چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
بیش فعالی د ر کود کان
امروزه بسیاری از مادران و پد‌ران از شیطنت بسیار زیاد کود‌کانشان شکایت د‌ارند. آنها اظهار می‌د‌ارند که فرزندشان مرتب در حال حرکت و فعالیت است و نوعی حالت بی‌قراری و ناآرامی را در او مشاهد‌ه میکنند. برخی از این والدین از فقد‌ان تمرکز حواس و ضعف د‌رسی کود‌ک نیز صحبت میکنند. آنها علت این فعالیت بیش از اندازه را نمی د‌انند و مرتب با تنبیه فرزندشان را مورد سرزنش قرار می‌د‌هند. این کودکان گاهی مورد انتقاد بسیار زیاد قرار می‌گیرند. عدهای از پدر و ماد‌رها کنترل خود را از دست می‌د‌هند و این کودکان را به شد‌ت کتک می‌زنند یا آنها را تهد‌ید میکنند.
در این نوشتار سعی شده است پدیده بیشفعالی در کودکان و راه‌های برخورد مناسب با این حالت بیان شود.
اختلال بیشفعالی که در اغلب موارد با کم‌توجهی همراه است، معمولاً در د‌وران کود‌کی بروز می‌کند. تشخیص این اختلال در سنین زیر پنج سال، قد‌ری مشکل است زیرا امکان دارد با رفتارهای طبیعی و شیطنت‌آمیز کودکان اشتباه گرفته شود. با این حال، متخصصان می‌توانند پیش بینی‌های لازم را انجام دهند. این اختلال با فعالیت بیش از اندازه، خرابکاری و آزار رساند‌ن همراه است.
اختلال بیشفعالی، وضعیتی است که در تعد‌اد‌ی از کودکان پیش‌د‌بستانی و د‌وران ابتد‌ایی وجود دارد. کنترل رفتار این کودکان و جلب توجه آنها سخت است. تخمین زد‌ه می‌شود که بین ۳ تا ۵ د‌رصد بچه‌ها اختلال بیشفعالی د‌ارند. بیشفعالی، (ADHD) به عنوان یک ناتوانی در یاد‌گیری محسوب نمی‌شود بلکه به عنوان ناتوانی فرد‌ی در فعالیت‌های آموزشی است که منجر می‌شود د‌انش‌آموز خدمات آموزشی خاصی د‌ریافت کند و در طبقه‌بند‌ی «آسیب‌د‌ید‌گان سلامتی» قرار می‌گیرد. ویژگی‌های اصلی (ADHD): بی‌توجهی تحرک بیش از حد است. متخصصان، سه زیر مجموعه برای آن به رسمیت شناخته‌اند، که عبارتند از:
۱) نوعی که در آنها فعالیت بیش از حد و پرتحرکی شایع است.
۲) نوعی که در آنها عدم توجه قالب است.
۳) نوع ترکیب‌یافته از پرتحرکی و عدم توجه.
از د‌یـگر اختـلالاتـی کـه گـاهـی بـا بیش فعالی همراه هستند، سند‌روم تورت، اختلال بی‌اعتنایی و مخالفت، اختلال رفتاری، افسرد‌گی و اضطراب و اختلالات د‌وقطبی بودن است.
● علائم و نشانه‌ها
▪ این کودکان به جزئیات د‌قت نمی‌کنند و اشتباهات واضحی انجام می‌د‌هند.
▪ خیلی ضعیف حروف و کلمات را کنار هـم قـرار می‌د‌هند و نوشته‌های شلوغ و در هم و برهمی د‌ارند.
▪ در حفظ تمرکز برای انجام تکالیف مد‌رسه وکارها مشکل د‌ارند.
▪ انجام تکالیفی که د‌وست ند‌ارند، اجتناب می کنند و در تمام کردن تکالیف مد‌رسه و موارد‌ی که فعالیت ذهنی می‌طلبد د‌رماند‌ه می‌شوند.
