سه گزینه برای استناد یابی گوگل پژوهشگر , اسکوپوس و وب علوم

پژوهشگران برای یافتن مقالات بسیار موثر در موضوعات بخصوص و مشاهده این نکته که مقالات منتشر شده توسط آنان چند بار مورد استناد قرار گرفته اقدام به استناد یابی می نمایند پژوهشگرانی که بدنبال این نوع اطلاعات بودند سالها فقط دارای یک منبع برای مشاوره بودند

▪ زمینه:

پژوهشگران برای یافتن مقالات بسیار موثر در موضوعات بخصوص و مشاهده این نکته که مقالات منتشر شده توسط آنان چند بار مورد استناد قرار گرفته اقدام به استناد یابی می نمایند.پژوهشگرانی که بدنبال این نوع اطلاعات بودند سالها فقط دارای یک منبع برای مشاوره بودند.آن هم وب علوم مربوط به موسسه تامسون علمی بود.در سال ۲۰۰۴ دو رقیب دیگر ظهور کردند:اسکوپوس از الزویر و گوگل پژوهشگر از گوگل.تحقیقی که در اینجا گزارش شده از تحلیل استنادی در یک مطالعه مشاهد ه ای برای آزمودن این سه بانک اطلاعاتی استفاده کرده است.مقایسه شمارش استنادها برای دو رشته علمی (سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال ) در دو سال (۲۰۰۳و۱۹۹۳) انجام گرفت تا این فرضیه آزموده شود که پوشش انتشارات علمی متفاوت که بوسیله این سه ابزار جستجو ارائه شده اند منجر به شمارش متفاوت استنادها در هر یک از انها خواهد شد.

▪ روش مطالعه:

یازده عنوان مجله با ضریب تاثیر گوناگون در هر رشته علمی(سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال)با استفاده از گزارش استنادی نشریات انتخاب شدند.کلیه مقالات منتشر شده در عناوین مجلات انتخاب شده برای سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ بازیابی شده بودندکه بصورت تصادفی چند مرحله ای نمونه مقالات انتخاب و در نتیجه مقالات در چهار گروه دسته بندی شدند.در طول هفته از ۷ تا ۱۲ نوامبر ۲۰۰۵ تعداد استنادها برای هر مقاله پژوهشی از سه منبع (مذکور) استخراج گردید.همچنین مراجع استناد کننده حقیقی برای زیر مجموعه ای از مقالات منتشر شده در سال ۲۰۰۳ از هر سه منبع گرد آوری گردید.

▪ نتایج:

در رشته سرطان شناسی در سال ۱۹۹۳ وب علوم بیشترین میانگین استنادها را برگشت داد(۳/۴۵)بیشترین میانگین تعداد استنادها برای سرطان شناسی در اسکوپوس (برابر با)۹/۸ در سال ۲۰۰۳ بود.وب علوم بیشترین تعداد استنادها را برا ی فیزیک مواد چگال در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ بازگشت داد(به ترتیب۵/۲۲ و۹/۳).داده ها اختلاف قابل توجهی در میزان میانگین استنادها بین تمامی جفتهای منابع(سه گانه) نشان داد،به استثنای گوگل پژوهشگر و اسکوپوس در رشته فیزیک مواد چگال در سال ۲۰۰۳.برای مقالات منتشر شده در سال ۲۰۰۳گوگل پژوهشگر بیشترین تعداداستنادها ی منحصر بفرد در رشته سرطان شناسی و وب علوم بیشترین تعداد استنادهای مربوط به فیزیک مواد چگال را بازگشت داد.

▪ نتیجه گیری:

این مطالعه هیچکدام از سه منبع را بعنوان پاسخی برای نیازهای استناد یابی تعیین ننمود.اسکوپوس در ارایه استنادها برای مقالات جاری (سال ۲۰۰۳)رشته سرطان شناسی قدرتمند بود در حالیکه وب علوم در بازیابی استنادهای رشته فیزیک مواد چگال در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ و رشته سرطان شناسی در سال ۱۹۹۳ قدرت خود را نشان داد.هر سه ابزار برخی از مواد منحصر به فرد را بازگشت دادند.داده ها نشان داد پاسخ این سوال که کدامیک از ابزارها کاملترین مجموعه ادبیات استناد کننده را ارایه می کند بستگی به موضوع و سال انتشار مقاله مورد نظر دارد.

