اسـتـرس بـا کـودکـان چـه مـی‌کـنـد؟

استرس، فشار خارجی‌ای است که از طرف محیط و اطرافیان به فرد وارد می‌شود. در حال حاضر اطرافیان و به خصوص والدین، بسیاری از نوجوانان و کودکان را دچار استرس می‌کنند...
درحقیقت، پدر …

استرس، فشار خارجی‌ای است که از طرف محیط و اطرافیان به فرد وارد می‌شود. در حال حاضر اطرافیان و به خصوص والدین، بسیاری از نوجوانان و کودکان را دچار استرس می‌کنند...

درحقیقت، پدر و مادرها به دنبال پیشرفت هستند و بدون در نظر گرفتن توانایی فرزندشان می‌خواهند او را به عالی‌ترین درجات برسانند. بسیاری از والدین، فرزند خود را با اهداف مختلف در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام می‌کنند، غافل از اینکه با این کار فشار روانی به او وارد می‌شود. حتی هدف برخی از پدر و مادرها، اثبات این است که مدرن هستند و مدرن زندگی می‌کنند! درواقع این والدین به دنبال رقابت هستند، نه آرامش و پیشرفت کودکشان.

رقابت، حتی در مدارس نیز بسیار دیده می‌شود و حتی طبقه‌بندی مدارس بر مبنای معدل است که عاملی است برای استرس کودکان. علایم اضطراب و افسردگی در دوره نوجوانی شایع‌تر است زیرا پدر و مادر آنقدر برای نوجوانشان برنامه‌های مختلف می‌چینند که انگیزه خود را از دست می‌دهد و احساس ناتوانی می‌کند. عامل دیگری که استرس کودکان را تشدید می‌کند، ترس از طردشدن از سوی والدین است. استرس‌های روزمره‌ والدین هم که به علت ترافیک، آلودگی هوا، آشفتگی عاطفی، درگیری‌های خانوادگی و مشکلات اقتصادی به آن دچار می‌شوند، کودکان را مضطرب خواهد کرد. شب‌ادراری، تیک عصبی، لکنت زبان، افسردگی، وسواس، بی‌انگیزه بودن و چاقی مفرط همگی از استرس‌های دوران کودکی نشأت می‌گیرند. در بسیاری از موارد، استرس باعث می‌شود «خود» کودک آسیب ببیند، وقتی والدین مدام فرزندشان را تحت استرس‌های مختلف (مانند ثبت‌نام او در کلاس‌های مختلف) قرار می‌دهند، کودک احساس شکست می‌کند و به این باور می‌رسد که ناتوان است. کم‌کم در او پنداره منفی شکل می‌گیرد و انگیزه او در نوجوانی پایین می‌آید. افسردگی، پرخاشگری، انزوا و بی‌انگیزه بودن هم بر وضعیت جسمی نوجوان تاثیر می‌گذارد و باعث تپش قلب، ابتلا به مشکلات تیرویید، پرکارشدن غده فوق کلیوی، فشارخون و اختلال در ترشح هورمون‌های جنسی می‌شود. والدین برای آنکه این استرس‌های مضر، کودکانشان را احاطه نکند، باید توانایی‌های کودک خود را بشناسند و بر همان اساس از او توقع داشته باشند. برخی از رقابت‌ها می‌تواند استعداد کودک را کور کند، بنابراین خیلی به دنبال ایجاد رقابت نباشید. کودک را شاد و آرام بخواهید و به او به عنوان وسیله‌ای برای برآوردن خواسته‌های خودتان نگاه نکنید. تصور نکنید از قافله عقب مانده‌اید و حتما باید فرزندتان را در کلاس‌های مختلف ثبت‌نام کنید تا آدم موفقی شود.

معلم‌ها باید بدانند هر دانش‌آموز حداقل یک نکته مثبت دارد که باید آن را تقویت کرد. نمره نمی‌تواند معیار خوبی برای سنجیدن ارزش انسان‌ها باشد، بنابراین ایجاد رقابت در سیستم آموزشی، اصلا مثبت نیست.

دکتر غنچه راهب

روان‌شناس تربیتی و مددکار اجتماعی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی