توفیق، همراهی خدا در کار خیر

توفیق یکی از درخواست های مؤمنان است. از این روست که از زبان همگان توفیق برای خود و دیگری بسیار شنیده می شود. هنگامی که به کار نیکی اقدام کنند و یا عمل خوبی را به سرانجام رسانند در …

توفیق یکی از درخواست های مؤمنان است. از این روست که از زبان همگان توفیق برای خود و دیگری بسیار شنیده می شود. هنگامی که به کار نیکی اقدام کنند و یا عمل خوبی را به سرانجام رسانند در پاسخ سپاس بر این نکته تاکید می شود که خداوند توفیق این کار خیر را به من داده است. اما توفیق چیست و چرا مومن سپاسگزارانه و یا ملتمسانه از خدا توفیق می جوید؟

توفیق در واژه شناسی به معنای ایجاد مطابقت و موافقت میان دو چیز در کار خیر و نیک آمده است. به این معنا که شخصی چیزی را موافق با دیگری انجام می دهد به گونه ای که تنافر و بیزاری از میان رخت برمی بندد و موافقت، همراهی و همدلی پدید می آید. توفیق را از این رو فضل و بخشش الهی دانسته اند که به عنوان امری است که توقع و انتظار آن نمی رفت و تنها به فضل و زیادتی خداوندی نصیب و بهره شخص شده است. بنابراین فضل و توفیق به گونه ای با هم ارتباط تنگاتنگی دارند و در آیات قرآنی می توان مواردی را که به فضل الهی کار خیری از سوی انسان انجام گرفته است، در حکم توفیق برشمرد.

آثار توفیق

برای توفیق آثاری در قرآن بیان شده که بیانگر آن است که این افراد از فضیلتی برخوردار شده اند که دیگر انسان ها از آن محرومند. به این معنا که افزون بر عنایت و رحمت عمومی، به عده ای که خداوند توفیق می دهد، از روی عنایت خاص و رحیمیت خاص، فضیلت و برکتی داده می شود که دیگران از آن بی نصیب هستند.

از جمله آثاری که قرآن برای اهل توفیق برمی شمرد، دوری و اجتناب از شیطان (نساء آیه ۸۳) توبه و بازگشت به سوی خدا (ما توفیقی الا بالله علیه توکلت و الیه انیب، هود آیه ۸۸ و نیز بقره آیه ۶۴)، زدودن گناهان (احقاف آیه ۱۵ و ۱۶) راهیابی به بهشت (بقره آیه ۲۲۱) توکل (هود آیه ۸۸)، شرح صدر (انعام آیه ۱۲۵)، قبولی اعمال (احقاف آیه ۱۵ و ۱۶) رهایی از زیانکاری (بقره آیه ۶۴)، مغفرت و آمرزش (بقره آیه ۱۸۷)، هدایت خاص (اعراف آیه ۴۳) و توفیق در اعمال صالح (احقاف آیه ۱۵) است.

زمینه های توفیق

برای رسیدن به مقام توفیق انسان باید زمینه هائی را در خود پدید آورد و ظرفیت خود را افزایش دهد تا توفیق، رفیق راهش شود. از جمله زمینه هایی که می بایست فراهم گردد می توان به توبه (احقاف آیه ۱۵) توکل (قصص آیه ۲۲) جهاد (عنکبوت آیه ۶۹) دعا (نمل آیه ۱۹) عبادت (حمد آیه ۵) قصد اصلاح (نساء آیه ۳۵) هجرت (توبه آیه ۱۱۷ و کهف آیه ۱۶) اشاره کرد.

همچنان که تردید (توبه آیه ۴۴ و ۴۵) سنگدلی (یونس آیه ۸۸) تنگی صدر (انعام آیه ۱۲۵) کفر (مائده آیه ۴۱ و توبه آیه ۴۵) از موانع رسیدن به توفیق الهی است.

علیرضا ربانی