جدول ۱:مقایسه ویژگیهای وب علوم،اسکوپوس و گوگل پژوهشگر

اغلب پژوهشگران علاقمند هستند در باره استناد به مقاله بخصوصی اطلاعات کسب کنند-(اطلاعاتی) در باره تعداد دفعات استناد به مقاله و فرد استناد کننده به مقاله.این اطلاعات ممکن است برای تکمیل ادبیات تحقیق باشد یا اینکه مقالات خود وی چند بار مورد استناد قرار گرفته اند.یوجین گارفیلد امکان استفاده گسترده از تحلیل استنادی را در دانشگاه از طریق ایجاد سه نمایه استنادی فراهم نمود:نمایه استنادی علوم،علوم انسانی و علوم اجتماعی.نمایه های استنادی که در هم ادغام شده ،بشکل الکترونیکی درآمده و وب علوم نامیده می شود.این نمایه ها مبتنی بر مفهومی هستند که زیر مجموعه ای از مجلات که با دقت انتخاب شده اند بیشترین ادبیات استنادی مهم برای هر مقاله معین را تولید می کنند.تحلیل استنادی دارای کاربردهای جهانی واقعی است:خوب یا بد ،استناد کردن در به عاریه گرفتن تصمیمات مورد توجه بسیار قرارگرفته است.به دلایل مختلف ممکن است پژوهشگران بخواهند تاثیر آثار خود را نشان دهند که تحلیل استنادی یکی از این راهها است.(البته راهی جنجال برانگیز)سالها وب علوم دارای حق انحصاری مجازی در تامین رد یابی استنادها(استناد یابی) بود.در اواخر سال ۲۰۰۴ دو رقیب برای وب علوم ظهور کردند:گپگل پژوهشگر و اسکوپوس.گوگل غول جستجوی اینترنتی از تولید گوگل پژوهشگر حمایت نمود،ابزاری که تلاش می کند به کاربرانش راه ساده جستجوی وسیع ادبیات تحقیق را بنمایاند.گوگل پژوهشگر الگوریتمی تطبیقی را برای جستجوی کلید واژه ها در عنوان،چکیده یا متن کامل یک مقاله از چندین ناشر و سایتهای اینترنتی بکار می گیرد.(گوگل دانشور ویژگیها و چگونگی کار کردن این الگوریتم را به اشتراک نگذاشته است.)تعداد دفعاتی که یک مقاله،یک فصل از کتاب یا یک وب سایت مورد استناد قرلارگرفته است نقش مهمی در الگوریتم رتبه بندی گوگل پژوهشگر دارد.نتایج جستجو در گوگل پژوهشگربا توجه به ارتباط بیشتر با موضوع مورد جستجو و تعداد بیشتر استنادها رتبه بندی می شوند.این شیوه از روش بسیار سنتی مورد استفاده در اغلب بانکهای اطلاعاتی دانشور که نتایج را به ترتیب تاریخی بالعکس(از قدیم به جدید)نشان می دهند متمایز است.گوگل پژوهشگر نه تنها فهرست عناوین مجلاتی را که پوشش می دهد نشان نمی دهد بلکه سال پوشش استنادها را هم نشان نمی دهد با اینحال اعلام نموده است که که با بسیاری از ناشران بزرگ(به استثنای الزویر) به توافق رسیده است.نکته متمایز دیگر گوگل پژوهشگر از سایر بانکهای اطلاعاتی دانشور این است که گوگل پژوهشگر به ورای پوشش ادبیات مجلات برای ارتباط علمی نظر دارد.سایر منابعی که گوگل پژوهشگر آنها را پوشش می دهد شامل خدمات پیش از انتشار مانند arXiv(فیزیک) و وب سایتهای دولتی و دانشگاهی می باشد.گوگل پژوهشگر اعلام نکرده است که یک وب سایت چگونه صلاحیت حضور در نتایج جستجوهایش را کسب می کند.

تریبا در همان زمانی که گوگل پژوهشگر در دسترس عموم قرار گرفت ،الزویر اسکوپوس را معرفی کرد،سرویس نمایه سازی و چکیده نویسی که شامل ابزار استناد یابی مخصوص به خود است.اسکوپوس نسبت به وب علوم مجلات بیشتری را نمایه می کند که شامل بسیاری از مجلات بین المللی و با دسترسی آزاد می باشد.پوشش استنادی آن به تاریخ ۱۹۹۶ برمی گردد(برای برخی از مجلات چکیده مقالات از سال ۱۹۶۶وجود دارد اما پوشش استنادی ندارد.)اسکوپوس دارای موتور جستجوی مخصوص به خود یعنی سیروس است.یافته های سیروس بطور جداگانه از سایر نتایج مجلات اسکوپوش نمایش داده می شوند.همچنین مواد بازیابی شده توسط سیروس در شمارش استنادهای پیشینه های مجلات اسکوپوس نشان داده نمی شوند.جدول شماره ۱ خلاصه ای از مقایسه ویژگیهای وب علوم،اسکوپوس و گوگل پژوهشگر را نشان می دهد.

