خرس نقره ای در دستان «ناجی» سینمای ایران

جشنواره پنجاه و هشتم برلین به پایان رسید

اعطای جایزه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد جشنواره به رضا ناجی، مهم‌ترین خبر جشنواره پنجاه و هشتم برلین برای ایرانیان بود. هیات داوران برلین ۵۸ در بخش بهترین بازیگر مرد، رضا ناجی بازیگر فیلم «آواز گنجشک‌ها» ساخته مجید مجیدی از ایران را برگزید.

رقیب اصلی ناجی در این بخش، دنیل دی لوئیس، بازیگر نامدار انگلیسی‌تبار فیلم «خون به پا می‌شود» و برنده دو جایزه اسکار بازیگری بو‌د که رقابت را به ناجی واگذار کرد. دی‌لوئیس با درخشش در این فیلم، امسال نیز نامزد جایزه اسکار است.

رضا ناجی ۶۵ ساله پس از دریافت جایزه خرس نقره‌ای برلین گفت: من به عنوان یک مسلمان و یک ایرانی، نماینده کشورم در تمام جهان هستم. دوست دارم از مردم برلین تشکر کنم که عاشق هنرند. این جایزه را به کشورم که دوستش دارم و به سینمای ایران تقدیم می‌کنم. ناجی در «آواز گنجشک‌ها» نقش کارگر یک مزرعه پرورش شترمرغ را ایفا می‌کند که کار خود را از دست می‌دهد و تلاش او برای کارکردن در شهر، دردسرهایی را برایش فراهم می‌آورد.

گفتنی است نقش‌آفرینی ناجی در «آواز گنجشک‌ها» هفته گذشته در فهرست نامزدهای بهترین بازیگر نقش اول‌مرد بیست و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز قرار داشت. رضا ناجی متولد سال ۱۳۲۱ است که حرفه بازیگری در سینما را از سال ۱۳۷۵ با فیلم «بچه‌های آسمان» دیگر ساخته مجید مجیدی آغاز کرد. ناجی پس از آن در فیلم‌هایی چون «باران»، «پرنده باز کوچک»، «او»، «بید مجنون»، «باغ‌های کندلوس»، «یک قدم تا خدا» و «باد در علفزار می‌پیچد» نقش‌آفرینی کرده است. ناجی تاکنون دو دیپلم افتخار از جشنوارهای پانزدهم و بیست و دوم فجر را‌ به ترتیب برای بازی در فیلم‌های «بچه‌های آسمان» و «او» به خود اختصاص داده، ضمن آنکه نامزدی تندیس زرین پنجمین جشن خانه سینما برای بازی در فیلم «باران»‌ در کارنامه او به چشم می‌خورد.

جایزه بهترین فیلم جشنواره برلین نیز شگفتی آفرید. در حالی که فیلم‌هایی چون «خون به پا می‌‌شود» ساخته پل تامس اندرسن از آمریکا، «بی‌غم» به کارگردانی مایک لی از انگلستان و «آواز گنجشک‌ها» ساخته مجید مجیدی از ایران در گمانه‌زنی‌های اولیه صاحبنظران، به عنوان بخت‌های اصلی دریافت جایزه خرس طلایی بهترین فیلم جشنواره نام برده می‌شدند، فیلم برزیلی «یگان ویژه» به کارگردانی خوزه پادیلا این جایزه مهم جهانی را به خود اختصاص داد.

کنستانتین کوستا گاوراس، فیلمساز نامدار یونانی و رئیس هیات داوران جشنواره، پس از اهدای جایزه خرس طلایی به فیلم «یگان ویژه» اعلام کرد این فیلم با اکثریت آرای هیات داوران به عنوان فیلم برتر جشنواره برگزیده شده است.«یگان ویژه» پس از «ایستگاه مرکزی» ساخته والتر سالس به سال ۱۹۹۸، دومین فیلم برزیلی است که جایزه خرس طلایی برلین را به خود اختصاص می‌دهد.فیلم آمریکایی «خون به پا می‌شود» ساخته پل تامس اندرسون جایزه خرس نقره‌ای (دومین فیلم برگزیده هیات داوران) را دریافت کرد. این فیلم نامزد هشت جایزه مراسم اسکار امسال نیز است که هشتم اسفندماه در لس‌آنجلس برگزار خواهد شد. جانی گرین‌وود، آهنگساز فیلم «خون به پا می‌شود» نیز به خرس نقره‌ای بهترین موسیقی متن جشنواره دست یافت.

