تبلیغ کتاب وسط برنامه نود

این یک واقعیت است که کتاب را می توان از طریق تبلیغات تلویزیونی به سبد خرید خانواده ها افزود, البته در صورتی که ناشران خصوصی نیز فرصت دیده شدن پیدا کنند و همچنین ظرافت های بسیاری مانند معرفی نویسنده و سبک آن, ارائه خلاصه ای از داستان کتاب و توانمندی مترجم در انتقال شیوه نویسندگی نویسنده و همچنین دلیلی که خوانش کتاب به خواننده توصیه می شود, رعایت و ذکر شود

این یک واقعیت است که کتاب را می‌توان از طریق تبلیغات تلویزیونی به سبد خرید خانواده‌ها افزود، البته در صورتی که ناشران خصوصی نیز فرصت دیده شدن پیدا کنند و همچنین ظرافت‌های بسیاری مانند معرفی نویسنده و سبک آن، ارائه خلاصه‌ای از داستان کتاب و توانمندی مترجم در انتقال شیوه نویسندگی نویسنده و همچنین دلیلی که خوانش کتاب به خواننده توصیه می‌شود، رعایت و ذکر شود.

چنین تبلیغی نیازمند زمان و فرصت کافی است که می‌تواند هزینه‌های بسیاری را برای ناشر به دنبال داشته باشد، به‌ همین دلیل باید تخفیفی ویژه در نظر گرفته شود تا تبلیغ کتاب در رسانه ملی، ما را به هدف اصلی‌مان ـ که همان افزایش سطح مطالعه در جامعه است ـ برساند و ناشران نیز بتوانند به تبلیغ کتاب‌هایشان در رسانه ملی فکر کنند.

● کتاب نیازمند تبلیغ است

به‌یقین طرح تبلیغ و معرفی کتاب‌ها اتفاق خوشایندی است اما با توجه به شناختی که من از کتاب دارم، معتقدم کالای سودآوری نیست. به همین دلیل ۷۰ درصد تخفیف باز هم کم خواهد بود چراکه ناشران توان پرداخت ۳۰ درصد هم ندارند. دقیقا نمی‌دانم تبلیغ در تلویزیون هر ثانیه چقدر خرج برمی‌دارد، پس باید نخست بدانیم تعرفه‌هایشان چقدر است تا بتوان نظر داد. بهتراست صبر کنیم این طرح عملی شود، سپس دقیق‌تر درباره آن اظهارنظر کرد. همه می‌دانیم کتاب نیازمند تبلیغ است اما با وجود ۷۰ درصد تخفیف باز هم برای ما ناشران پرداخت هزینه‌های تبلیغات تلویزیونی سخت خواهد بود مگر آن‌که مانور بیشتر روی کتاب‌های تجاری باشد یعنی آثاری که جنبه فرهنگی آنها کمتر است اما اگر تمام ناشران قدرت معرفی کتاب‌هایشان را نداشته باشند، باز هم نتوانسته‌ایم انبوه مخاطبان را در این تبلیغات با خود همراه کنیم.

● تبلیغ در برنامه‌های پرطرفدار

این اتفاق در کل خوش‌یمن است. اما من به‌عنوان ناشر اگر بخواهم کتاب‌هایم را در رسانه ملی تبلیغ کنم، ترجیح می‌دهم که در ساعات پربیننده باشد مثلا وسط برنامه نود خیلی خوب خواهد بود اما در یک برنامه ضعیف طی روز که مخاطب تلویزیون بسیار کم است، تبلیغ یک کتاب که به‌یقین ناشر آن نیز از توان مالی خوبی برخوردار نیست اصلا قابل توجیه نیست و کمکی به ترویج کتابخوانی نخواهد کرد، بنابراین از حالا باید به این مسائل فکر کرد.

● غذا، لباس و... کتاب

تاکنون بیشتر شبکه چهار به کتاب می‌پرداخت که اگر همین شبکه ساعات پربیننده‌اش را به این کالای فرهنگی اختصاص دهد، باز هم ستودنی است. در هر صورت اتفاقی که باید برای کتاب در صدا و سیما بیفتد، این است که از طریق این رسانه وارد زندگی و سبد خرید‌ مردم شود و به قول رهبر معظم انقلاب، کتاب برای خانواده‌ها مساله شود و به چشم بیاید، مانند سایر کالاها که اگر دیده نشوند، مشتری نخواهند داشت.

البته باید این روش به گونه‌ای باشد که مردم در وجود خود احساس نیاز کنند و خانواده‌ها بدانند اگر برای فرزندان خود کتاب می‌خرند، هزینه اضافی نکرده‌اند بلکه فرهنگ‌سازی کرده و آینده فرزند خود را در راه درست پیش برده‌اند. خرید کتاب، کاری ضروری است؛ همانطور که فرزند ما نمی‌تواند برهنه باشد یا با گرسنگی سر کند، نباید بدون کتاب هم بماند البته منظورم کتاب غیردرسی است.