تحلیل استنادی چندین دهه است که موضوع تحقیق و بحث قرار گرفته است.مطالب فراوانی در باره تکنیکهای تحلیل استنادی ،کاربرد در علوم گوناگون،جنجالهای مربوط به استفاده از تحلیل استنادی و ضریب تاثیر مجلات برای سنجش ارزش و تاثیر عنوان معینی از یک مجله یا یک مولف بخصوص نگاشته شده است.با معرفی اسکوپوس و گوگل پژوهشگر مقالات زیادی که شامل تحلیل ویژگیهای هریک از ابزارهابوده و همچنین مقایسه میان دو یا بیشتر آز آنها و سایر ابزارها انجام گرفته است(مثلا مقایسه پاب مد و سیروس).هنگامی که این مقالات خصوصیات عمومی این ابزارها را مورد بحث قرار می دهند و نتایج پژوهشهایی را گزارش می دهند که مولفین آنها تکمیل کرده اند بطور سیستماتیک عملکردهای تحلیل استنادی را مرور نمی کنند.در مطالعه ای که توسط نوروزی در سال ۲۰۰۵ انجام شد گوگل پژوهشگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت،وی بطور خلاصه تعداد استنادهای دو محصول یعنی گوگل پژوهشگر و وب علوم را در موضوع وبسنجی مقایسه کرد.مولف ابتدا اولین مقاله را برای ایجاد واژه وبسنجی انتخاب کرد و سپس تعداد استنادها را در دو محصول یعنی گوگل پژوهشگر و وب علوم آماده نمود.وی سپس تعداد استنادهای منحصر بفرد و همپوشانی آنها را برای یک مقاله در هر دو ابزار مورد مقایسه قرار داد.نوروزی همچنین تعداداستنتادها برای مقالات بسیار استناد شده در موضوع وبسنجی را مورد بررسی قرار داد که برای این کار جستجوی خود را با واژهWebometric s or Webometric"" در هر یک از ابزارها انجام داد.

هنگام استفاده از جستجوی موضوعی بعنوان ابزار مقایسه ،مشکلات ماهیتی وجود دارند که این به علت تفاوت در انجام دادن جستجو در وب علوم ،گوگل پژوهشگر و اسکوپوس است.بعنوان مثال وب علوم بطور خودکار مشتقات معمولی کلمات را جستجو نمی کند در حالیکه گوگل پژوهشگر و اسکوپوس این کار را انجام می دهند.جستجو با استفاده از کلمات کلیدی مشابه در اسکوپوس و وب علوم اغلب سبب بازیابی نتایج انکی می شود(کمتر از یکصد پیشینه ) در حالیکه جستجوی مشابه در گوگل پژوهشگر ممکن است صدها پیشینه را بازیابی کند.بعنوان مثال جستجوبرای عبارت"Complementary Medicine" با واژه "Obesity" باعث بازیابی ۹ پیشینه در اسکوپوس ۶ پیشینه در وب علوم و ۵۹۶ پیشینه در گوگل پژوهشگر می شود.

استناد یابی مقالات شناخته شده بعنوان روش مقایسه ای از ناهماهنگی های جستجوی موضوعی اجتناب می کند.در یک مطالعه مقدماتی باور و باکالباسی شمارش استنادها در این سه ابزار را برای مقالات مجله The Journal of the American Society for information & technologyکه در سالهای ۱۹۸۵۰ ۲۰۰۰ منتشر شده بودند را مورد آزمون قرار دادند.آنها دریافتند که وب علوم مقالات قدیمی را بهتر پوشش می دهد.اگرچه این موضوع به علت کم بودن ججم نمونه از نظر آماری تایید نگردید.برای مقالات جدیدتر شمارش استنادها در گوگل پژوهشگر و اسوپئس بیشتر بود در حالیکه از نظر آماری شمارش استنادها در وب علوم و اسکوپوس تفاوتی وجود نداشت.مولفین مطالعات وسیعتری را پیشنهاد می کنند.

