کندی؛ پیشاهنگ فلسفه اسلامی

ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی، معروف به فیلسوف عرب، آغازگر فلسفه اسلامی و اولین فیلسوف مسلمان می باشد. کندی اولین مفسر کتب و رساله های فیلسوفان یونان در جهان اسلامی می باشد. …

ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی، معروف به فیلسوف عرب، آغازگر فلسفه اسلامی و اولین فیلسوف مسلمان می باشد. کندی اولین مفسر کتب و رساله های فیلسوفان یونان در جهان اسلامی می باشد. وی با ترجمه و تحلیل فلسفه یونان و مطالعه تعالیم اسلامی، فلسفه ای نوین را پایه‌گذاری کرد که با استفاده از معارف دینی،

پاسخ‌ هایی سنجیده و منطقی به سئوالات فلسفه یونان باستان بیان می کرد. نقش و جایگاه کندی در ورود و ترویج اندیشه های فلسفی یونان باستان به فلسفه اسلامی شایان اهمیت می باشد و از این لحاظ نیز معروفیت دارد.

کندی در سال ۱۸۵ ق در کوفه دیده به جهان گشود. او پس از آنکه مراحل اولیه تحصیل در زمینه حفظ قرآن، صرف و نحو عربی، ادبیات و حساب را فرا گرفت، به بغداد سفر نمود تا در

آنجا، به تحصیل کلام و فلسفه پرداخته و آموخته های علمی و فلسفی خود را غنا بخشد. در بغداد مأمون و معتصم عباسی که به گرایش های معتزلی در فلسفه علاقه مند بودند از اندیشه ها و نظریات کندی حمایت کردند. اما این دوران دیری نپایید و کندی در زمان متوکل عباسی مورد بی احترامی قرار گرفت و کتابخانه او توقیف گشت و بنا به برخی از گزارش های مورخان، مورد ضرب و شتم قرار گرفت.

کندی اولین مسلمانی بود که در زمینه فلسفه به نگارش کتب و رساله هایی پرداخت و آثار او به زبان عربی می باشد. با نگاهی به کتاب های کندی مشاهده می شود که وی از رویکردها و اندیشه های فلسفی ارسطو متأثر بود و بیشتر آثار او، اقتباس از نظریات ارسطو می باشد. کندی علاقه مند بود که فلسفه و علوم یونانی را به جامعه عرب بشناساند و در مقابله با متکلمان مخالف فلسفه با نگارش کتبی که محور آن را نقل آرای ارسطو و افلاطون تشکیل می داد، فلسفه و اندیشه یونانی را تبیین و تحلیل می نمود.

آغاز کار تحلیل و اقتباس فلسفی کندی به این صورت بود که در ابتدا با همکاری تعدادی از مترجمان مسیحی غالباً در معادل گذاری اصطلاحات، نظر نهایی را می داد. مترجمان یونانی با ترجمه کتب مهم فلسفی غرب، کندی را در تصحیح و تبدیل الفاظ غریب و نامتناجس یاری می‌کردند. او در رساله «حدود الاشیاء و رسومها» واژه های عربی مناسب در مقابل اصطلاحات فلسفی یونان قرار داد و تعریف دقیق آنها را مشخص نمود. او در این اثر مهم فلسفی خویش، بسیاری از کارهای معادل سازی الفاظ و اصطلاحات یونانی به عربی را انجام داده بود.

همچنین در بسیاری از ترجمه های مربوط به فلسفه، اصلاحات مناسب را انجام می داد. به واسطه این اقدامات بود که بسیاری از موضوعات فلسفی وارد حوزه اندیشه اسلامی گشت و مبدأ نظریات جدید به نام فلسفی اسلامی شد. کندی در ریاضیات و طبیعیات نیز در زمان خود صاحب نظر بود و کتب و رساله های زیادی در این شاخه از علوم نگاشته است، به همین دلیل، برخی از نظریه پردازان او را طبیعی دان یا ریاضیدان نیز می دانند.

آثار متنوع و زیادی از کندی به یادگار مانده است، برخی از فیلسوفان اسلامی چون ابن ندیم، حدود ۲۶۰ کتاب را به کندی نسبت داده است که نشانگر خلاقیت علمی و قدرت فلسفی کندی است، اما بسیاری از این کتب از بین رفته است، بخصوص متوکل عباسی به هنگام توقیف کتابخانه کندی، بسیاری از آثار و نوشته های او را نابود ساخت. تعداد زیادی از آثار او به رساله‌‌های کوچک اختصاص دارد. کندی علاوه بر جهان اسلام، در دنیای غرب نیز معروفیت دارد و بسیاری از فلاسفه غرب، آثار و رساله های او را تحلیل و تفسیر نموده اند، بخصوص ترجمه های گرانقدر و تفاسیری که کندی بر آثار ارسطو و فلسفه یونانی نوشته است. هلموت ریتر، مستشرق آلمانی با دستیابی به رسائل کندی، برخی از آنها را که درباره علوم و فلسفه است، منتشر نمود که در جهان غرب معروفیت دارد.

سید ایمان کریمی