آثار سلبی پیروی از ظن

● پرسش:
عمل بر طبق ظن وگمان چه آثار سلبی را در جامعه به وجود خواهد آورد؟
● پاسخ:
در بخش نخست پاسخ به این سؤال ضمن استناد به آیه شریفه ۳۶ سوره اسراء که می فرماید: «از آنچه به آن علم نداری …

پرسش:

عمل بر طبق ظن وگمان چه آثار سلبی را در جامعه به وجود خواهد آورد؟

پاسخ:

در بخش نخست پاسخ به این سؤال ضمن استناد به آیه شریفه ۳۶ سوره اسراء که می فرماید: «از آنچه به آن علم نداری پیروی مکن» مطرح شد که عمل انسان براساس ظن و گمان در هیچ شرایطی جایز نیست. و مقوله نهی از پیروی از غیر علم، معنای محدودی ندارد بلکه شمولیت آن مسایل اعتقادی، گفتار و بیان، شهادت و قضاوت و مجموعه کنش های انسان را دربرمی گیرد. همچنین عنوان شد که مطلب فوق یکی از مهم ترین اصول زندگی اجتماعی است که نادیده گرفتن آن نتیجه ای جز هرج و مرج اجتماعی و از بین رفتن روابط انسانی و پیوندهای عاطفی، نخواهد داشت. از سوی دیگر عدم پیروی از ظن و گمان را از دیدگاه آیات و روایات مورد بررسی قرار دادیم. اینک در بخش پایانی، دنباله مطلب را پی می گیریم.

آثار سلبی پیروی از ظن

پیروی از گمان، حدس، تخمین و شایعات و هرآنچه غیر از علم و یقین است، خطرات بزرگی برای فرد و جامعه، ایجاد می کند که هرکدام به تنهائی ضایعات بزرگی دارد ازجمله؛

۱) تکیه بر غیرعلم، سرچشمه پایمال شدن حقوق افراد، و یا دادن حق به غیر مستحق است.

۲) پیروی از غیرعلم، آبروی افراد آبرومند را به خطر می اندازد و خدمتگذاران را دلسرد می کند.

۳) اعتماد بر غیرعلم، بازار شایعات و شایعه سازان را داغ و پررونق می کند.

۴) پیروی از غیرعلم، روحیه تحقیق و کنجکاوی را از انسان گرفته و او را فردی زودباور و ساده اندیش، بارمی آورد.

۵) پیروی از غیرعلم، روابط گرم و دوستانه را در خانه، بازار، مرکز کار و همه جا به هم زده و مردم را نسبت به یکدیگر بدبین می سازد.

۶) پیروی از غیرعلم، استقلال فکری را ازبین می برد و روح را برای پذیرش هرگونه تبلیغات مسموم آماده می سازد.

۷) پیروی از غیرعلم، سرچشمه قضاوت های عجولانه و انتخاب های فوری، درمورد همه کس، و همه چیز است، که این خود مایه انواع ناکامی ها و پشیمانی ها است.(۱)

ـــــــــــــــــــــــ

۱-تفسیر نمونه، ج ۱۲، ص ۱۳۶