● تفاوت معرفی کتاب با تبلیغ کالاهای مصرفی

حقیقت این است که آنقدر هزینه تبلیغات در تلویزیون بالاست که برای ناشران دور از ذهن است و هیچ‌گاه گمان نمی‌کنم این اتفاق رخ دهد اما همیشه به‌عنوان یک آرزو و رویا آن را در ذهن خود داشته‌ام. برای تبلیغ کتاب راه‌های مختلفی وجود دارد که رسانه ملی یکی از آنهاست. مثلا تبلیغات خیابانی یا گفت‌وگو با ناشران و معرفی کتاب‌های تازه می‌تواند در این زمینه تاثیرگذار باشد چراکه معرفی کتاب نیاز به زمان دارد و شاید تبلیغ در حد یک آگهی سبب ابتر ماندن معرفی کتاب شود و نمی‌تواند مردم را به شناخت کافی برساند. در معرفی کتاب لازم است بگوییم چرا مخاطب باید این کتاب را بخواند حتی بیان خلاصه‌ای از داستان ضروری است تا مخاطب با داستان و ماجرای آن همذات‌پنداری کند. بنابراین معرفی کتاب با تبلیغ کالاهای مصرفی تفاوت دارد زیرا نیازمند تفکر و اندیشه و همچنین نگاه کارشناسانه است.

● ظرفیت برنامه‌های گفت‌وگومحور

جهت‌گیری و معرفی یک سری کتاب‌های خاص در برنامه‌های کتاب محور موجب بی‌اعتمادی خواننده و ناشر نسبت به این برنامه‌ها می‌شود، هرچند برنامه‌های گفت‌وگو محور را برای معرفی کتاب‌ها بسیار مناسب‌تر از تبلیغ آنها مانند کالاهای مصرفی می‌دانم. برخی کتاب‌هایی که رسانه ملی معرفی می‌کند، اگر چه کتاب‌های فاخری هستند، اما عموما شناخته شده‌اند و مخاطب نسبت به آنها شناخت دارد. این قبیل کتاب‌ها از طریق مدارس، دانشگاه‌ها و... نیز حمایت می‌شوند اما کتاب ناشرهای خصوصی یا یک رمان خوب و ترجمه از یک نویسنده ناشناخته، کمتر معرفی شده است. معتقدم معرفی کتاب‌ باید از انحصار خارج شود. ۹۰ درصد کتاب‌هایی که در تلویزیون تبلیغ می‌شوند یا برای نهادی خاص هستند یا فردی خاص. اما از دیدگاه مردم باید سلایق مختلف را نیز در نظر گرفت و وارد لایه‌های عمیق جامعه شد.

● ارتباط تلویزیون و ناشران

به‌عنوان ناشر علاقه‌مند به همکاری با تلویزیون هستم و همیشه درهمایش‌ها و گفت‌وگوهای تلویزیونی شرکت کرده‌ و با نگاهی آسیب‌شناسانه موضوع را پیگیری کرده‌ام و به هر حال سال‌ها در دانشگاه ادبیات و نقد ادبی درس داده‌ام و در انتشارات روزگار هم سعی می‌کنم به سمت نشر کتاب خوب بروم. معتقدم تا جامعه کتاب را نشناسد، تمام تلاش‌های ما بی‌نتیجه است؛ بنابراین با کلیت موضوع موافق هستم اما توقع ما این است که تلویزیون ۷۰ درصد که سهل است حتی یک ریال هم از ناشران دریافت نکند چراکه توان مالی ناشران بسیار پایین است یا دست‌کم ۱۰ درصد هزینه را دریافت کند. البته بخوبی می‌دانم آگهی بازرگانی شبکه سه از شبکه چهار گران‌تر است و باید با توجه به قیمت هر شبکه به ناشران تخفیف دهند.

البته ظرافت‌هایی مانند سبک نویسنده، قدرت و توانمندی مترجم در ترجمه درستِ سبک نویسنده، موفقیت آن در انتقال پیام یا محتویات کتاب و ضرورت معرفی آن به مخاطب را باید در تبلیغ کتاب‌ها مورد توجه قرار داد. تبلیغ کتاب‌های بی‌ارزش و کم بهاء یا بسیار تخصصی، درست نیست چراکه مخاطبان کتاب‌های تخصصی، خودشان با این کتاب‌ها آشنایی خواهند داشت. در پایان امیدوارم این نیت خوب در تلویزیون تحقق پیدا کند.

محمد عزیزی

مدیر نشر روزگار