به منظور انجام مطالعه ای قوی این مقاله مجموعه ای از مقالات شناخته شده را مورد بررسی قرار داد و تعدادی از مقالات استناد کننده و سایر منابعی که بوسیله هریک از سه ابزار بازیابی شده بودند را مورد آزمون قرار داد تا ابهام ماهیتی در جستجوی موضوعی را برطرف کند.در این راه اطلاعات کافی برای آزمودن این فرضیه جمع آوری گردید که تفاوت در پوشش انتشارات علمی ارایه شده توسط سه ابزار جستجو منتهی به تفاوت در تعداد استنادها در هریک از آنها خواهد شد.هنگام انتخاب مجموعه ای از مقالات که بر روی آنها کار انجام شود ،تصمصم گرفتیم که تنوع انتشارات را در رشته های علمی گوناگون مورد توجه قرار دهیم.لذا دو رشته علمی که بر اساس پیش فرض ما از الگوی انتشاراتی متفاوتی پیروی می کنند انتخاب شدند.یکی فیزیک که بطور گسترده ای از خدمات پیش از چاپ قبل از اشاعه ادبیات تحقیق استفاده می کند و دیگری علوم پزشکی که اینگونه نیست.موضوعات انتخاب شده اخص تر شدند،فیزیک به فیزیک مواد چگال(که به آن فیزیک CM هم می گویند) و پزشکی به سرطان شناسی.مجموعه ای از مقالات شناخته شده در هر رشته برای سال ۱۹۹۳ (قبل از انتشار الکترونیکی منابع علمی) و سال ۲۰۰۳(عصر انتشار الکترونیکی منابع علمی) انتخاب شدند.

این روش کار با مقالات شناخته شده و جستجو برای مواد استناد کننده تجربه محققین را که علاقمند به یافتن مراجع استناد کننده به مقالات شناخته شده بودند را مضاعف نمود.از این منظر جدید محققین چه انتظاری می توانند داشته باشند که شامل آشنایی با نمایه های وب علوم و قلمرو جدید اسکوپوس و گوگل پژوهشگر است.

● روش تحقیق

▪ نمونه

جدول ۲:عناوین سرطان شناسی

با استفاده از روش سیستماتیک به منظور اطمینان حاصل کردن از اینکه نمونه شامل تمامی مجلات با سطوح مختلف ضریب تاثیر باشد از هر رشته تعداد یازده عنوان مجله انتخاب شد.کلیه عناوین انتخاب شده به ترتیب ضریب تاثیر از بیشترین به کمترین رتبه بندی شدند.سپس انتخاب عناوین با اولین عنوان آغاز گردید و برای عناوین nام بعدی گسترش داده شد.n یا فاصله نمونه گیری به اینصورت محاسبه شد:

حجم جامعه/حجم نمونه=n

جدول ۳:عناوین فیزیک مواد چگال

با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده و به منظور حضور نسبی هر مجله در نمونه بر اساس نسبت مقالات در هر مجله به کل مقالات آن مجله نمونه تصادفی مقالات از هر مجله استخراج گردید.در نتیجه چهار مجموعه از مقالات با حجمهای متفاوت بدست آمد: برای سرطان شناسی در سال ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ به ترتیب حجم ۲۳۴ و ۲۵۹ و برای فیزیک مواد چگال در سال ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ به ترتیب ۳۵۸ و ۳۶۸ بدست آمد.

مجموعه فیزیک عمدتا به علت وجود مجله Physical Review B که در هر سال هزاران مقاله را منتشر می کند بزرگتر بود.این چهار مجموعه از مقالات برای جمع آوری تعداد استنادها در وب علوم،اسکوپوس و گوگل پژوهشگر مورد استفاده قرار خواهند گرفت.به منظور ایجاد مجموعه هایی برای آزمودن مراجع استناد کننده جهت مقالات منتشر شده در سال ۲۰۰۳ تعداد پنجاه مقاله از مجموعه های سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال برای حضور در دو مجموعه علامت گذاری شدند.بین ۳ تا ۵ مقاله از هر مجله در این مجموعه ها وجود داشت.

