چهره های بیابانی

حدود ۲۰ درصد سطح بیابان های زمین را شن و ماسه می پوشاند. اغلب این ماسه ها به صورت صفحاتی از شن و دریایی از شن ظاهر می شوند.مناطق وسیعی از تپه های موج مانند، در یک لحظه شبیه امواجی …

حدود ۲۰ درصد سطح بیابان های زمین را شن و ماسه می پوشاند. اغلب این ماسه ها به صورت صفحاتی از شن و دریایی از شن ظاهر می شوند.مناطق وسیعی از تپه های موج مانند، در یک لحظه شبیه امواجی در اقیانوسی منجمد به نظر می رسند.

حدود ۵۰ درصد بیابانها دشت هستند. جایی که در آن فرسایش باد ( جابجایی دقیق، دانه بندی مواد توسط باد) به نمایش گذاشته شده است.همراه با ریگ های آزاد و رهایی که عمدتاًسنگریزه ها بوده، و در برخی نقاط سنگ فرشها را تشکیل می دهند.

سطوح باقیمانده از سرزمینهای خشک، ترکیبی از برونزد سنگ بسترها، خاک های بیابان و رسوبات رودخانه ای می باشند که مخروط افکنه ها،‌پلایاها، ‌دریاچه های بیابانی و واحه ها را دربر می گیرند. برونزد سنگ بسترها عموماً در کوهستان های کوچکی دیده می شوند که از سوی دشت های پهناور فرسایش یافته احاطه شده اند.

واحه ها سرزمین های سرسبزی هستند که با چشمه ها وچاهها یا آبیاری به صورت مرطوب در آمده اند. واحه ها تنها مکان هایی در بیابان محسوب می شوند که از محصولات و اسکان دائمی انسانها حمایت می کنند.

کانال های زیرزمینی آب را از نزدیکی کوهستان ها به تورپن دپریشن چین می رسانند. اگر این کانال ها روباز می بود و پوششی نمی داشت، تا زمانی که به سرزمین خشک و گرم بیابان می رسید، منابع آب آن به سرعت تبخیر می شدند.

خاک ها در بیابان

خاک هایی که در اقلیم های خشک تشکیل می شوند، عمدتاً خاک های معدنی با مقدار ناچیزی مواد آلی می باشند. جمع شدن مداوم آب در بعضی خاک هاسبب می شود که لایه هایی از نمک در سطح بالایی خاک تشکیل شود. کربنات کلسیمی که از محلول خاک تبخیر می شود، ممکن است شن و ماسه ها را به صورت لایه های سختی به یکدیگر بچسباند که به کالسریت معروف می باشد، این فرایند در لایه های بالایی تا ۵۰ متر ضخامت اتفاق می افتد.

کالیش ( نیترات سدیم طبیعی) لایه ای قرمز رنگ متمایل به قهوه ای تا سفید، در بسیاری از خاک های بیابان یافت می شوند. کالیش عموماً با فعل و انفعالات پیچیده مابین آب و دی اکسید کربن تشکیل می شودکه به وسیله ریشه گیاه یا تجزیه مواد ارگانیکی بالا می آید و مانند یک برآمدگی یا پوششی روی رگه های معدنی ظاهر می شود.

گیاهان

اغلب گیاهان بیابانی در برابر خشکی و نمک بردبار هستند. بیشتر این گیاهان آب را در ریشه ها، برگ ها و ساقه های خود ذخیره می کنند. دیگر گیاهان بیابانی ریشه های درازی دارند که آب سفره های زیرزمینی را نفوذ می دهند، خاک را محکم می سازند و باعث کنترل فرسایش می شوند. ساقه ها و برگ های برخی گیاهان سرعت بادهای سطحی را که ماسه ها را با خود حمل می کنند، پایین آورده و زمین را از فرسایش حفظ می کنند.

برخی انواع بیابان ها از پوشش گیاهی پراکنده ای برخوردار هستند، اما بسیار متنوع می باشند. بیابان سونورا در جنوب غربی آمریکا پیچیده ترین ( متنوع ترین ) پوشش گیاهی بیابانی را داراست. درخت کاکتوس سکورو برای پرندگان بیابانی آشیانه هایی را ارائه می کند و مانند درختان خدماتی را برای بیابان انجام می دهد. سکورو به آرامی و به کندی رشد می کند اما ممکن است ۲۰۰ سال زندگی کند. این درختان پس از ۹ سال حدود ۱۵ سانتی متر ارتفاع دارند. نخستین شاخه های این کاکتوس ها پس از۷۵ سال، شروع به رشد می کنند. کاکتوس سکورو در زمانی که کاملاً رشد کرده باشد، ۱۵ متر قد و حدود ۱۰ تن وزن دارد. این درختان در جای جای بیابان سونورا دیده می شوند و این اثر عمومی بیابان ها را به عنوان ” سرزمین کاکتوس ها ” تقویت می بخشند.

اگر چه کاکتوس ها اغلب به عنوان گیاهانی ویژه بیابان ها مطرح می باشند، اما انواع دیگری از گیاهان وجود دارند که با محیط خشک خود را بسیار خوب وفق داده اند. از جمله این گیاهان خانواده نخود فرنگی و گل آفتابگردان می باشند. بیابان های سرد بوته ها و چمنزارهایی غالب سرزمین های خود دارند.

مهر پویان‌‌