فرهنگ عفاف, خانواده و دولت مسئولیت ها و بایسته ها

تحولات اجتماعی در دهه های اخیر, آثار خود را بیش از هر چیز در حوزه اخلاق و تربیت جنسی نشان داده است در طرح گسترش عفاف و حجاب که توسط نهادهای حکومتی, از جمله نیروی انتظامی پیگیری می شود آنچه ممکن است سبب نگرانی گردد اقدام به اصلاح وضعیت پیش از دستیابی به تحلیلی جامع و برداشتی صحیح از واقعیت های اجتماعی است

تحولات اجتماعی در دهه‏های اخیر، آثار خود را بیش از هر چیز در حوزه اخلاق و تربیت جنسی نشان داده است. در طرح گسترش عفاف و حجاب که توسط نهادهای حکومتی، از جمله نیروی انتظامی پیگیری می‏شود آنچه ممکن است سبب نگرانی گردد اقدام به اصلاح وضعیت پیش از دستیابی به تحلیلی جامع و برداشتی صحیح از واقعیت‏های اجتماعی است.

انسان دارای سه بعد معرفتی، اخلاقی و رفتاری است که در هم تنیده و از هم متأثرند.از این میان، اخلاق، بستری مناسب را برای رشد فضیلت‏ها و تمایل به رفتارهای پسندیده، عقلانی و وحیانی فراهم می‏سازد. در حوزه اخلاقیات، اخلاق جنسی، به ویژه عنصر عفاف، جایگاهی خاص دارد تا آنجا که عفت جنسی بافضیلت‏ترین عبادت‏ها، و زمینه‏ساز بهشت است.(۱)

۱) مدیریت فرهنگ عفاف؛ ضرورت و اهمیت‏

تحولات اجتماعی در دهه‏های اخیر، آثار خود را بیش از هر چیز در حوزه اخلاق و تربیت جنسی نشان داده است. در طرح گسترش عفاف و حجاب که توسط نهادهای حکومتی، از جمله نیروی انتظامی پیگیری می‏شود آنچه ممکن است سبب نگرانی گردد اقدام به اصلاح وضعیت پیش از دستیابی به تحلیلی جامع و برداشتی صحیح از واقعیت‏های اجتماعی است. اقداماتی که به حساسیت‏های عمومی یا اخلاق فردی و اجتماعی و موقعیت خانواده گره می‏خورد، اگر توأم با عقلانیت در روش و جامعیت در تحلیل نباشد کم نتیجه و پر مخاطره است.

دلایل توجه به موضوع اخلاق جنسی و عفاف:

▪ تأثیر فرهنگ‏های غیر اسلامی بر نگاه جامعه ایرانی‏

سیاست کلی اسلام در موضوع اخلاق و تربیت جنسی، تسهیل در ارضای مشروع نیازها، پیشگیری از زمینه‏های گناه، تقویت خویشتن‏داری (عفاف)، تقویت احساس مسئولیت در دفاع از حریم جنسی و مقابله جدی با مفاسد جنسی و اشاعه منکرات در محیط اجتماعی است.

از نگاهی دیگر نادیده گرفتن نیازهای طبیعی انسان به مشکلات جسمی و روانی و حتی تضعیف جهات معنوی، افزایش زمینه‏های بزه و ایجاد مخاطره برای سلامت فرد، خانواده و اجتماع می‏انجامد.

با وجود نگاه واقع‏بینانه اسلام به این نیازها، جامعه ایران نگاه بدبینانه به نیازهای جنسی دارد و گاه تربیت جنسی را صرفاً به خود نگهداری فرو می‏کاهد. به همین دلیل کمتر کسی جرئت طرح مباحث اساسی را در این حوزه داشته است.

▪ پیوند میان اخلاق جنسی و سیاست‏

ارتباط میان این دو مقوله از چهار زاویه قابل بررسی است:

اول. نظام سلطه برای مقابله با موج اسلام‏خواهی یا «بنیادگرایی اسلامی»، راهبردی مبتنی بر اصلاح ساختار سیاسی و اقتصادی کشورهای اسلامی و برداشتن حریم‏های اخلاقی میان زن و مرد تدوین کرده است.(۲)