▪ گردآوری داده ها

برای ایجاد بانک اطلاعاتی ،نام مولف ، عنوان مقاله ، منبع ، شما ره مجلد وشماره مجله دریک صفحه گسترده وارد گردید . سپس درطول هفته از ۷ تا ۱۲نوامبر۲۰۰۵تعداد استنادها برای هرمقاله درسه منبع وب علوم ،اکسوپوس وگوگل پژوهشگر استخراج گردید .عدم وجودبرخی ازمقالات درهریک ازسه منبع مذکور موجب حذف ۱۶ پیشینه(۷%) از سرطان شناسی سال ۱۹۹۳ و ۶ پیشینه (۲%) از سرطان شناسی سال ۲۰۰۳ و ۱۸ پیشینه (۵%) از فیزیک سال ۲۰۰۳ گردید.اطلاعات مفقود شده برای فیزیک سال ۱۹۹۳ به حدی کم بود که اهمیت آماری نداشت ،در نتیجه اسکوپوس برای تجزیه و تحلیل این رشته(فیزیک) در سال بخصوص (۱۹۹۳) مورد استفاده قرار نگرفت.به منظور حمایت از اطلاعات گردآوری شده جهت شمارش استنادها،مراجع استناد کننده حقیقی برای پنجاه مقاله در هریک از دو زیر مجموعه از مقالات سال ۲۰۰۳ سرطان شناسی و فیزیک از وب علوم ،اسکوپوس و گوگل پزوهشگر گردآوری و در نتیجه دو مجموعه مراجع استناد کننده با رقم کل ۲۹۶ برای فیزیک و ۶۱۴ برای سرطان شناسی بدست آمد.

▪ نتایج

جدول شماره ۴ آمار توصیفی شمارش استنادها در هریک ا ز سه منبع را نشان می دهد.برای سرطان شناسی در سال ۱۹۹۳ وب علوم بیشترین تعداد استنادها (۳/۴۵) را بازگشت داد.اسکوپوس بیشترین تعدا استنادها را برای سرطان شناسی سال ۲۰۰۳ بازگشت داد(۹/۸). و وب علوم بیشترین تعداد استنادها را برای فیزیک در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ به ترتیب با ۵/۲۲ و ۹/۳ بازگشت داد.

فرضیه این مطالعه عبارت است از(اینکه) اختلاف در پوشش انتشارات علمی سه ابزار جستجو منتهی به تفاوت در تعداد استنادها در هر یک از آنها می گردد،به علاوه تفاوت در انتشارات علمی که شامل اغلب شیوه های اشاعه اسناد است بستگی به موضوع دارد و این تفاوتها نهایتا بصورت تفاوت در تعداد استنادها برای هر یک از سه ابزار جستجو منعکس خواهد شد.

با آزمون دو فرضیه ذیل کار آغاز شد:

ـ H۰: تفاوتی میان تعداد استنادها ی استخراج شده از سه منبع وجود ندارد.

ـ Ha: میان تعداد استنادها ی استخراج شده از سه منبع تفاوت وجود دارد.

جدول شماره ۴:آمار توصیفی تعداد استنادها

مقایسه متناظر با استفاده از آزمونهای نشان دار و طبقه بندی شده ویلکوکسن بر اساس بررسیهای post-hoc از نظر آماری تفاوت معنی داری بین همه جفتها در تعداد استنادها وجود داشت(P<۰/۰۰۱).به استثنای بین گوگل پژوهشگر و اسکوپوس برای فیزیک مواد چگال در سال ۲۰۰۳(p=۰/۱۱۹).

● همپوشانی و منحصر بفرد بودن مراجع استناد کننده

برای بیشتر آزمودن ترکیب این مجموعه ها آزمونی از مراجع استنادکننده که پیشینه های سال ۲۰۰۳ را برای سرطان شناسی و فیزیک بازگشت داده بودند بعمل آمد.(اسکوپوس برای سال ۱۹۹۳ مواد کافی را بازگشت نداده بود لذا فقط مقالات سال ۲۰۰۳ در این بخش مورد آزمون قرار گرفتند).بطور اخص قصد ما این بود که مقدار مراجع استناد کننده منحصر بفرد برای هریک از نمایه ها و میزان مراجع استناد کننده که در دو یا هر سه منبع اتفاق می افتد را تعیین کنیم.یک الگوریتم خودکار تطبیق به منظور تعیین همپوشانی و منحصر بفرد بودن استناد کننده ایجاد گردید.برای هرمقاله ،الگوریتم همه مراجع استناد کننده خود رابه هفت گروه تقسیم می کرد :