سالی هاوکینز، بازیگر انگلیسی «بی‌غم» نیز جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره پنجاه و هشتم برلین را به چنگ آورد. مستند «رویه عملیاتی استاندارد» ساخته ارول موریس از آمریکا که به جنایات نظامیان آمریکایی در ابوغریب می‌پردازد، جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کرد.

این فیلم نخستین مستندی است که تاکنون به بخش مسابقه جشنواره برلین راه یافته است. جایزه بهترین فیلمنامه نیز به وانگ زیائو شوای برای نگارش فیلمنامه فیلم چینی «به عشق اعتماد داریم» تعلق گرفت. جایزه بهترین تجربه اول سینمایی هم به فیلم «هتل پارک و عشق» ساخته فیلمساز ژاپنی کومازاکا ایزورو اهدا شد.

پنجاه و هشتمین دوره جشنواره برلین (برلیناله) از هجدهم بهمن با نخستین نمایش جهانی مستند «نوری بتابان» جدیدترین ساخته مارتین اسکورسیزی درباره گروه موسیقی راک «رولینگ استونز» افتتاح شد و در طول یازده روز، بیش از ۴۰۰ فیلم در این جشنواره به نمایش درآمد.

بیش از ۲۰ هزار تماشاگر از ۱۲۵ کشور جهان در برلیناله ۲۰۰۸ حضور یافتند. فیلم «سه‌زن» ساخته منیژه حکمت دیگر نماینده ایران در برلین بود که در بخش پانوراما به نمایش درآمد. همچنین «بودا از شرم فروریخت» به کارگردانی حنا مخملباف در بخش‌های جنبی جشنواره به نمایش درآمد و دو جایزه صلح و خرس بلورین بخش فیلم‌های زیر ۱۴ سال را نیز به خود اختصاص داد.

مروری بر آثار لوئیس بونوئل، فیلمساز سوررئالیست اسپانیایی از بخش‌های ویژه جشنواره امسال برلین بود. همچنین فرانچسکو رزی، فیلمساز نامدار ایتالیایی به دریافت جایزه افتخاری خرس طلایی جشنواره نائل آمد. علاوه بر کوستاگاوراس، اولی هاینش مدیرتولید آلمانی، دایان کروگر بازیگر آلمانی، والتر مرچ تدوینگر آمریکایی، شوکی بازیگر تایوانی و الکساندر رودنیانسکی تهیه‌کننده روس دیگر اعضای هیات داوران جشنواره برلین را تشکیل می‌دادند.

● تحلیل بازیگران ایرانی

▪ از افتخارآفرینی رضا ناجی

رضا ناجی با کسب خرس نقره‌ای جشنواره برلین، یکی از مهم‌ترین جوایز بازیگری دنیا را برای سینمای ایران به ارمغان آورد و این موفقیت از سوی استادان بازیگری و بازیگران سینمای ایران به عنوان مهم‌ترین اتفاق سال این حرفه و نشات گرفته از سبک و سیاق خاص این بازیگر تلقی شد.

علی نصیریان در مورد بازی رضا ناجی، گفت: «رضا ناجی جزو بازیگران بسیار خوب سینمای ایران محسوب می‌شود، بازی او در «باغ‌های کندلوس» نیز بسیار ستودنی و قابل توجه بود». نصیریان اظهار امیدواری کرد این جایزه تاثیر مثبتی بر روند کاری ناجی داشته باشد و افزود: «رضا ناجی تاکنون بازی استاندارد و قابل قبولی ارائه کرده است و مطمئنا باتوجه به اهمیت جایزه برلین می‌توان امیدوار بود شرایط بازیگری ناجی نیز با تغییراتی رو به رو شود».

