آمازون ترس ندارد

ناشران برای فروش کتاب و نویسندگان برای یافتن مخاطبان بیشتر, معمولا تلاش های زیادی می کنند

ناشران برای فروش کتاب و نویسندگان برای یافتن مخاطبان بیشتر، معمولا تلاش‌های زیادی می‌کنند.

این روزها که مهم ترین رویداد جهانی حوزه نشر در فرانکفورت آلمان برگزار شد شاید ما را بیشتر به این سمت ببرد که واقعا یکی از راه های مغفول مانده در این زمینه، فروش کتاب در حوزه نشر بین الملل است به شکلی که مخاطبان براحتی بدون واسطه های مختلف به آن دست یابند و در این میان با توجه به فراگیر بودن استفاده از اینترنت، پیش از هر چیزی فروش کتاب از طریق سایت آمازون به یاد می آید. اخیرا برخی از ناشران بزرگ از جمله سوره مهر در این سایت کتاب های فارسی خود را به فروش می رسانند. در این گزارش از سختی ها و منفعت های فروش کتاب در سایت آمازون و دیگر نمونه های جهانی صحبت می شود.

● ضرورت فروش کتاب برای مخاطبان جدید

می دانیم که نویسندگان ایرانی در حوزه های مختلف آثار خوبی نوشته اند و می دانیم که آثار خوب همیشه خوانندگان خاص خود را دارد، اما چرا آثار خوب ایرانی، هیچ گاه جهانی نمی شود؟ این سوال را از زاویه های گوناگونی می توان پاسخ داد. یکی از آنها این است که چون آثار نویسندگان ایرانی در صحنه نشر بین الملل عرضه نمی شود. چطور می توان از کتابی با توزیعی تقریبا ناقص در کشور خود، انتظار داشت که مخاطبان خاص خودش را در همه جای دنیا بیابد و خود را به دست آنها برساند؟

برای رسیدن به این مهم لازم است که درگاه های ورود کتاب ایرانی به عرصه نشر بین الملل را یافت. یکی از تخصصی ترین جایگاه ها، عرضه کتاب ها جهت فروش کپی رایت در نمایشگاه های بین المللی کتاب در کشورهای مختلف است. هم تجربه نشان می دهد و هم شرایط امروز، که این راه آن چنان برای ناشران و نویسندگان ایرانی مقدور نیست. زیرا هزینه های سنگین راهیابی به این نمایشگاه ها و ناآشنایی با قواعد شرکت در چنین مراکزی، عملا عده زیادی از نویسندگان و ناشران را از این دور خارج می کند. البته بماند که تا کتابی بخواهد در نمایشگاه عرضه شود و مورد تائید ناشران یا آژانس های پرنفوذ قرار بگیرد و بعد کپی رایتش فروخته شود و چاپ و توزیع شود، زمانی بسیار طولانی می طلبد. هرچند لازم است اشاره کنیم که ناشرانی مثل نشر جمال حتی در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران کپی رایت ۳۶ عنوان از کتاب های خود را می تواند به یک ناشر ترکیه به فروش برساند، ولی گزارش ها و آمارها نشان می دهد که چنین موقعیتی برای کمتر ناشری رخ می دهد.

راه ساده تر و در دسترس تر این است که مخاطب کتابخوانی که از سیستم رایانه و اینترنت استفاده می کند، خودش بتواند به کتاب فارسی دلخواهش دست پیدا کند و عادی ترین راهی که به نظر می رسد، معرفی کتاب های فارسی در سایت آمازون است. سایتی که با سابقه کاری خود اعتبار زیادی را برای کتابخوان ها فراهم کرده و دسترسی به آن از جهات گوناگون آسان است. البته سایت گوگل پِلِی هم هست. اما اگر شما هم کتاب های ایرانی را در این سایت ها جستجو کنید، ممکن است به نتیجه خاصی نرسید.