مراجعه به برخی نشریات عمومی و دانشجویی و سایت‏ها، پیامدهای اعمال این سیاست در قالب شکستن حریم‏های اخلاقی، ترغیب به همجنس‏گرایی، ایجاد تردید در ارزش‏های اخلاقی مقبول و استفاده از نارضایتی‏های جنسی جهت تبدیل آن به جنبش‏های سیاسی را به وفور قابل مشاهده می‏سازد. در مقابل، هرگاه نهادهای مسئول در نظام اسلامی تدابیری را برای سامان‏مندسازی روابط زن و مرد آغاز می‏کنند با صف‏آرایی گروههای مختلف سیاسی و جنبش‏های فمینیستی زنان در برابر خود روبه‏رو می‏شوند.(۳)

دوم. حساسیت جامعه مذهبی نسبت به مفاسد جنسی و پیوند خوردن اخلاق جنسی با مشروعیت نظام سیاسی، مسئولیت دولت را در قبال آن، دوچندان می‏کند.

سوم. سیاسی قلمداد کردن موضوع عفاف و اخلاق جنسی توسط مدیران نظام نه تنها به معنای نادیده‏انگاری بخشی از ابعاد واقعیت است که با معرفی مقوله‏هایی چون حجاب به عنوان نماد سیاسی، مخالفان سیاسی نظام را نوعی به مقابله سیاسی واداشته است.

چهارم. توسعه مفاسد اخلاقی نظامات اجتماعی چون خانواده، اقتصاد و فرهنگ را تهدید می‏کند و سبب اختلال در رفتارهای عقلانی نسل جوان و زمینه‏ساز تعارض سیاسی با اهداف نظام اسلامی است.

▪ پیوند میان اخلاق جنسی و اقتصاد سرمایه‏داری‏

افزایش محرکات جنسی از یک سو به تغییر الگوی مصرف در لوازم آرایشی و پوشاک و به تبع آن با منافع گروهی از سرمایه‏داران؛ از سوی دیگر، با منافع ناشران مطبوعات تحریک‏زا و در نهایت با منافع صاحبان شبکه‏های فساد و توریسم جنسی گره خورده است. این مهم علاوه بر تبیین ضرورت تغییر در وضع موجود می‏تواند پاسخی به این پرسش باشد که چرا مقابله با مفاسد جنسی و اصلاح اخلاق جنسی پر هزینه، و غالباً ناموفق است.

▪ ناتوانی علوم اجتماعی از شناسایی دقیق معضلات جنسی‏

عدم توجه به معضلات جنسی در تحلیل‏های آسیب‏شناسانه کارشناسان علوم اجتماعی از مشکلات خانوادگی و اجتماعی را می‏توان در وهله اول ناشی از غلبه گفتمان لیبرالیستی و چپ بر ساختارهای علوم انسانی دانست که گاه با تمرکز بر مفاهیمی چون «طبقه» از شناسایی دیگر عوامل باز می‏ماند و گاه با پذیرش آزادی از جمله آزادی جنسی، در زمره ارزش‏های پذیرفته شده، چشم در پیامدهای تساهل جنسی فرو می‏بندد و در وهله دوم ناشی از فقدان روش‏های جزءنگرانه در تحلیل مسائل جزئی که سبب تفاوت بسیار دیدگاه این دسته از کارشناسان با تحلیلگران مصداقی آسیب‏های خانوادگی است.

▪ غفلت از نگاه مدیریتی به اخلاق و تربیت جنسی‏

دلایل بسیاری برای عدم توجه مسئولان به مدیریت اخلاق جنسی، در عرصه داخلی و بین‏المللی وجود دارد: اول. تلقی از تربیت به عنوان مسئولیتی فردی. دوم. اعتقاد به اینکه معضلات اقتصادی عامل اصلی معضلات اخلاقی است و اصلاحات اقتصادی و اخلاقی مبتنی بر الگوهای رایج توسعه، معضلات اخلاقی را کاهش خواهد داد؛ غافل از آنکه مبانی حاکم بر این الگوها خود از عوامل تغییر هنجارهای جنسی است. سوم. اعتقاد به اینکه نظام اسلامی فاقد نظریه جنسی قابل دفاعی است که مبنای سیاستگذاری‏ها قرار گیرد. چهارم. قرار دادن پرورش در حاشیه آموزش، ضعف نیروی انسانی فرهیخته در حوزه‏های تربیتی و غفلت از تربیت جنسی در نظام آموزش رسمی و غیر رسمی.

۲) تضعیف اخلاق جنسی و عفاف؛ نگرانی‏ها و نمودها

نگرانی از وضعیت اخلاق جنسی و کاهش رفتار عفیفانه به چهار محور باز می‏گردد:

۱) گسترش مفاسد اخلاقی؛

۲) کاهش حساسیت‏های عمومی نسبت به کنترل ناهنجاری‏ها و مشارکت در اصلاحات اخلاقی؛

۳) کم شدن احساس مسئولیت و ناتوانی خانواده در قبال تربیت جنسی فرزندان و نظارت سازنده و مستمر بر آنان؛

۴) فقدان باور مشترک، سیاست‏ها، اصول مشخص و برنامه‏های جامع در مدیریت اجتماعی کشور.

تغییر شاخص‏های فوق می‏تواند حاکی از نمودهای اخلاقی زیر باشد:

▪ کم شدن انگیزه تشکیل خانواده‏

آنچه در سال‏های اخیر بیش از هر چیز به کاهش انگیزه ازدواج منجر شده، تغییر در فرهنگ اقتصادی، افزایش سطح انتظارات و کم شدن روحیه قناعت و مواجهه با مشکلات است.

نکته دیگر، تغییر در اخلاق جسمی است. جوانانی که به سهل‏انگاری جنسی عادت کرده‏اند ازدواج را نوعی محدودیت و محرومیت برای رفتار جنسی خود تلقی می‏کنند. همچنین جوانانی که در روابط نامشروع به تصویری نادرست از جنس مخالف دست یافته‏اند، کمتر می‏توانند برای زندگی مشترک به هم اعتماد کنند.

از سوی دیگر، شاهد کاهش حساسیت‏های والدین و سهل‏انگاری آنان در مهارت‏آموزی به فرزند می‏باشیم؛ تا جایی که صلاحیت فرزندان برای مدیریت خانواده در مقایسه با نسل‏های گذشته کمتر شده است.

▪ افزایش طلاق(۴) و اختلافات خانوادگی‏

درصد بالایی از اختلافات ناشی از اختلال در اخلاق و تربیت جنسی است. انتخاب همسر از طریق عشق‏های خیابانی، بدون وجود همسازی فرهنگی و خانوادگی، زمینه‏های تفاهم در زندگی آتی را کم می‏کند و بی‏مبالاتی اخلاقی یکی از دو طرف، هم روابط عاطفی و خلوت جنسی طرفین را تحت تأثیر قرار می‏دهد(۵) و هم اعتماد به طرف مقابل را کم می‏کند.

▪ تغییر در الگوی روابط زن و مرد

این تغییرات را می‏توان در مواردی از این قبیل مشاهده کرد: در روابط سهل‏انگارانه محارم و غیر محارم در خانواده گسترده، در چگونگی خودآرایی دختران و پسران در محیطهای عمومی و مختلط، در تمایل نسل جوان به برقراری ارتباط قبل از ازدواج، در ظهور پدیده دختران خیابانی، در رواج روسپی‏گری، بی‏مبالاتی جنسی و قاچاق دختران، در ملاک‏های گزینش دختران در شرکت‏های خصوصی و ادارات و در گسترش فضاهای مختلط در محیطهای کاری دولتی، غیر دولتی و محیطهای علمی.

در اینجا توجه به چند نکته لازم است:

اول. پایین آمدن سن روسپی‏گری و فرار از خانه در سالیان اخیر.(۶) آغاز انحراف جنسی در دختران خیابانی، ناشی از ساده‏لوحی و ناآشنایی با ویژگی‏های جنس مخالف است. از سوی دیگر کسانی که در تجربه اول فرار از خانه ،تجاوز را غالباً در کمتر از ۴۸ ساعت(۷) تجربه می‏کنند، به دلیل فقدان مکانیزم بازپروری، خود را ناگزیر به ادامه مسیر غلط احساس می‏کنند.

دوم. کاهش آمار روسپی‏گری (مزدوری جنسی) و افزایش تمایل به بی‏مبالاتی جنسی در قالب دوست گزینی‏های بدون هزینه بدان معناست که بی‏مبالاتی جنسی در وضعیت جدید آن بیشتر عملی انتخاب‏گرانه است تا عکس‏العملی از سر ناچاری و فقر.

▪ افزایش اعتیاد و بیماری‏های جنسی‏

تغییر الگوی ابتلا به ایدز از اعتیاد تزریقی به روابط جنسی،(۸) گسترش رسانه‏های تصویری جدید (اینترنت، ماهواره و ویدئو CD) و اعتیاد به مشاهده تصاویر پورنو (هرزه‏نگاری) زمینه‏ساز بروز رفتارهای ناسالم و پرخطر، از جمله خشونت جنسی است.(۹) به این موارد باید اعتیاد به استماع موسیقی‏های محرک را که هم به تحریک شهوت و هم به ضعف اراده منجر می‏شود، افزود.(۱۰)

▪ افزایش شبکه‏های فساد

این شبکه‏ها هم در قالب سنتی خود، در شکل ایجاد خانه‏های فساد به ویژه در نزدیکی مراکز تجمع جوانان و دانشجویان، فعالیت می‏کنند و هم در قالب‏های جدید، با تأسیس پایگاههای اینترنتی فارسی‏زبان به منظور ترویج ابتذال و تابوشکنی اخلاقی. از سوی دیگر تغییر در الگوی طرح مباحث زنان، در دو دهه اخیر در قالب مباحث حقوق جنسی و طرح پرسش‏ها و شبهاتی که از یک سو آزاد شدن از قیود جنسی را مطرح می‏کند و از سوی دیگر حقوق جنسی برابر زنان را خواستار می‏شود نشانگر نوعی فعالیت شبکه‏ای و هماهنگ است.

▪افزایش افسردگی در نسل جوان‏

فرهنگ مسلط که برخورداری مالی، ثبات شغلی، تحصیلات و مسکن را پیش‏شرط آغاز زندگی می‏داند، در مقام عمل چشم بر نیاز جنسی جوانان می‏بندد. از سوی دیگر نیاز به مونس و همسر،(۱۱) احساس برخورداری از حمایت عاطفی، مسئولیت و همدلی از عواملی است که با نشاط و آرامش فرد پیوند خورده است. محرومیت از تشکیل خانواده در سنینی که بهترین موقعیت برای برقراری ارتباط سالم است، فشارهای عصبی و عدم تعادل در برنامه‏ریزی و عمل را نتیجه می‏دهد، به بروز افسردگی می‏انجامد و زمینه‏ای برای اعتیاد به مواد روان‏گردان و ورود جوانان به عرصه‏های هیجان‏انگیز منفی را فراهم می‏آورد.

۳) اخلاق جنسی؛ ظرفیت‏ها و امیدها

▪ تعلقات مذهبی در جامعه ایرانی‏

پیوندهای محکم مذهبی در جامعه ما همواره از مهم‏ترین عوامل خودنگهداری، احساس مسئولیت و غیرت بوده است. اینکه در عصر اطلاعات و با سهولت دسترسی به روش‏های حقیقی و مجازی برای ارضای نامشروع، اغلب مردم پاکدامنی قبل از ازدواج را یک ارزش می‏دانند و به شکل انتخاب‏گرانه عفاف را برگزیده‏اند، و اینکه بسیاری از مسئولان خواهان اصلاح اخلاق جنسی‏اند و اکثر مردم رسانه‏ها و سیاست‏ها را در مورد تضعیف اخلاق جنسی مقصر می‏دانند، نشانگر ظرفیت‏هایی است که می‏توان بر آنها در تدوین سیاست‏ها و برنامه‏های اصلاحی تکیه کرد.

▪ ویژگی‏های جنسیتی‏

ویژگی طبیعی حیا سبب می‏شود که میل طبیعی زنان به رفتارهای عفیفانه بیشتر و از قرار گرفتن در موقعیت‏های خاص جنسی هراسناک‏تر باشند. آنچه به عنوان ابتذال در پوشش و آرایش در زنان جامعه شهری مشاهده می‏کنیم، در بسیاری اوقات، ناشی از حس خودنمایی و ابراز وجود در میان همجنسان است و نباید از هر رفتار زنانه برداشتی جنسی ارائه نمود.

وجود زمینه طبیعی حیا، در صورتی که با آموزش و تربیت صحیح همراه باشد، می‏تواند هم ضمانتی برای خودنگهداری زنان باشد و هم آنان را در هدایت و کنترل خانواده(۱۲) و ایجاد فضای عفیفانه در محیطهای عمومی و محیط کار توانمندتر سازد. توجه به ویژگی‏های جنسی مردان از جمله غیرت‏ورزی که دارای زمینه طبیعی است نیز می‏تواند در مسیر اصلاح اخلاق جنسی کارآمد تلقی شود.