۱) همپوشانی هرسه منبع

۲) همپوشانی بین وب علوم وگوگل پژوهشگر

۳) همپوشانی بین وب علوم و اسکوپس

۴) همپوشانی بین گوگل پژوهشگر و اسکو پوس

۵) مراجع منحصر بفرد دروب علوم

۶) مراجع منحصر بفرد در اسکوپوس

۷) مراجع منحصر بفرد در گوگل پژوهشگر

جدول شماره۵:نتایج آزمون فریدمن

برای سرطان شناسی مقالات منتشر شده در سال ۲۰۰۳ بیشترین تعداد موارد منحصر بفرد در گوگل پژوهشگر یافت شد(۱۳/۷۸%) و سپس در اسکوپوس (۱۲/۷۴%).جستجوی وب علوم تعدادکمتری از مقالات استناد کننده منحصر بفرد را نشان داد(۷/۴۱%).یک گروه هسته شامل ۱۸۹ مقاله استناد کننده در همه سه منبع یافت گردید.درمجموعه تمامی مواد استناد کننده برای مقالات فیزیک مواد چگال درسال ۲۰۰۳ بیشترین مقدارموارد منحصربفرد در وب علوم مشاهده شد (۲۱/۶۳%)که همچنین بالاترین تعداد استنادها را هم دربرداشت. دومین تمرکز موارد منحصر بفرد درگوگل پژوهشگر بود (۱۷/۵۰%). اسکو پوس ۲۵ مقاله استناد کننده منحصر بفرد را بازیابی کرد (۹%) برخلاف مجموعه مقالات سرطان شناسی فقط ۶۳ (۲۱%) درتمامی سه منبع یافت شد .

بیشترین مواد منحصر بفرد بازگشت داده شده توسط گوگل پژوهشگر منجر به آزمودن بیشتر ترکیب آن موارد گردید.

چند درصد از آن موارد با ادبیات سنتی مجلات ارتباط دارد و چند درصد ممکن است روشهای جدید ارتباط علمی را منعکس کند؟برای هریک از مجموعه های سال ۲۰۰۳ تعداد پنجاه مرجع استناد کننده منحصر بفرد از گوگل پژوهشگر به منظور تعیین منشاء آنها مورد آزمون فرار گرفت.مراجع استناد کننده بصورت زیر دسته بندی شدند:

۱) مجلات:هرنوع مجله ای اعم از دسترسی آزاد و غیر آن.

۲) آرشیو:مخزن موضوعی مانند:arXiv(فیزیک)،Repec(اقتصاد) و ADS(فیزیک نجوم).

۳) دانشگاهها و کالجها:مانندDspace در MIT و یا صفحات وب دپارتمانها.

۴) دولتی:اسناد سفید و گزارشهای فنی سایتهای دولتی.

۵) سازمانهای غیر دولتی:اسناد سفید و گزارشهای فنی از موسسات پژوهشی.

۶) موسسات تجاری:اسناد منتشر شده توسط سازمانهای مبتنی بر سود مانند کارخانجات داروسازی.

۷) سایر.

بیشترین مقدار موارد منحصر بفرد در گوگل پژوهشگر برای هر دو رشته فیزیک و سرطان شناسی مربوط به ادبیات مجلات بود.با اینحال درصد فیزیک (۳۸%) بسیار کمتر از سرطان شناسی بود(۶۲%).در مورد فیزیک مواد چگال دومین عامل توزیع موادی بود که در آرشیوها وجود داشت(علی الخصوص arXiv).این محاسبه برای ۱۲ مقاله یا ۲۵% از موارد منحصر بفرد بود.برای سرطان شناسی دومین گروه موارد منحصر بفرد مربوط به کالجها و دانشگاهها بود(۹ مرجع استناد کننده یا ۱۸%).

توجه کنید:دیاگرام مقیاس نیست.