بخش خوشحال کننده این است که ماجرای سایت آمازون به این قصه تلخ که هیچ کتابی از ناشران ایرانی در آن نیست، ختم نمی شود. کتاب هایی از نشر حوا، نشر سوره مهر و... در این سایت هست و نویسندگانی مانند رحماندوست کتاب هایشان را در این سایت به فروش گذاشته اند.

● حضور کمرنگ ناشران در سایت های بین المللی

چرا سایت آمازون اینقدر دور از دسترس به نظر می رسد و چرا ناشران ما به دنبال بازار فروش کتاب در سایت های بین المللی نیستند؟ پاسخ این سوال مهم را نباید در پایین بودن کیفیت کتاب های فارسی جستجو کرد. بلکه اشکال از موارد دیگری است مثل: آگاهی نداشتن ناشران و نویسندگان از روند ورود به این سایت، هموار نشدن راه از سوی مدیران فرهنگی و گاه سنگ اندازی برخی مسئولان و ناامیدی از فروش کتاب در دیگر کشورها به علت تاثیرپذیری از فروش کم کتاب در ایران. انتشارات جمال که عمده کارش، عرضه کتاب در نمایشگاه های بین المللی است و با قواعد شرکت در چنین نمایشگاه هایی به علت تجربه زیاد آشناست، تاکنون بارها تلاش کرده که در سایت آمازون کتاب های خود را به فروش برساند، ولی موفق نشده است.

مهدی نجفی، مدیر فروش نشر جمال، درباره علت توفیق نیافتن در این راه می گوید: «ما کتاب هایمان را با کیفیت بالایی به زبان های انگلیسی ترجمه کرده ایم. علاوه بر این که تاکنون چند باری خودمان اقدام به فروش کتاب در آمازون کرده ایم (چه از طریق تک فروشی و چه فروش رایت)، از چند آژانس ادبی هم همین درخواست را داشته ایم. معمولا در این روند، چند مرحله پیش رفته ایم و در نهایت، از رسیدن به نتیجه نهایی بازمانده ایم. نمی توانم بگویم کدام دلیل خاص هست که مانع از رسیدن به این هدف شده است. فقط مطمئن هستم از لحاظ کیفیت کتاب و ترجمه و... ما هیچ مشکلی نداریم..»

نجفی معتقد است که وزرات ارشاد باید یک ساختار اساسی برای ورود به سایت آمازون و سایت های مشابه ایجاد کند تا ناشران بدون صرف انرژی و هزینه مازاد بتوانند براحتی کتاب هایشان را در آنجا به فروش برسانند. و ناشران بسادگی فقط از طریق ارشاد اقدام کنند.

انتشارات سوره مهر در چند ماه اخیر اقدام به فروش کتاب هایش در سایت آمازون کرده و البته در این کار موفق بوده است. ابراهیم اسکندری پور، کارشناس سوره مهر الکترونیک، نظر دیگری دارد و معتقد است که راهیابی به سایت آمازون آنقدرها کار دشواری نیست و می توان به نتیجه رسید و اقدامات نشر خود را گواهی بر ادعایش می داند. او معتقد است که حضور کمرنگ ناشران ایرانی در این سایت به علت نا آشنایی آنهاست و در این باره می گوید: «بعضی از ناشران حضور در آمازون را کاری بسیار سخت و دشوار می پندارند. در حالی که آنها نیازی نیست حتی هزینه خاصی برای فروش کتابشان داشته باشند. حتی دیجیتال کردن کتاب هم کار هزینه بری نیست.»

● نویسندگان و آشنایی با فروش بین المللی کتاب

در ماجرای فروش کتاب در سایت های معتبر خارجی، تمام تقصیرها بر گردن ناشران یا حتی وزارت ارشاد نیست. بلکه بخشی از این اشکال متوجه نویسندگان می شود. بعضی از نویسندگان هیچ آشنایی خاصی با فروش کتاب در سایت هایی مثل آمازون ندارند. بنابراین برای رشد در این مسیر، نیازمند آگاه سازی آنان نیز هستیم تا در شرایطی که ناشر برای یافتن بازار جدید اقدامی نمی کند، نویسنده خود برای فروش کتابش تلاش کند.