می‏توان اذعان داشت که شعار برابری‏طلبی که گرایش‏های چپ و فمینیست‏ها بر آن اصرار نموده و بر آن اساس بر هر چه تفاوت‏های جنسیتی می‏نامند تاخته‏اند، تا چه حد به نفی هویت جنسی زنانه و مردانه، تضعیف حیا و غیرت و آسیب‏پذیری اخلاقی زن و مرد منجر شده است.

▪ نهادهای آموزشی و تبلیغی‏

وجود مراکز سازمان‏دهنده در امر تبلیغات مذهبی ظرفیت ویژه‏ای است که می‏تواند با ایجاد حساسیت در میان مبلغان مذهبی، اطلاع‏رسانی مستمر به آنان و ایجاد هماهنگی، کارآمدتر باشد. همچنین استفاده از ابزارهای روزآمد تبلیغ و راه‏اندازی «جنبش تربیتی» با محوریت تربیت جنسی در نهاد آموزش رسمی کشور می‏تواند سهم مهمی در ترویج فرهنگ عفاف داشته باشد.

۴) اخلاق و تربیت جنسی؛ بایسته‏ها

به منظور ارتقای اخلاق جنسی در جامعه دو نهاد اصلی سیاستگذار، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی، موظفند تا سیاست‏های کلان و راهبردی تعمیق اخلاق و توسعه عفاف جنسی را تدوین نمایند. چنانکه نهاد قانون‏گذار نیز لازم است طرح جامع ارتقای اخلاق جنسی را به تصویب رساند.

به طور خلاصه می‏توان اهداف نظام اسلامی از تربیت جنسی را ارتقای سلامت جسمی و روانی، تقویت معنویت، استحکام و کارآمدی خانواده، و افزایش امنیت اخلاقی در جامعه به منظور تقویت کارآیی زن و مرد در حیات اجتماعی دانست.

این اهداف در چهار بخش «پیش‏گیرانه»، «تسهیل‏گرانه»، «مقابله‏گرانه»، «درمان‏گرانه» پیگیری می‏شود.

▪ سیاست‏های پیش‏گیرانه‏

از سیاست‏های پیش‏گیرانه می‏توان به موارد زیر اشاره نمود:

ـ تقویت ایمان و باورهای مذهبی‏

احساس پیوستگی با منبع قدرت، حکمت و رحمت بیکرانی که پیوسته در تدبیر عالم است و همچنین غلبه بر مشکلات، شبهات و مخاطرات روانی از بزرگ‏ترین ثمره‏های ایمان است که زمینه ابتلا به مفاسد اخلاقی را از میان برمی‏دارد.

برای تقویت ایمان مذهبی نباید صرفاً بر نقش خانواده یا آموزش‏های رسمی با محوریت اطلاع‏رسانی مذهبی تکیه نمود، بلکه تقویت زمینه‏های محبت به خداوند و کم کردن موانع تأثیرپذیری دل به همراه برخی آموزه‏های اسلامی چون کمک‏رسانی به مستمندان و تکریم و نوازش یتیمان، پرهیز از لقمه حرام، شراب‏خواری و زورگویی از زمینه‏های مؤثر در رقت قلب و پرورش ایمان است.

ـ تربیت اخلاقی‏

در نظام اخلاقی اسلام انسان موجودی است که در مقابل عملکرد خود مسئول است. خداوند هدایت تکوینی خود را با الهام خوبی و بدی، در درون انسان قرار داده است. این نگاه به انسان با آنچه مکاتب لیبرالیستی و مادی تحت عناوین نسبیت‏گرایی اخلاقی، فردگرایی، روانشناسی لذت‏جویانه و جبرگرایی به دست می‏دهند تفاوتی بنیادین دارد.(۱۳)

در این راستا ابتدا باید سیاست‏های اخلاقی و تربیتی حاکم بر رسانه‏های عمومی و نظام آموزشی را مورد خوانش انتقادی قرار داد و آنگاه به بازترسیم سیاست‏ها و اصول حاکم بر این نهادها همت گماشت تا فرآیند پرورش اخلاقی به تقویت احساس مسئولیت، اهمیت یافتن عفاف و تقویت قدرت خویشتن‏داری منجر شود.

