن، چهار یتیم و یک پیرمرد را روایت می کند که پس از جنگ می کوشند در این روستای ویران به زندگی خود ادامه دهند و با «امید» روزمرگی را متفاوت از گذشته تجربه کنند. «برف» نگاه زنانه به جنگی است که مسئولیت های مردانه را بر دوش زنان گذاشته است. نیمه نخست فیلم کاملاً اپیزودیک است با برش هایی از زندگی پرمشقت روزانه (کشاورزی، شست وشوی لباس و.‎.‎.) که با اشاراتی ظریف به جنایت های جنگی گذشته همراه می شود. دیالوگ ها کوتاه و به حداقل رسانده شده اند که استعاره از قانون حاکم بر این روستاست که نباید هرگز بطور مستقیم راجع به آنچه که در گذشته اتفاق افتاده حرف بزنند.

آیدا بگیچ که فیلم کوتاهش «اولین تجربه مرگ» در بخش رسمی جشنواره ۲۰۰۲ شرکت داشت در این فیلم با روی آوردن به مناظر زمستانی و سرمای گزنده ای که همه روستا را فرا می گیرد تنهایی کشنده مردم و جوانان چشم انتظار را به تصویر می کشد. در این فیلم «جنگ» به عنوان شخصیت اصلی رد پای خود را بر زوایای نهان زندگی مردم به جا می گذارد و تداعی گر خاطرات تلخی است که هنوز هم برای نسل داغدیده پس از جنگ تازه و زنده است.

اگرچه در نگاه اول به نظر می آید کابوسی همچون نسل کشی انجام گرفته در بوسنی جذابیتی برای سالن های سینما نداشته باشد اما تاکنون دو فیلم ساخته شده درباره بوسنی به موفقیتی درخور توجه دست یافته اند. فیلم برنده خرس طلایی «گراباویکا» از جاسمیلا زبانیک و «سرزمین هیچکس» دنیس تانوویک. فیلم «برف» نیز قطعاً ادامه دهنده راه فیلمسازانی است که از این کشور مصائب جنگ را به چشم خود دیده اند.

شیلا ساسانی نیا