جایگاه زن در عصر جاهلیت

زنان عرب در دوره‏ی قبل از اسلام، نه تنها از حقوق اولیه انسانی بهره‏ای نداشتند، بلكه از هر حیوانی پست‏تر و زبون‏تر به شمار می‏رفتند. با زنان و دختران، مانند چهارپایان رفتار …

زنان عرب در دوره‏ی قبل از اسلام، نه تنها از حقوق اولیه انسانی بهره‏ای نداشتند، بلكه از هر حیوانی پست‏تر و زبون‏تر به شمار می‏رفتند. با زنان و دختران، مانند چهارپایان رفتار می‏كردند و آنان را به صورت كالا در معرض خرید و فروش قرار می‏دادند.

زنده به گور كردن دختران در میان پاره‏ای از اعراب به ویژه طایفه اسد و تمیم رواج داشت. اینان، به خاطر حماقت و نادانی، دخترانشان را زنده به گور می‏كردند. (۱)

این عمل جنون‏آمیزشان بدان خاطر بود كه مبادا دخترانشان در جنگ به اسارت دشمن درآیند و موجب ننگ و عارشان گردند و نیز معتقد بودند، اگر دخترانشان با افراد بیگانه ازدواج كنند، سبب ازدیاد نفوس‏شان گشته و در نتیجه به روزیشان افزوده خواهد شد و این، موجب شكست اینان می‏شود، ولی قرآن كریم علت اصلی كشتن فرزندان را فقر و نداری و تنگدستی می‏داند.

«فرزندانتان را از بیم تنگدستی مكشید. ما به آنان و به شما روزی می‏رسانیم.»(۲)

«فرزندانتان را از بیم نداری و تنگدستی مكشید. ما به شما و آنان روزی می‏رسانیم.»(۳)

در این دو آیه شریفه علت اصلی فرزندكشی بیم نداری و گرسنگی معرفی شده است.

به هر حال، چه عامل اقتصادی و چه عوامل دیگر، هرچه باشد، سبب شدند كه زنده به گور شدن دختران در میان اعراب جاهلی به صورت رسم و عادت درآید و به دیگر قبایل سرایت كند.

قرآن كریم درباره وضع زن در جاهلیت و عكس‏العمل مرد نسبت به او چنین می‏فرماید: «وقتی به مردی خبر داده می‏شد كه دختری پیدا كرده، رنگش از خشم تیره می‏شد و از روی شرمندگی از انظار مردم پنهان می‏گشت. سپس یا با نهایت بی‏علاقگی از دختر نوزاد، نگهداری می‏كرد و یا كودك بی‏گناه را زیر خاك پنهان می‏نمود.» (۴)

نحوه دختركشی در میان قبایل عرب، متفاوت بود. بعضی نوزاد دختر را سر می‏بریدند و بعضی دیگر از بالای كوه پرتاب می‏كردند و گروهی نیز در آب غرق می‏كردند.

۱ ـ الامام علی صوت العداله الانسانیه، ص ۷.

۲ ـ و لا تقتلوا اولادكم خشیه إملاق. نحن نرزقهم و إیاكم. (اسراء/ ۳۱).

۳ ـ و لا تقتلوا اولادكم من املاق. نحن نرزقكم و ایاهم. (انعام/ ۱۵۱).

۴ ـ و اذا بشر احدهم بالانثی، ظل وجهه مسودا و هو كظیم. (نحل/ ۵۸ و ۵۹).