● بحث

این مطالعه مجموعه ای از مقالات معین دو رشته موضوعی سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال را مورد بررسی قرار داد.برای نشان دادن موارد استناد کننده در هریک از سه محصول (گوگل پژوهشگر،اسکوپوس،وب علوم) جستجوئی انجام گرفت.برای مقالات منتشر شده در سال ۱۹۹۳ وب علوم بیشترین تعداد مقالات استناد کننده در هر دو موضوع فیزیک مواد چگال و سرطان شناسی را بازگشت داد.درسرطان شناسی سال ۱۹۹۳ اکسو پوس درمقام دوم بود وگوگل پژوهشگر کمترین تعداد استنادها رانشان داد.درفیزیک موادچگال گوگل پژوهشگردرمقام دوم بود و اسکوپوس مقالات بسیار اندکی برای مطالعه بازگشت داد ،با توجه به عمق پوشش وب علوم(تاسال ۱۹۰۰بازمی گردد) این نتایج تعجب برانگیز نیست.برای مقالات منتشر شده در سال ۲۰۰۳ در ومضوع سرطان شناسی اسکوپوس بیشترین تعداد استنادهارا بازگشت داده است و پس از آن وب علوم و گوگل پژوهشگر قرار دارند.در فیزیک مواد چگال در سال ۲۰۰۳ وب علوم بیشترین استنادها را بازگشت داده است و تعداد استنادهای بازگشت داده شده توسط اسکوپوس و گوگل پژوهشگر از نظر آماری تفاوت چندانی ندارند.این نتیجه موجب تعجب مولفین گردید و فرضیه آنان مبنی بر اینکه تغییر در انتشارات علمی علی الخصوص در فیزیک مواد چگال بایستی در تعداداستنادهای گوگل پژوهشگر منعکس شود را نقض می کرد.

به منظور بررسی بیشتر مجموعه های موارد استنادهای بازگشت داده شده ،استنادهای منحصر بفرد و دارای همپوشانی یافت شده برای سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال در سال ۲۰۰۳ مورد آزمون قرار گرفت.در سرطان شناسی بیشترین مجموعه موارد منحصر بفرد از گوگل پژوهشگر بازگشت داده شده بود،اما در فیزیک مواد چگال وب علوم بیشترین موارد منحصر بفرد را بازگشت داد.در سرطان شناسی درصد بیشتر استنادها برای هر سه منبع یکسان بود(۳۱%).درحالیکه برای فیزیک مواد چگال فقط ۲۱% استنادها در همه منابع موجود بود.وقتی که مراجع استناد کننده منحصر بفرد در جستجوی اسکوپوس و وب علوم یافت شدند این (مسئله) یا به علت پوشش عناوین گوناگون مجلات بود یا به این سبب بود که یک نمایه شامل مقالاتی از یک ناشر بود که سریعتر عمل می کرد. در گوگل پژوهشگر ترکیب موارد استنادهای منحصر بفرد بسیاتر پراکنده بود و شامل مجلات،نشریات الکترونیکی،دانشگاهها و اسناد دولتی و غیر دولتی بود.

شکل شماره ۱ :توزیع منحصر بفرد بودن و همپوشانی مقالات استنادکننده آنگونه که الگوریتم بازگشت داده است.

استفاده از گزارش استنادی نشریات (محصول تامسون علمی که همراه وب علوم است)برای انتخاب مجلات هر رشته علمی ممکن است بعنوان خطای این مطالعه معرفی شود.ممکن است گمان شود که انتخاب عناوین مجلات با استفاده از مرجع دیگر سبب تغیی این مطالعه شده و بر نتایجی که گزارش شده تاثیر بگذارد.با اینحال مجلاتی که در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته اند توسط وب علوم و اسکوپوس نمایه شده و در گوگل پژوهشگر نیز دیده شده اند که این موضوع مخالف هر گونه خطای ممکن است که با استفاده از گزارش استنادی نشریات ایجاد شود.در طول این بررسی مشخص شد که گوگل پژوهشگر پس از نوامبر ۲۰۰۵ بطور چشمگیری تغییر کرده است.هنگامی که در ژانویه سال ۲۰۰۶ جستجویی با استفاده از گوگل پژوهشگر انجام گرفت نتایج بسیار بیشتر بود.با اطمینان می توان گفت که نتایج استنادها برای همان مجلاتی که در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفتند متفاوت بوده و احتمالا بیشتر است.به همان ترتیب جستجوهای انجام شده در اسکوپوس هم اکنون تعدادبیشتری از استنادها را بازگشت خواهد داد.به نظر می رسد که اسکوپوس نیز مقداری ارتقاء یافته است.

