بازی بزرگ پاکستان و هند در خاک افغانستان

در میان تنش لفظی بین افغانستان و پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و اتهاماتی که علیه یکدیگر مطرح می کنند, شورای وزیران افغانستان گفتگوهای دو جانبه با پاکستان را تا زمان «ایجاد فضای اعتماد» به حال تعلیق درآورده است

در میان تنش لفظی بین افغانستان و پاکستان در مورد مبارزه با تروریسم و اتهاماتی که علیه یکدیگر مطرح می کنند، شورای وزیران افغانستان گفتگوهای دو جانبه با پاکستان را تا زمان «ایجاد فضای اعتماد» به حال تعلیق درآورده است.

اگرچه مقامات افغانستان در گذشته هم بارها پاکستان را به ناامن کردن افغانستان متهم کرده اند اما لحن تند اعلامیه اخیر شورای وزیران افغانستان در نوع خود کم سابقه بوده است. مقامات پاکستان هم در مقابل به رد این ادعاها پرداخته اند و می گویند که پاکستان نیز قربانی تروریسم است و می خواهد امنیت در منطقه تامین شود. با این حال شمار گروه ها و تحلیلگرانی که معتقد به دست داشتن سازمان اطلاعات پاکستان (ISI) در چنین حملاتی هستند، کم نیست و هدف از حمله انتحاری اخیر در برابر سفارت هند در کابل را ضربه زدن پاکستان به نفوذ و منافع هند در افغانستان می دانند.

نقش سازمان اطلاعات پاکستان در حمایت از شورشیان طالبان از حساسیت بالایی برخوردار است و مقامات غربی تمایلی ندارند در مورد آن آشکارا صحبت کنند. هم دولت انگلیس و هم آمریکا از آشکارا متهم کردن پاکستان به کمک به گروه های مخالف خودداری می کنند. بخشی از دلیل آن این است که بخصوص انگلیس، متکی به اطلاعات سازمان اطلاعاتی پاکستان در مورد طرح ها و حملات تروریستی در داخل پاکستان است.

با این حال، ماه گذشته موسسه پژوهشی «رند» در آمریکا، در گزارشی تحقیقی که به درخواست یکی از ادارات وزارت دفاع این کشور منتشر کرده بود اعلام کرد که «عناصر مرتبط با سازمان اطلاعات پاکستان به طالبان کمک می کنند.»

سیث جونز نویسنده این گزارش اضافه می کند؛ «در حال حاضر، طالبان و دیگر گروه های مخالف از افرادی در داخل دولت پاکستان کمک دریافت می کنند و تا زمانی که این کمک ها قطع نشود، امنیت دراز مدت منطقه همچنان در خطر خواهد بود.»

جونز در گزارش خود به نوع این کمک ها نیز اشاره کرده که شامل درمان و مراقبت از زخمی های طالبان، حمایت تدارکاتی و مالی از آنان است. نویسنده گزارش همچنین گفته که مربیان نظامی سازمان اطلاعات پاکستان در اردوگاه های آموزشی در کویته، مانسهره، شمشتو، پاراچنار و دیگر مناطق پاکستان جنگجویان طالبان را آموزش می دهند.

این گزارش همچنین اشاره کرده که «مقامات ناتو نیز چندین مورد را کشف کرده اند که ماموران پاکستانی اطلاعاتی در مورد تاکتیک ها، عملیات و استراتژی های نظامی را در اختیار طالبان قرار می دهند.»

احمد رشید، تحلیلگر برجسته پاکستان در کتاب تازه اش «سقوط به هرج و مرج» می گوید، موفقیت هند در افغانستان از سال ۲۰۰۱ به این سو «لانه زنبور» را در اسلام آباد شورانده و پاکستانی ها به این باور رسیده اند که هند در حال تسخیر افغانستان است. اگرچه برخی صاحبنظران می گویند که هندی ها نیز در محافل خصوصی اعتراف می کنند که افغانستان را ابزاری برای کنترل پاکستان می دانند.

بارنت روبین، صاحب نظر در امور افغانستان و رئیس مرکز مطالعات دانشگاه نیویورک، دیر زمانی است که باور دارد افغانستان به میدان رقابت میان هند و پاکستان تبدیل شده است.

روبین می گوید «اسلام آباد و دهلی نو، تا به حال به نظر می رسد که بیشتر نگران منافع امنیتی کشورهای خود هستند تا منافع جمعی هر سه کشور، و در این میان این افغانستان است که بهای سنگینی برای رقابت هند و پاکستان می پردازد.»

هند و پاکستان از زمان کسب استقلال خود در سال ۱۹۴۷ سه بار با یکدیگر جنگیده اند و حال به نظر می رسد که دامنه خصومت سیاسی آنها به افغانستان کشیده است. هر دو کشور سعی می کنند که نفوذ خود را در افغانستان از راه های مختلف افزایش دهند.

در گذشته، پاکستان در ایجاد گروه طالبان کمک کرد که برخی ها هدف از آن را دستیابی به اهداف سیاست خارجی خود در افغانستان دانسته اند و تا زمان حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در آمریکا، پاکستان از حمایت علنی گروه طالبان دست برنداشت.

در آن زمان هند روابط دیپلماتیکی با رژیم طالبان نداشت، اما به گروه مخالف آنها - اتحاد شمال - کمک های مالی می کرد تا در مقابل طالبان بجنگند.

از زمان سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱، هند تا به حال ۸۵۰ میلیون دلار وعده کمک به افغانستان را داده و به این ترتیب به یکی از بزرگترین کمک کنندگان بین المللی افغانستان تبدیل شده است. در سال ۲۰۰۳ ، هند کنسولگری های خود را در جلال آباد، قندهار و دو شهر دیگر افغانستان گشود که اقدامی غیرمنتظره برای پاکستان بود.

در آن زمان، پاکستان آشکارا حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان را به تبانی با هند متهم کرد. اسلام آباد همچنین کنسولگری های هند در جلال آباد و قندهار را متهم به ارسال تسلیحات و پول به مخالفان دولت پاکستان در مناطق آشوب زده بلوچستان کرد. اما در مقابل کرزای، گفت که به هند اجازه نخواهد داد که از خاک افغانستان برای ایجاد ناآرامی در پاکستان استفاده کند.

در حال حاضر حدود ۴۰۰۰ شهروند هندی در افغانستان هستند که ۴۰۰ تن از آنها مشغول ساخت بزرگراه دلارام - زرنج در ولایت نیمروز هستند و تا به حال چندین شهروند هندی در حملات طالبان جان خود را از دست داده اند.

براهما چلانی، پرفسور مطالعات استراتژیک در مرکز تحقیقات سیاستگذاری در دهلی نو می گوید با توجه به موفقیت هند در افغانستان، هندی ها همواره انتظار حمله بر ماموریتشان را داشته اند و به همین دلیل است که در ظرف هفته های اخیر تدابیر امنیتی در اطراف مراکز خود را افزایش داده اند.پروفسور چلانی می گوید: حمله به سفارت هند پیام روشنی را می فرستد و آن اینکه سازمان اطلاعات پاکستان نه تنها در هند، بلکه در افغانستان نیز بر ضد هند دست به حمله می زند.»

دکتر بارنت روبین، کارشناس مسائل افغانستان می گوید: «مردم تمایل دارند که جنگ افغانستان را نبرد میان آمریکا و طالبان تجسم کنند، اما افغانستان صحنه درگیری های دیگری از جمله میان هند و پاکستان نیز هست.»

خبرگزاری نووستی