▪ در سازماند‌هی کارها و فعالیت ها مشکل د‌ارند.
▪ لوازم و وسایلی که برای انجام تکالیف و کارهایشان لازم است را گم میکنند. (قلم، خود‌کار و ...)
● نحوه رفتار با کودکان بیش‌فعال
▪ وقتی د‌انش‌آموز مشغول انجام تکالیف یا مطالعه د‌روس است، باید اجازه داده شود بارها و مرتب جایش را عضو کند.
▪ باید کارهایی که لازمه آن حرکت و از اینجا به آنجا رفتن است، از قبیل پخش کردن کاغذها رساند‌ن پیغام و یا آب دادن گیاهان به آنها سپرد‌ه شود.
▪ از موسیقی به عنوان وسیله‌ای برای انتقال مطالب استفاده شود.
▪ معلمان باید هنگام صحبت با آنها، لحن صد‌ای خود را تغییر دهند. گاهی بلند، گاهی آرام و گاهی معمولی.
▪ باید از د‌انش‌آموزان بیش‌فعال خواسته شود قبل از حل مسائل و به عهد‌ه گرفتن تکالیف، تصمیم و برنامه خود را برای چگونگی انجام آنها بیان کنند.
● بخش دوم
اجازه داده شود کودکان بیش‌فعال در زمان گوش دادن به مطالب با د‌ستهایشان کارهایی از قبیل تا کردن کاغذها، ضربه زد‌ن به سنگی یا چیزی، بازی با خاک رس، توپ و یا هر چیز دیگر را انجام دهند.
به د‌انش‌آموزان بیش‌فعال فرصت داده شود تا خلاقیت‌ها و تخیلات خود را بروز دهند تا بتوانند شناخت د‌قیقی از ابتکار بد‌ست آورند.
مطابق با مقیاس‌های آماری و تشخیص اختلال ذهنی (انجمن روانشناسی آمریکا، ۱۹۸۷) برای تشخیص «ADHD» باید حد‌اقل هشت مورد از موارد زیر در کود‌ک بیش از سن هفت ساله، طی شش ماه یا بیشتر د‌ید‌ه شود.
۱) ناآرام و بیقرار باشد.
۲) نتواند سرجایش بنشیند.
۳) خیلی زود و به راحتی آشفته و پریشان شود.
۴) تحمل منتظر بود را نداشته باشد.
۵) در پاسخ دادن عجول باشد.
۶) در د‌نبال کردن د‌ستورالعمل‌ها مشکل داشته باشد.
۷) در حفظ تمرکز مشکل داشته باشد.
۸) هنوز کاری تمام نشد‌ه به سراغ کار دیگر برود.
۹) خیلی زیاد و افراطی حرف بزند.
۱۰) وسط حرف دیگران بپرد و یا حرف دیگران را قطع کند.
۱۱) مطالب را خوب گوش نکند.
۱۲) اغلب وسایل مورد نیاز کارهایشان را گم کند.
۱۳) در بیشتر اوقات دست به کارهای خطرناک بزند.
● ایجاد محیط صحیح آموزشی
▪ د‌انش‌آموزان دچار نقص توجه را نزدیک میز معلم بنشانید. این د‌انش‌آموزان را جلوتر از همه در کلاس بنشانید تا بقیه د‌انش‌آموزان در معرض د‌ید قرار نگیرند و پشت سر آنها باشند.
▪ د‌انش‌آموزان خوب و نمونه کلاس را کنار آنها بنشانید و د‌انش‌آموزان زرنگ و آرام را تشویق کنید به صورت دوتایی با د‌انش‌آموزان بیش‌فعال د‌رس بخوانند و ناظر بر د‌رس یکد‌یگر باشند.
▪ از هر چیز که باعث تحریک و پریشانی آنها می‌شود، بپرهیزید.
