متولی فرش دستباف چیست و یا كیست

زمانی كه ضرورت وجودی متولی فرش دستباف مطرح شد شاید بیشتر كسانی كه این نیاز را مطرح می كردند امید داشتند كه این متولی بتواند به صورت ناجی قدرتمندی كشتی سكان شكسته فرش ایران را به ساحل برساند, تردیدی نیست كه ابتدا این مسأله از زبانهای مختلف مطرح گردید, وبه مرور به موضوعی قابل بحث و قابل پی گیری در فرش ایران مطرح شد

زمانی كه ضرورت وجودی متولی فرش دستباف مطرح شد شاید بیشتر كسانی كه این نیاز را مطرح می كردند امید داشتند كه این متولی بتواند به صورت ناجی قدرتمندی كشتی سكان شكسته فرش ایران را به ساحل برساند، تردیدی نیست كه ابتدا این مسأله از زبانهای مختلف مطرح گردید، وبه مرور به موضوعی قابل بحث و قابل پی گیری در فرش ایران مطرح شد . از اینكه این متولی چه باید بكند تصویر مشخصی در اذهان وجود نداشت . تجار و صادركنندگانی- كه به حل مشكل بازارهای فرش دلبسته بودند، تولیدكنندگان خرده‌پا ، بافندگان ، طراحان و رنگرزان كه برای حل دشواریهای بغرنج خویش امید به مشكل گشائی داشتند . بهر حال اكنون این پیشنهاد كم‌كم به واقعیت نزدیك می شود و ظاهراً سازمانی هم برای برنامه ریزی و سازماندهی مأمور این امر شده است .اینكه اساس تشكیلات این سازمان چه خواهد بود و دست‌اندركاران با چه دیدگاهی در پی این كار هستند ،بحثی نیست و اینكه این سازمان زیر پوشش وزارت بازرگانی قرار گرفته علیرغم برخی نگاههای انتقادآمیز را باید با چشم‌پوشی نگریست . بنابراین اكنون بنظر می رسد كه ، باید درباره وضع پیش آمده مسئولانه تر بیا ندیشیم و این كه این سازمان چه كاری باید بكند و یا چه می تواند بكند ؟

حتی اگر گفت‌وگو درباره ضرورت این سازمان و یا نهاد و قرار گرفتن زیر پوشش وزارت بازرگانی را بحثی پایان یافته تلقی كنیم برای وارد شدن به اهمیت بحث متولی حق آن است كه بدانیم :

۱- در تشكیلات این سازمان بر حضور چه نهادهائی تأكید شده و روح حاكم براین سازمان دارای چه سمت و سویی می باشد .

۲- برای متولیان این سازمان چه ویژگیهائی در نظر گرفته شده است .

این دوسؤال ناظر برآن است كه اول باید تشكیلات پیش بینی شده بتواند با توجه به واقعیتهای فرش ایران و زیانهای پیش آمده طی سالهای اخیر قادر به حل انبوه مشكلات و نارسائیهای جامعه گسترده فرش دستباف باشد . دیگر آنكه با توجه به آسیبی كه طی دهه های اخیر بر اثر حضور و تصدی افراد ناآگاه و بی اعتقاد به فرش ایران به خصوص به بخشی فرهنگی آن وارد شده ویژگیهایی برای افرادی كه متولی این وظیفه خواهند بود در نظر گرفته شود . بهر حال برای گشودن باب بحث در این زمینه مقاله « وزارت بازرگانی – امتحان بزرگ» را كه قبلاً در یكی از نشریات كشور به چاپ رسید، در اینجا می آوریم :

وزارت بازرگانی – امتحان بزرگ

به نظر می رسد كه با واگذاری مسئولیت فرش دستباف به وزارت بازرگانی مسأله تعیین متولی كه مدتها مورد بحث بود به سرانجام رسید. ما هنوز نمی دانیم آنان كه مسأله متولی فرش را مطرح كردند و آنان كه تعیین متولی را راه حلی برای مشكلات فرش دستباف می دانستند و آنان كه طی ماههای اخیر به رقابتی پنهان و آشكار برای تصدی این مسئولیت پرداختند چه اهدافی را داشتند و برنامه آنان برای آینده چیست ؟ امّا به ظاهر این سامانه در حوزه مسئولیت وزارت بازرگانی قرار گرفته است و بسیاری از كسانی كه به فرش به عنوان ارزشی ملی می‌نگرند و از فرجام این سامانه شغلی و تولیدی كه با زندگی حداقل ۱۵ درصد از هم میهمانان ما در ارتباط می‌باشد، نگرانند،این مرحله را گامی جدی تلقی كرده و امیدوارند كه نتایج سودمندی را برای جامعه فرش دستباف به همراه داشته باشد.

اما شك نیست كه این تمامی مسأله نیست، حوزه جدید مسئولیت فرش قاعدتاً مسئولیت مضاعفی را بر دوش مسئولان وزارت بازرگانی می نهد . آنان باید بتوانند به دغدغه ای كه طی دهه های اخیر بر اثر نگاه تجاری مطلق براین كالا گذشته است جواب دهند . امروزه حتی افراد و نهادهائی كه با هدف مطلقاً تجاری و مادی وارد مسأله فرش شدند نمی توانند شرمنده رفتار سودجویانه و مخربی كه با این میراث با ارزش هنری و فرهنگی و سودمند كشور نموده وآن را تا حد كم ارزش ترین كالاهای مصرفی پائین آوردند نباشند، چه رسد به نهادها و یا تشكیلات دست اندركار فرش كه با هدر دادن ارقام نجومی و فرصتهائی از عمر غیر قابل بازگشت ، فرش كشور را به این سرنوشت دچار كردند .

اگر چه قصد این مقاله كمتر انتقادی وبیشتر برای كمك به جریان جدید راهبری فرش دستباف ایران و حل نسبی انبوه مشكلات تولیدكنندگان خرده پا و سایر وابستگان این حرفه می‌باشد امّا این امر مانع از طرح

۱. با آن كه تقریباً طی سالهای اخیر نظر عمومی برآن بود كه مشكلات فرش صرفاً مسأله ای تجاری نیست و آسیبهای عمده وارده به آن ناشی از نگاههای غیر علمی و فنی و غیر فرهنگی و هنری بوده است، چگونه مسئولان به این نتیجه رسیدند كه سرنوشت فرش مجدداً باید به دست نهادهای بازرگانی و تجاری قرار گیرد.

---