ـ تربیت جنسی فرزندان‏

تربیت جنسی کودکان به منظور پیشگیری از بروز احساس جنسی قبل از موعد، کم کردن زمینه‏های سوء استفاده جنسی، پیشگیری از بروز عادات منفی و پیدایش عادات پسندیده‏ای صورت می‏گیرد که سلامت جنسی کودک را در آینده تضمین می‏نماید. از سوی دیگر، فرزندان رفتارهای عفیفانه و حیاآمیز را در پوشش سلوک خانوادگی و اجتماعی فرا می‏گیرند.(۱۴) در این مقطع، رفتار عملی والدین بیش از توصیه‏های گفتاری در شکل‏گیری اخلاق جنسی مؤثر است.

حال این پرسش مطرح می‏شود که مسئولیت تربیت جنسی بر عهده چه نهادهایی است؟ مسئولیت تربیت جنسی در مقطع اول عمر (قبل از شش سالگی) بر عهده خانواده و در مقطع حساس شش سالگی تا زمان بلوغ باز هم بر عهده خانواده، به ویژه والدین است، اما نباید نظام آموزش رسمی و غیر رسمی از جمله رسانه‏های عمومی را نادیده گرفت.

با ورود به مقطع بلوغ، تغییرات شخصیتی در سنین نوجوانی به ویژه در باره دختران به گونه‏ای است که اگر رفتار عاطفی و اطلاعات صحیح، راهنمایی‏های سازنده و نظارت عاقلانه از مجاری صحیح خود جریان نیابد نوجوان در دام اظهار محبت‏های ساختگی گرفتار می‏شود و یا به مسیرهای دیگر کسب اطلاعات مراجعه می‏کند و فرصت بلوغ به یک تهدید بدل می‏گردد.

امروزه دو روش در آموزش‏های جنسی مطرح است. در «روش مدرسه‏ای» تعلیمات نظری مسائل جنسی یا به صورت مجزا و یا در ضمن دروس علوم طبیعی با پخش فیلم‏هایی راجع به تولیدمثل گیاهان، جانوران و بالاخره انسان، با تمام جزئیات آن، همراه است.(۱۵) این روش در بسیاری از کشورهای غربی متداول و در عین حال مورد انتقاد است.(۱۶) از جمله آنکه طرح مباحث جنسی، بدون پرده‏پوشی، خود از عوامل تحریک‏زاست و تأثیراتی چون تماشای تصاویر پورنو بر جای می‏گذارد؛ به ویژه آنکه این آموزش‏ها صرفاً در چارچوب مباحث کالبدشناسی و بدون محوریت عنصر حیا و عفاف ارائه می‏شود. انتقاد دیگر آن است که تمرکز چنین آموزش‏هایی در مدرسه به ضعف جایگاه هدایتی و نظارتی والدین منجر می‏شود و آنان را به حاشیه می‏راند.

در آموزش به «روش خانوادگی» تربیت جنسی توسط والدین براساس اصول اخلاقی و با هدف تقویت خویشتن‏داری جنسی فرزندان صورت می‏گیرد. در اینجا مدرسه می‏تواند نقش مکمل خانواده را ایفا کند و انجمن خانه و مدرسه مسئولیت ارتقای آگاهی و تقویت احساس مسئولیت والدین را بر عهده گیرد.(۱۷) سیستم آموزشی هم در این عرصه با طرح مباحثی چون شیوه‏های کنترل و تعدیل غریزه جنسی، آشنایی با امراض و خطرات جنسی، پیامدهای مفاسد اخلاقی در حیات اجتماعی، بیان مسائل شرعی در باره بلوغ و تکلیف و پرورش فضایل اخلاقی از جمله حیا و عفاف به خانواده مدد می‏رساند و سعی می‏کند تا هم از نظارت و هدایت والدین پشتیبانی و از آن دفاع کند و هم فرزندان را به مراجعه به والدین تشویق نماید.

منبع:ماهنامه پیام زن ـ شماره ۱۸۶

پی‏نوشتها:

۱) ر. ک: الحر العاملی، وسائل‏الشیعه، ج‏۲۱، ح‏۲۵۸۲۷ و محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج‏۷۰، ص‏۴، ح‏۲.

۲) ر.ک: محسن آژینی، «نشانه‏های خط نفوذ»، روزنامه رسالت، ۳/۱۱/۷۴، ص‏۲.