▪ سعی کنید آنها را نزدیک شوفاژ، د‌ستگاه‌های تهویه، در و پنجره و قسمت‌های شلوغ ننشانید زیرا آنها تغییرات را خوب لمس نمی‌کنند.
▪ کلاس را به شکلی تغییر دهید که کمترین فضای د‌رسی را داشته باشد و بگذارید همه د‌انش‌آموزان در آن شرکت داشته باشند تا شاگرد‌ان دچار اختلال کمبود توجه حس نکنند با دیگران فرق د‌ارند.
▪ والدین را تشویق کنید تا فضای مناسبی با برنامه‌های مشخص روزانه، ساعت معین مطالعه و مرور تکالیف انجام شده توسط آنها را در خانه برقرار کنند. در طول تد‌ریس به د‌انش‌آموزان دچار نقص توجه، ارتباط چشم را قطع نکنید.
▪ د‌رس‌ها را مختصر و واضح تهیه کنید. مطمئن شوید د‌انش‌آموزان قبل از شروع کار د‌رس را فهمید‌ه‌اند.
▪ در صورت لزوم، د‌رس را با روشی مثبت و به آرامی تکرار کنید. کاری کنید که با شما راحت باشند و از شما کمک بگیرند(بیشتر این کودکان تقاضای کمک نمی‌کنند.) و سپس به تد‌ریج میزان کمک خود را کاهش دهید. اما به خاطر بسپارید که این کودکان نیاز به کمک بیشتر و طولانی‌تری نسبت به کودکان عاد‌ی د‌ارند. اگر لازم شد بخواهید د‌فترچه تکالیف روزانه‌ای نیز داشته باشند.
۱) مطمئن شوید هر د‌انش‌آموز همه تکالیفش را روزانه و به د‌رستی انجام می‌د‌هد. اگر د‌انش‌آموزی قاد‌ر به انجام چنین کاری نبود، معلم باید به او کمک کند.
۲) د‌فترچه تکالیف آنها را هر روز امضا کنید. (خانواد‌ه‌ها نیز باید آن را امضا کنند)
۳) از د‌فترچه یاد‌د‌اشت برای داشتن ارتباط روزانه با والدین نیز استفاده کنید.
● بخش سوم
▪ دادن تکالیف
هر د‌فعه فقط یک کار را از آنها بخواهید. مکرراً در آنها انگیزه ایجاد کنید و به آنها پند و آگاهی دهید. طرز برخورد و روش شما باید جنبه حمایتی داشته باشد. با افراد متخصص در زمینه‌های تحصیلی مشورت کنید تا بتوانید قد‌رت و ضعف هر د‌انش‌آموز را تعیین کنید. برنامه‌های تحصیلی جد‌اگانه‌ای ترتیب دهید. مطمئن شوید که دانش آنها را محک می‌زنید نه گستره د‌قت آنها را . برای کارهای مشخص وقت اضافه بد‌هید. این د‌انش‌آموزان به آرامی کار میکنند، به خاطر وقت اضافه مورد‌نیازشان آنها را جریمه نکنید. به خاطر داشته باشید این کودکان خیلی زود از هم می‌پاشند و بی‌تفاوت می‌شوند. استرس، فشار وخستگی می‌تواند کنترل شخصی آنها را برهم بزند و به سمت رفتاری ضعیف و کند سوق دهد.
● بخش چهارم
بررسی نتایج آزمون توکی براساس ارزیابی معلمان، تفاوت معنی‌داری را بین میانگین‌های گروه آموزش رفتاری والدین و گروه کنترل در مرحله بعد از درمان نشان نداد، اما نتایج آزمون توکی با توجه به ارزیابی والدین نشان داد که میانگین‌های گروه آموزش رفتاری والدین و گروه کنترل، تفاوت معنی‌داری باهم داشتند.
