آمبولیزاسیون بستن شریان رحمی

۹۰ درصدی جراحی فیبروم رحم جایگزین دارد

آمبولیزاسیون شریان رحمی یکی از روش‌های درمان فیبروم‌های رحمی است که در سال‌های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. در این روش از ترکیب‌های دانه‌ای‌شکلی استفاده می‌شود که از راه لوله قابل انعطاف و باریکی به نام کاتتر به داخل شریان‌های تغذیه‌کننده فیبروم تزریق می‌شود. این ذرات عروق پشتیبانی‌کننده فیبروم را مسدود می‌کند، بنابراین تومورها از نظر خون و اکسیژن‌رسانی در تنگنا قرار می‌گیرد. افرادی که تحت این عمل قرار می‌گیرند، مدت زمان کمتری در حد چند ساعت در بیمارستان بستری شده سپس مرخص می‌شوند. حدود ۹۰درصد خانم‌هایی که تحت درمان آمبولیزاسیون قرار گرفته‌اند، بهبود قابل توجهی در علائم خود مشاهده می‌کنند.

روش تصویربرداری ام‌آرآی شانس انتخاب بیماران مناسب برای دریافت درمان آمبولیزاسیون شریان رحمی را افزایش می‌دهد. متخصصان رادیولوژی برای مشخص کردن این‌که آیا تومور می‌تواند آمبولیزه شود، پیدا کردن منشا علامت‌های بیمار، پیدا کردن مواردی که مانع انجام آمبولیزاسیون می‌شود، انجام ام‌آرآی را توصیه می‌کنند. ام‌‌آرآی با مشخص کردن عروق تغدیه‌کننده فیبروم امکان تشخیص، درمان و نتیجه مطلوب‌تر را فراهم می‌کند. در موارد زیر انجام آمبولیزاسیون توصیه می‌شود:

- داشتن فیبروم‌هایی که خونریزی زیاد ایجاد کرده‌اند

- داشتن فیبروم‌هایی که درد و فشار روی مثانه و رکتوم ایجاد کرده‌اند

- عدم تمایل به خارج کردن رحم

- عدم تمایل به بارداری در آینده

به طور متوسط ۸۵ تا۹۰ درصد خانم‌هایی که این عمل را انجام داده‌اند بسیار راضی هستند یا بهبود کامل داشته‌اند و علائمی مانند خونریزی زیاد، درد و احساس سنگینی را ندارند. این روش در مورد فیبروم‌های بسیار بزرگ و متعدد بسیار اثربخش است و نیاز به درمان مجدد فیبروم بسیار نادر است.

● روش انجام آزمون

بیمار به صورت ناشتا به بخش آنژیوگرافی مراجعه می‌کند و نتیجه آزمایش‌هایی را که روز قبل انجام داده است، همراه با نوار قلب و عکس ریه- که وجودشان برای انجام عمل لازم است- به منشی بخش آنژیوگرافی تحویل می‌دهد. پس از تائید مدارک، یک پرستار از بیمار رگ گرفته و متخصص بیهوشی به میزان لازم داروی آرامبخش به بیمار تزریق می‌کند. ناحیه‌ای از بدن که قرار است کاتتر وارد شود، اصلاح و ضدعفونی شده و با گان جراحی پوشانده می‌شود. در مرحله بعد محل ورود کاتتر ـ که معمولا کشاله ران است ـ بی‌حس می‌شود. سپس تحت هدایت اشعه ایکس کاتتر وارد شریان می‌شود و در محل کشاله ران قرار می‌گیرد. سپس یک ماده کنتراست به همراه ماده مخصوصی ‌که به صورت ذرات ریز است، داخل شریان رحمی تزریق می‌شود. ماده مسدود‌کننده به نوبت در شریان‌های رحمی راست و چپ رها می‌شود و در خاتمه، تنها یک‌سوراخ کوچک روی پوست باقی می‌ماند.

در انتها کاتتر از محل شریان خارج شده و با فشار جلوی خونریزی ناحیه سوراخ شده گرفته می‌شود. در این روش هیچ نیازی به بخیه وجود ندارد و بیمار بعد از چند ساعت از بخش مرخص می‌شود. پزشک برای بیمار آنتی‌بیوتیک و مسکن تجویز می‌کند. در اولین دوره بعد از عمل، میزان خونریزی عادت ماهانه بسیار کم یا ممکن است اصلا اتفاق نیفتد، ولی بتدریج پس از دو یا سه ماه میزان خونریزی به سطح طبیعی می‌رسد.

● مزایای انجام آمبولیزاسیون رحمی

- آمبولیزاسیون شریان رحمی تحت بیهوشی موضعی انجام می‌شود و میزان تداخل بسیار کمتر از جراحی باز است.

- هیچ برش جراحی روی پوست باقی نمی‌گذارد و تنها یک روزنه کوچک ایجاد می‌شود که خودبه‌خود جوش می‌خورد.

- بیمار تمام کارهای روزمره خود را می‌تواند خیلی زود بعد از عمل انجام دهد.

- میزان از دست دادن خون طی آمبولیزاسیون شریان رحمی بسیار کمتر از جراحی است.

- رشد مجدد فیبروم بعد از آمبولیزاسیون یا ایجاد فیبروم جدید بسیار نادر است، زیرا تمام فیبروم‌های موجود در رحم، حتی کوچک‌ترین آنها که در تصویر سونوگرافی یا ام ‌آر آی دیده شده است، با این روش درمان می‌شود.

● عوارض آمبولیزاسیون فیبروم رحمی

اگرچه آمبولیزاسیون فیبروم رحمی روشی بسیار امن و کم‌تهاجمی است که نتایج بسیار رضایت‌بخشی دارد، ولی این روش نیز خطرهای مربوط به خود را دارد.

- تعداد کمی از بیماران دچار عفونت می‌شوند که با آنتی‌بیوتیک قابل کنترل است.

- کمتر از یک درصد احتمال آسیب به رحم وجود دارد که ممکن است نیاز به جراحی و خارج کردن رحم باشد. این خطرها در مقایسه با هیسترکتومی و میومکتومی بسیار نادر است.

- از عوارض آمبولیزاسیون شریان رحمی می‌توان به یائسگی زودرس اشاره کرد. کمتر از ۲ درصد بیماران پس از انجام آمبولیزاسیون دچار یائسگی زودرس می‌شوند، ولی اثر سوء این روش روی باروری خانم‌ها هنوز مشخص نشده و در مطالعه‌ای میزان ناباروری خانم‌ها پس‌از عمل میومکتومی و آمبولیزاسیون یکسان گزارش شده است.

● ناگفته‌های آمبولیزاسیون

- از حدود ۲۰ سال پیش از این روش برای کنترل خونریزی‌های پس از زایمان استفاده می‌شود.

- آمبولیزاسیون از سال ۱۹۶۶ در دنیا برای درمان تومورها مورد استفاده قرار گرفته و از سال ۱۹۹۵ برای درمان فیبروم‌های رحمی به‌کار گرفته شده است. به مرور ماده مورد استفاده برای مسدود کردن عروق تغذیه‌کننده فیبروم، بهبود داده شد تا کمترین مشکلات و عوارض را در مقایسه با عمل جراحی ایجاد کند.

- در ابتدا این روش برای کاهش خونریزی هنگام میومکتومی مورد استفاده قرار گرفت و به طور اتفاقی بهبود در علائم بیماران مشاهده شد.

- ذرات مورد استفاده برای مسدود کردن عروق در روش آمبولیزاسیون مورد تائید FDA بوده و تاکنون عوارض سوء مشاهده نشده است.