● نتیجه گیری

این مطالعه تعداد ی از مراجع استناد کننده برای مجموعه معینی از مقالات مجلات سرطان شناسی و فیزیک مواد چگال در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳ را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد ه بعلاوه مراجع استناد کننده برای پنجاه مقاله که فقط در سال ۲۰۰۳ منتشر شده اند را مقایسه کرد.این مطالعه نتوانست هیچ یک از سه ابزار را که پاسخگوی تمامی نیازهای استناد یابی باشد را مشخص نماید.اسکوپوس قدرت خود را در ارایه استنادها برای مقالات بسیار جدید(۲۰۰۳)سرطان شناسی نشان داد.در حالیکه وب علوم به نظر می رسد در ارایه استنادهای جاری برای فیزیک مواد چگال بهتر عمل نموده و برای مقالات منتشر شده سال ۱۹۹۳ در هر دو رشته قوی عمل کرده است.گوگل پژوهشگر تعداد کمتری از استنادها را بازگشت داده است اما مجموعه بزرگی از استنادها ی با همپوشانی را در سال ۲۰۰۳ ارایه کرده است.اگرچه گوگل پژوهشگر بطور رایگان برای کلیه کسانی که به شبکه اینترنت دسترسی دارند قابل استفاده است اما بعنوان یاور بااهمیت سایر نمایه ها مورد توجه قرار می گیرد.این مطالعه نشان داد که در حال حاضر گوگل پژوهشگر به تنهایی جایگزین سایر ابزارهای جستجو نخواهد بود.اسکوپوس و وب علوم همچنان بعنوان منابع بسیار با اهمیت باقی می مانند اگرچه این مطالعه نمی تواند ادعا کند که یکی از آنها در تمامی موضوعات پیروز (صحنه )است.این مطالعه تاحدودی نشان داد که پاسخ این سوال که کدام ابزار بهتر است یا حداقل کدام ابزار در خصوص ارایه مجموعه ای کامل از استنادها بهتر عمل می کند ،بستگی به موضوع و تاریخ انتشار مقاله دارد.این مطالعه نشان داد پژوهشگری که نیازمند است در جستجوی ادبیات تحقیق (به فرد کامل)و جامعی تبدیل شود راه حل ساده ای در دست ندارد.یعنی اینکه هیچ یک از محصولات کلیه مجموعه مقالات استناد کننده در این مطالعه را پوشش نداده اند.در سرطان شناسی اگر پژوهشگری نمایه ای را که بیشترین تعداد مراجع استناد کننده را بازگشت داده است (اسکوپوس)مورد استفاده قرار دهد ۷۶% از این مراجع استناد کننده را خواه یافت و با افزودن گوگل پژوهشگر به جستجوی خود (که بیشترین موارد منحصر بفرد را بازگشت داده است)۹۴% از مراجع استناد کننده را خواهد یافت.در فیزیک مواد چگال پژوهشگری که وب علوم را مورد استفاده قرار دهد ۷۱%از مراجع استناد کننده را یافت و با استفاده از گوگل پژوهشگر به علاوه وب علوم ۹۱% برایش بازگشت داده خواهد شد.پژوهشگری که دو ابزار از سه ابزار را بکار گیرد اکثریت موارد استناد کننده در این مطالعه را خواهد یافت(اما) نه همه موارد را.باید توجه نمود که گوگل پژوهشگر و اسکوپوس هر دو بطور چشمگیری از زمانی که این نمونه استخراج گردیده تغییر کرده اند.این نشان خواهد داد که برای مقایسه روزآمد ترو ارزیابی منصفانه کاربرد گوگل پژوهشگرواکسوپوس نمونه گیری باید مجددا تکرار شود. بعلاوه واضح است که گوگل پژوهشگر موارد استناد کننده منحصر بفرد را ارایه می کند . ترکیب دقیق موارد استناد کننده باید بطور کامل مورد آزمون قرار گیرد تا پژوهشگران دریابند که چه چیزی درجستجو های گوگل پژوهشگر وجود دارد وچه چیزی موجود نیست .

مسعود رسول آبادی

مولفین:نیسا باکالباسی ،کاتلین باور ،جانیس گلوور ،لی ونگ

مترجم:مسعود رسول ابادی-کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی

منبع:Biomedical Digital Libraries ۲۰۰۶,۳:۷

Citation tracking

Google Scholar

Scopus

Web of Science

Nisa Bakkalbasi

Kathleen Bauer

Janis Glover

Lei Wang

Thomson Scientific

Elsevier

Citation Analysis

Oncology

Condensed matter physics

Journal

Impact Factor

Journal Citation Report(JCR)

Eugene Garfield

Scholarly

Open Access Journals

Scirus

PubMed

Webometrics

Record

Bauer

Bakkalbasi

Sampling Interval

Skewed

Friedman Test

Wilcoxon Signed Ranked Test

White papers

bias