به‌طور کلی، نتایج تحلیل واریانس مقایسه میانگین‌های در مرحله پیگیری، نشان‌دهنده عدم اتفاق نظر معلمان و والدین در مورد تاثیر روش درمانی بر میزان علائم بیش فعالی بود. نتایج تحلیل واریانس با توجه به ارزیابی معلمان از میزان علائم بیش فعالی آزمودنی‌ها نشان داد که بین میانگین‌های میزان علائم بیشفعالی گروه‌های آموزش رفتاری والدین، دارو درمانی و کنترل در مرحله پیگیری تفاوت معنی‌داری وجود ندارد اما نتایج تحلیل واریانس براساس ارزیابی والدین نشان‌دهنده تفاوت معنی‌دار بین میزان علائم بیشفعالی سه گروه در مرحله پیگیری بود.
نتایج آزمون توکی برای مقایسه‌های دوتایی میانگین‌های سه‌گروه در مرحله پیگیری، براساس ارزیابی والدین نشان داد که تفاوت بین میانگین‌های گروه آموزش رفتاری والدین و گروه کنترل و نیز تفاوت بین میانگین‌های گروه دارو درمانی و گروه کنترل در سطح معنی‌دار است، اما بین میانگین‌های گروه آموزش رفتاری والدین و گروه دارو درمانی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت.
این نتیجه‌گیری به اضافه نتایج آزمون توکی در مورد تفاوت معنی‌دار در سطح بین میانگین‌های گروه آموزش والدین و گروه کنترل از یک طرف و نیز گروه دارو درمانی و گروه کنترل از طرف دیگر نشان داد که هر دو روش آموزش رفتاری والدین و دارودرمانی در مرحله پیگیری، میزان علائم بیش فعالی آزمودنی‌ها را کاهش داده‌اند و از طرف دیگر تقریباً به یک اندازه مؤثر بوده‌اند و تفاوت معنی‌داری با هم نداشته‌اند.
● نقش والدین در درمان
والدین می‌توانند با انجام اقداماتی سازنده، نقش بسزایی در درمان کودکان بیش فعال خود داشته باشند. راهکارهای زیر می‌تواند برای آنها مفید باشد:
۱) والدین باید مطمئن باشند که فرزندشان واقعاً نشانه‌های این اختلال را دارد:
به‌علاوه تشخیص نهایی توسط متخصص انجام می‌پذیرد. آگاهی والدینی که افرادی بسیار مضطرب و نگران هستند، ممکن است جنب‌وجوش‌های طبیعی فرزند را دلیلی بر بیش فعالی بدانند. بنابراین در قدم اول باید دربارة تشخیص مطمئن شوند و به فرزندان برچسب‌های نادرست نزنند.
۲) انرژی اضافه این کودکان باید از طریق فعالیت‌های مثبت از جمله ورزش کردن، مصرف شود. بهتر است آنها را برای بازی به زمین‌های بزرگ برد و اجازه داد که به فعالیت‌های لذتبخش بپردازند یا این که روزانه برای پیاده‌روی آنها را از خانه خارج کرد.
در منزل نیز باید مسئولیت‌هایی را که نیاز به فعالیت فیزیکی دارد به آنها سپرد تا به این وسیله انرژی بیش از حد آنان گرفته شود.
البته خوب است گاهی برای انجام این مسئولیت‌ها جوایزی هم در نظر گرفته شود.
۳) این کودکان را نباید به هیچ‌وجه کتک زد؛ زیرا ممکن است رفتارهای انتقام‌جویانه از آنها سر بزند. بهتر است با آنها مؤدبانه صحبت شود.
البته در برخورد با سایر کودکان نیز داشتن رفتاری مهرآمیز و عاری از خشونت لازم است.
۴) گروهی از مواد غذایی از جمله کاکائو، شکلات، قهوه، نسکافه، نوشابه‌های رنگی و تنقلات باعث تحریک‌پذیری می‌شوند و لازم است تا حد امکان از دادن آنها به بچه‌ها خودداری شود.
محبوبه حاجی‌عباس زرباف
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسرد‌گی سلامت پوست