سفره

این دست بافتها به هنگام غذا خوردن بر روی زمین گسترده می شود تا سطحی تمیز برای چیدن ظروف غذا به وجود آورد پس از پهن کردن سفره مهمانان به شکل چهار زانو دور آن می نشینند وبه خوردن غذا مشغول می شوند

این دست بافتها به هنگام غذا خوردن بر روی زمین گسترده می‌شود تا سطحی تمیز برای چیدن ظروف غذا به وجود آورد. پس از پهن کردن سفره مهمانان به شکل چهار زانو دور آن می‌نشینند وبه خوردن غذا مشغول می‌شوند.

این سفره‌ها توسط کردهای ساکن خراسان واقع در شمال غربی ایران وبلوچ‌های ساکن شمال افغانستان بافته می‌شود. گروه‌های دیگری نیز از این سفره غذا خوری استفاده می‌کنند وبه دلیل نوع بافت آنها شناخته شده است؛‌اما در عین حال تعداد معدودی از قبایل نیز ترجیح می‌دهند از پارچه های نخی چاپی که بی شباهت به رومیزی نیست ،‌به عنوان سفره استفاده کنند.

اکثر نمونه های باقی مانده سفره چندان قدیمی نیست،‌زیرا به علت مصرف روزانه به سرعت فرسوده می‌شوند؛‌اما در این میان بعضی ا زسفره‌هایی که در مراسم عروسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به خوبی نگاه داری می‌شود. سفره‌های هر قبیله داری اندازه هاوترکیب بندی خاص خود است.

سفره نیز مانند بسیاری از دست بافته‌های سنتی وبومی چادر نشینان، برای تهیه مواد غذایی موارد استفاده گوناگون دارد.

برای مثال در مراسم نان پزی که بخش مهمی از زندگی روزانه مردم آسیای غربی ومرکزی بخصوص بلوچ ها را تشکیل می‌دهد ،‌سفره نقشی اساسی دارد. این سفره ها نیز مانند سفره‌های غذا خوری اندازه‌ها وطرح های مشابهی دارد ودارای دو کاربرد یا بیشتر است:

▪ سفره نان پزی:‌

گرده های بزرگ،‌مسطح و ورنیامده‌ی نان از اجاق همگانی برداشته شده ودر سفره قرار می‌گیرد وبرای اینکه نان تازه وگرم بماند وبه مظور محافظت در برابر گرد وخاک،‌چهار گوشه سفره تا زده می‌شود.

▪ سفره خمیر:

خمیر نان مستقیماً‌ بر روی سفره ویا در کاسه‌ای که بر روی آن قرار دارد ،‌تهیه می‌شود. این خمیر برای مدتی به صورت آماده نگه داری می‌شود وسپس از آن برای نان پزی استفاده می‌کنند.

▪ سفره آرد:

برای تهیه آرد گندم بر روی سفره آسیاب والک می‌شود وگاه این آرد در داخل بافت سفره نفوذ می‌کند.

سفره های سنتی ،‌اغلب با کناره‌های جدید بلوچ که در طول بیست سال گذشته در ابعادی تجاری بافته شده اشتباه گرفته می‌شود.

بعضی از آنها بسیار ظریف است وترکیبی از شیوه‌های قالی گره بافت ،‌پیچ بافی وپودهای معلق در آن دیده می‌شود. ترکیب شیوه‌های فوق، مهارت دختران جوان رادر بافتن این منسوجات وتاثیر بعضی از رنگها وطرح‌ها را قبل از پیاده شدن بر روی گلیم های بزرگ جهازی محک می‌زند. این دست بافتها اغلب ابعادی در حدود۸۰/۱ در ۴۵/۰ متر دارند ودرخانه‌های شهری معمولاً‌در اطراف قالی‌های اصلی گسترده می‌شود.

● روکرسی

رو کرسی،‌نام خلاصه شده "سفره روکرسی"‌ است. در زمستان،‌لحاف یا نمدی بر روی چهار پایه‌ای فلزی یا چوبی انداخته می‌شودکه منقلی زغالی یا ظزفی فلزی حاوی زغال داغ در زیر آن قرار دارد. افراد خانواده ومهمانان با کشیدن نمد بر روی شانه‌های خود،بدنشان را گرم نگاه می‌دارند.

روکرسی به عنوان شیئی تشریفاتی وتزئینی در قسمت مرکزی نمد یا لحاف انداخته می‌شودپارچه روکرسی را فقط روستاییان وشهر نشینان به کار می‌برند،‌زیرا چادر نشینان غالباً ‌به زغال چوب دسترسی ندارند وبه جای آن از علف خشک وبوته های خار استفاده می‌کنند که شعله های بلندی به هنگام سوختن تولید می‌کند.

‌برای شهر نشینان که مجبور به خرید سوخت اند روکرسی واجاقی که در زیر لحاف قرار می‌گیرد،‌ وسیله گرمایی اقتصادی ومناسبی برای ماههای سرد زمستان به شمار می‌اید. روکرسی از سفره کمی بزرگتر وحدوداً ۲۲/۱ تا۴۰/۱ متر مربع است. روکرسی‌ها فاقد طرح های چپ وراست ویژه سفره‌ها است.

این منسوجات توسط مردم شمال شرقی وغربی ایران وبلوچستان،‌ونواحی اطراف ورامین که به بافت سفره نیز اشتغال دارند،‌بافته می‌شود.

در این نواحی ازدواج های بین قبیله ای فراوانی در میان طوایف گوناگونی چون شاهسون ،‌لر،‌کرد وقشقایی روی داده است. روکرسی های ورامین علی رغم ترکیبات قبیله ای مختلف، نسبت به قبایلی که نژاد خالص تری دارند، ویژگی‌های منحصر به فردتری دارند، این رو کرسی‌ها د رقسمت مرکزی دارا ی طرح های متمایز مربع یا لوزی شکل است که به زمینه یکدست آن گره زده یا دوخته می‌شود.

● روکرسی جاجیم

این منسوجات نواری شکل با طرح تاررو در شمال غربی ایران ،‌آذربایجان ،‌ناحیه‌ی خمسه (منطقه شرقی قزوین)‌ واستان فارس بافته می‌شود. نوارهای باریک با بافت تاررو ،‌برای بوجود آوردن اندازه‌ی دلخواه به یکدیگر دوخته می‌شوند.

● خورجین

چادر نشینان برای ذخیره وحمل داراییهای خود،‌خورجین‌های گوناگونی می‌بافند. با توجه به کم یاب وگران بها بودن موادی چون فلز،چوب والیاف گیاهی در نواحی زندگی چادر نشینان آنها برای تهیه خورجین‌ها از پشم ،‌یعنی ماده خام ونرمی که در دسترس وقابل شستشو است استفاده می‌کنند. طرح وبافت این خورجینها کم وبیش با در خواست بازار فروش ودلالان روستایی وشهری مطابقت دارد .

از آنجا که چادر نشینان پیوسته پوشاک ولوازم خواب واشیاء‌منزل را در خورجین‌ها نگه داری وحمل کرده ا‌ند،‌ثروت وموقعیت هر خانواده با تعداد این خورجین ها تخمین زده می‌ شود. این مسئله در مورد جهاز دختران خانواده نیز صدق می‌کند. در نتیجه به همین دلیل اهمیت سمبولیک این خورجینها ،‌اکثراً در بافت وجزئیات آن ها دقت زیادی می‌شود.