۳) ر.ک: «تبدیل اعتراض علیه حجاب به جنش عام سیاسی»، ۳/۲/۸۶، (به نقل از: خبرنامه داخلی مرکز فرهنگی زنان، ش‏۵) www.akhbar rooz.com؛ جنش‏های سیاسی در ایران با تأکید بر مطالبات زنان، ۲/۲/۸۶، (سازمان دانش‏آموختگان دفتر تحکیم وحدت) www.advarnews؛ نبرد بی‏پایان حجاب، www.shahrzadnews.org؛ طرح جدید سرکوب زنان محکوم به شکست است www.roshangary.net.

۴) در سال گذشته آمار ازدواج ۴ درصد و آمار طلاق ۸/۶ درصد افزایش نشان می‏دهد (توسعه، ۲۸/۱/۸۶ و کیهان، ۹/۱۲/۸۵، ص‏۱۵).

۵) چنانکه به گفته پیامبر اکرم(ص) زنا لذت همسر را می‏برد (ر. ک: الحسن بن‏الفضل الطبرسی، مکارم الاخلاق، ص‏۲۳۸).

۶) ر. ک: «کاهش سن دختران فراری به ۱۳ سال»، آفتاب یزد، ۲۳/۴/۸۳، ص‏۹ و «۴۶ درصد دختران فراری دانش‏آموز هستند.» کارگزاران، ۱۵/۱۱/۸۵، ص‏۱۷.

۷) فاصله ۲۴ ساعته دختران فراری تا تجاوز (مصاحبه مدیر کل دفتر پیشگیری از آسیب‏های اجتماعی سازمان بهزیستی با رادیوB.B.C) به نقل از: www.khabarchin.com۲۱/۱۰/۸۴.

۸) ر.ک: سید هادی معتمدی، «طرح‏های ساماندهی روسپیان»، نظام اسلامی و مسئله روسپی‏گری، ص‏۲۷۵.

۹) ویکتور بی، کلاین، «هرزه‏نگاری و تهاجمات جنسی علیه زنان»، سیاحت غرب، ص‏۵۷.

۱۰) ر.ک: سید روح‏اللَّه موسوی‏خمینی، چهل حدیث، ص‏۸.

۱۱) ر.ک: روم (۳۰) آیه ۲۱؛ اعراف (۷) آیه ۱۸۹ و محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج‏۱۰۱، ص‏۳۲۷، ح‏۷.

۱۲) به گفته ویلیام گاردنر این زنان هستند که میل جنسی مردان را به گونه‏ای هدایت و محدود می‏کنند که در خدمت خانواده قرار گیرد (ر.ک: ویلیام گاردنر، جنگ علیه خانواده، ص‏۲۰۴).

۱۳) امروزه می‏توان جریان انتقادی مهمی را در جامعه علمی غرب یافت که نگاه مسلط در این عرصه‏های علمی را به چالش می‏کشد. (ر.ک: ویلیام گاردنر، جنگ علیه خانواده).

۱۴) ر.ک: محمدرضا سالاری‏فر، خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی، ص‏۱۴۷ و ۲۰۲.

۱۵) ر.ک: غلامرضا متقی‏فر، «آموزش جنسی در مدارس»، فصلنامه تربیت اسلامی، ص‏۱۵۳.

۱۶) مورلی دانینو، آندره، جامعه‏شناس روابط جنسی، ترجمه حسن پویان، ص‏۱۴۹ - ۱۵۴.

۱۷) ر.ک: ویلیام گاردنر، جنگ علیه خانواده، ص‏۱۴۷.

۱۸) ویلیام گاردنر، جنگ علیه خانواده، ص‏۸۷.

۱۹) آموزه‏هایی که اوایل سن رشد را برای دختران بهترین سن ازدواج می‏داند، تأخیر در ازدواج دختران و سخت‏گیری والدین را زمینه‏ساز بروز فتنه و مفاسد اخلاقی عظیم می‏داند، و والدین و بزرگان را به اقدام برای ازدواج جوانان ترغیب می‏کند، از مواردی است که می‏تواند بر این ادعا مهر تأیید بزند (ر.ک: الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج‏۲، ص‏۶۰ ۶۴، باب ۲۲ و ۲۳ و ص‏۷۶ - ۷۹، باب ۳۸).

۲۰) برای آشنایی با مباحث تفصیلی‏تر در موضوع اصلاح و بازپروری، ر.ک: ابراهیم شفیعی سروستانی، نظام اسلامی و مسئله روسپی‏گری، ص‏۱۱۰- ۱۲۹.

---