جمشید مشایخی نیز حاصل کار ناجی را در سینمای ایران ارزشمند دانست و به خبرنگار ما گفت: «همیشه گفته‌ام که امیدوارم آثار هنرمندان ایرانی در سطح بین‌المللی الگو شود. این مساله اتفاقی دست نیافتنی نبوده و در حال حاضر نیز می‌فهمیم که بازیگران ما در سطح بین‌المللی جوایز ارزشمندی می‌گیرند و جایزه رضا ناجی باتوجه به اینکه از جشنواره برلین کسب شده می‌‌تواند سرآغاز تحولی بزرگ برای سینمای ما باشد».

مشایخی با اشاره به رویکرد سیاسی جشنواره‌ها گفت: « بازی رضا ناجی در «آواز گنجشک‌ها» در شرایطی خرس نقره‌ای برلین را برای ما به ارمغان آورده که چند سالی است شاهد بی‌توجهی جشنواره‌های بین‌المللی به آثار و هنرمندان ایرانی هستیم».

او ادامه داد: «وقتی در این شرایط رضا ناجی جایزه ارزشمند جشنواره برلین را می‌گیرد نشان می‌دهد که کار او در حدی ارزشمند و غیر قابل انکار بوده که باعث شده آلمانی‌ها جایزه مهم خود را به بازیگر ایرانی اهدا کنند». جمشید مشایخی که به دلیل بیماری امکان تماشای «آواز گنجشک‌ها» را نداشته، در مورد دیگر آثار این بازیگر گفت: «رضا ناجی در فیلم‌هایی چون «باغ‌های کندلوس»، «بچه‌های آسمان» و «باران» نیز بازی بسیار خوبی داشت. بازی او به زندگی نزدیک است و این مساله او را به یکی از نقاط قوت فیلم‌ها تبدیل می‌کند».

عزت‌الله انتظامی هم یک ماه است که به دلیل بیماری در خانه به سر می‌برد و «آواز گنجشک‌ها» را ندیده اما براساس دیگر بازی‌‌های ناجی این جایزه را حق او دانست و گفت: «آواز گنجشک‌ها را ندیده‌ام اما می‌توانم بر اساس دیگر کارهایی که از ناجی دیده‌ام بگویم او به ظرافت‌های بازیگری آگاه است و کار خود را در حدی انجام می‌دهد که بتواند نظر خارجی‌ها را نیز به سینمای ایران معطوف کند و جایزه مهمی چون خرس نقره‌ای برلین را به دست آورد».

رضا کیانیان هم نظر خود را در مورد جایزه و بازی ناجی در یک جمله چنین بیان کرد: «بازیگران ایرانی بارها جوایز مختلفی را از جشنواره‌های خارجی گرفته‌اند که جایزه رضا ناجی نیز جزو جوایز مطرح سینمای ما در سطح بین‌الملل محسوب می‌شود».مهتاب کرامتی نیز جایزه رضا ناجی را افتخاری مهم برای سینمای ایران دانست و گفت: «مطمئنا آنچه در بازی رضا ناجی مشاهده می‌شود حاصل ترکیب استعداد و توانایی‌های این بازیگر با نظرات و راهنمایی‌های موثر مجید مجیدی است که در نهایت بازی بسیار زیبایی را به مخاطب ارائه داده است».

حمید فرخ‌نژاد که خود سه سال قبل برای بازی در «طبق بزرگ زیر پای چپ» توانسته بود جایزه بهترین بازیگر را از جشنواره مسکو کسب کند، درباره این اتفاق گفت: «بسیار خوشحال شدم زمانی که شنیدم رضا ناجی توانسته جایزه جشنواره برلین را به دست آورد، زیرا او انسانی شریف است و برای بازی‌های خود زحمت زیادی می‌کشد، ناجی در عین حال که بسیار حرفه‌ای عمل کرده خود را از حاشیه‌ها دور نگه داشته است و همین مساله ارزش و جایگاه او را در بازیگری ارتقا می‌دهد».