بزرگمرد کوچک

به بهانه تقدیر از مهدی هاشمی در جشنواره فجر

از آسیابان مرگ یزدگرد تا میرزا ابراهیم خان عکاسباشی ناصر‌الدین شاه آکتور سینما، از نادر سیاه دره هیچ تا دکتر قریب روزگار قریب، از نصراله مددی زرد قناری تا مرد بی‌نام آلزایمر و از یک عمر تلاش در مسیر بازیگری راه زیادی پیموده شده است تا مهدی هاشمی به جایگاه کنونی‌اش برسد. هاشمی برای رسیدن به این جایگاه، نزدیک به چهار دهه در سه عرصه سینما و تئاتر و تلویزیون فعالیت کرده است. او در عرصه تئاتر با تشکیل گروه پیاده در دهه پنجاه همراه با داریوش فرهنگ و سوسن تسلیمی وارد عرصه تئاتر شد ودر کارهای موفقی چون آدم آدم است، دیوار چین و دایره گچی قفقازی بازی کرد.

در عرصه تلویزیون کارهای ماندگار زیادی از هاشمی در ذهن مانده است: سلطان و شبان داریوش فرهنگ که هاشمی همراه با همسرش گلاب آدینه در آن بازی می‌کرد از نخستین سریال‌های موفق او بعد از انقلاب است. کوچک جنگلی ساخته بهروز افخمی که هاشمی در آن نقش دکتر حشمت را بازی می‌کرد و دو سریال بزرگ دیگر که کارگردان محبوب این سال‌های هاشمی آنها را ساخته است: کیانوش عیاری. سریال‌های هزاران چشم و روزگار قریب. در سریال هزاران چشم که بی‌شک یکی از بهترین سریال‌های بعد از انقلاب است، هاشمی در هر قسمت دو نقش بازی می‌کرد: یک نقش ثابت: نویسنده نابینای یک مجله که در هر قسمت نامه‌یی از زندگی شخصی یک فرد برایش ارسال می‌شد و یک نقش متغیر که در واقع همان فرستنده نامه محسوب می‌شد.

هاشمی در این سریال بار دیگر ثابت کرد که بازیگر بزرگی است که سبک منحصر به فردی در بازیگری دارد. این جنس بازیگری بی‌تاکید و شبیه به زندگی در روزگار قریب به بلوغ و پختگی خاصی رسید. در سریال تاریخی کیانوش عیاری که درباره مقاطع مختلف زندگی دکتر قریب بود، مهدی هاشمی با درکی درست و اجرایی ماندگار شمایلی از پزشک مشهور اطفال به یادگار گذاشت که بی‌شک در تاریخ تلویزیون ماندگار خواهد بود اما عرصه اصلی فعالیت‌های هاشمی در تمام این سال‌ها در سینما بوده است. بازی در شاه نقش آسیابان در فیلم ماندگار مرگ یزدگرد بهرام بیضایی از مهم‌ترین نقش‌ها و بازی‌های زندگی این بازیگر بزرگ است. هاشمی در دهه ۶۰ و ۷۰ بازیگر پر کاری بود.

او در دو فیلم خارج از محدوده و زرد قناری رخشان بنی‌اعتماد، دو فیلم با یک بلیت داریوش فرهنگ ایفای نقش کرد و با بازی در فیلم ناصر‌الدین شاه آکتورسینما در نقش میرزا ابراهیم خان عکاسباشی یکی دیگر از نقش‌های خاطره‌انگیز زندگی‌اش را بازی کرد. در سال ۱۳۷۲ مهدی هاشمی در فیلم همسر مهدی فخیم‌زاده در مقابل فاطمه معتمد آریا نقشی را بازی کرد که در سینمای بدنه آن زمان نقش بسیار موفقی هم شد. بعد از آن طی ۱۶سال مهدی هاشمی تنها در شش فیلم ایفای نقش کرد که فیلم‌های چندان موفقی هم نبودند. سینمای آن موقع با تغییر شرایط اجتماعی بسیاری از بازیگران را فراموش کرد و رو به جوانگرایی افراطی آورد اما هاشمی با بازی در مجموعه‌های تلویزیونی مسیر حرفه‌‌یی‌اش را ادامه داد. تا بالاخره سینمای ایران ظرفیت‌های مغفول مانده او را کشف کرد و نوبت به یک نقش‌آفرینی بزرگ دیگر رسید. عبدالرضا کاهانی نقش اول فیلم هیچ نادر سیاه‌دره را به هاشمی سپرد و این بازیگر توانا بار دیگر ظرفیت‌های جدیدی از بازی‌اش را به نمایش گذاشت. نقشی به‌شدت غریب و سخت که هیچ بازیگر دیگری به جز مهدی هاشمی به این خوبی از پس آن بر‌نمی‌آمد.

بار دیگر سینمای ایران نگاهش را به سمت هاشمی برگرداند و او دوباره پر کار شد. بعد از این نقش، هاشمی در فیلم‌های آلزایمر و آقا یوسف بازی کرد و برای دومین بار پس از دو فیلم با یک بلیت سیمرغ بلورین جشنواره را به خانه برد. او امسال با خانه پدری کیانوش عیاری در جشنواره حضور خواهد داشت که طبق شنیده‌ها به نظر می‌رسد که یک نقش ماندگار دیگر به کارنامه‌اش اضافه شده است. مهدی هاشمی همچنان در سن ۶۷سالگی مانند یک جوان پر انرژی بازی می‌کند و بدون ذره‌یی خود‌نمایی با کارنامه بزرگ و تلاش‌های بی‌وقفه‌اش نشان می‌دهد که استمرار و جدیت و خلاقیت طی زمان خودشان را نشان می‌دهند. مهدی هاشمی بدون شک نامی ماندگار در تاریخ سینما و بازیگری ایران است و چهره گشاده‌اش یادآور خاطرات بزرگ چند نسل از سینما دوستان این دیار است. نامش جاودان باد.

بهنام شریفی