اسکندری پور، درباره تجربه برخورد با نویسندگان مختلف درباره فروش کتاب هایشان مانند: زیتون سرخ، شطرنج با ماشین قیامت، فال خون و... در این روش می گوید: «ما به عنوان ناشر مسیر فروش کتاب ها در سایت آمازون را به عهده گرفته ایم. ولی بخشی از مساله متوجه نویسندگان می شود. زیرا باید زمانی را صرف توجیه کردن آنها کنیم. لازم است که نویسندگان ما نیز آگاه شوند که فروش نسخه دیجیتال کتاب باعث کاهش فروش کتاب های آنان نمی شود، زیرا خرید و فروش این نسخه ها در دیگر کشورها تحت قانون کپی رایت است. از طرفی باید باور کنیم که داخل کشور عده ای بدون اجازه ناشر و مولف اقدام به تولید پی دی اف کتاب در سایت های مختلف می کنند، حال چرا خود ما روند قانونی فروش کتاب را پیش نگیریم و منافع اقتصادی به دست نیاوریم؟»

البته ناآگاهی درباره این مساله را نباید به تمام نویسندگان تعمیم داد. اگر در سایت آمازون نام مصطفی رحماندوست، شاعر و نویسنده را جستجو کنید با کتاب های متعددی از او مواجه می شوید.

رحماندوست هم می گوید، زمانی از این روند آنچنان که باید خبر نداشته تا این که توسط یک سایت که واسطه فروش کتاب را در سایت آمازون به عهده گرفته، از چنین موقعیتی آگاه می شود و چند کتابش را در اختیار این سایت قرار می دهد. او درباره روند فروش کتاب ها در آمازون می گوید: «این سایت، کتاب های ایرانی را با زبان فارسی به صورت نسخه دیجیتال در اختیار سایت آمازون قرار می داد. اگر کسی کتاب را از آمازون خریداری می کرد، سایت آمازون نسخه دیجیتال کتاب را تکثیر می کرد و در اختیار فرد قرار می داد.»

رحماندوست که خود بیش از ۸۵ عنوان از کتاب هایش را در سایت شخصی اش به صورت رایگان در اختیار مخاطبان قرار می دهد، تاکید می کند که فروش کتاب در آمازون هیچ مغایرتی با قوانین چاپ و نشر ایران ندارد.

● فارسی زبان ها را دریابید

اگر راه عرضه کتاب در عرصه نشر بین الملل باز شود و ناشران و نویسندگان بیش از گذشته در این راه قدم بردارند، یک تیر با چند نشان است.

از یک طرف ناشران با بازاری جدید از مخاطبان مواجه می شوند که خصوصا با توجه به مابه التفاوت قیمت دلار، درآمد خوبی برایشان حاصل خواهد شد تا جایی که حتی می تواند در بعضی مواقع جبران فروش های کم داخل کشور را هم بکند. از طرف دیگر باید به خاطر داشته باشیم که مخاطب کتاب فارسی زبان فقط ایرانی های داخل کشور نیستند. مخاطب این کتاب ها در حوزه نشر بین الملل، به چهار دسته کلی تقسیم می شوند: ایرانی های خارج از کشور، شرق شناسانی که به دنبال منابعی با زبان فارسی هستند، فارسی زبان هایی که عمدتا در کشورهای شمال ایران زندگی می کنند، در نهایت، آن دسته از دانشجویان خارجی که در کشورهای مختلف مشغول یادگیری زبان فارسی هستند. رساندن کتاب های فارسی به دست آنان، علاوه بر اشاعه اندیشه ایرانیان، کمک به رواج زبان فارسی و زنده ماندن آن در میان مردمان دیگر کشورهاست.

حورا نژادصداقت