گلچین رباعی و دوبیتی درباره بهار

بهار آنچنان در شعر و ادب فارسی رخنه کرده که رد پای آن در همه قالب‌های شعری دیده می‌شود و شعر درباره بهار از زیباترین اشعار است. دوبیتی و رباعی‌های بهاری در این میان اگرچه از لحاظ تنوع کمتر هستند، نمونه‌های ناب در میان آنها دیده می‌شود.
لازم به ذکر است، دوبیتی یک قالب شعری جدا و تعریف‌شده است و متاسفانه آنچه در برخی سایت‌ها تحت عنوان دوبیتی درباره بهار درج شده است، اصلاً دوبیتی نیستند و اکثر قریب به اتفاق، دو بیت منتخب از یک غزل هستند! در مطلب حاضر صرفاً دوبیتی‌ و رباعی خواهید خواند. همچنین رباعی با مضمون بهار را در بخشی از منتخب اشعار نوروزی مولانا و بهارانه‌ها بخوانید.

 

 

رباعی درباره بهار از شاعران بزرگ

هست ایام عید و فصل بهار
جشن جمشید و گردش گلزار

ای نگار بدیع وقت صبوح
زود برخیز و راح روح بیار

منوچهری

✦✦✦✦✦✦✦

از آمدنِ بهار و از رفتنِ دِی
اوراقِ وجودِ ما همی‌گردد طی

مِی خور، مخور اندوه که فرمود حکیم
غم‌های جهان چو زهر و تریاقش مِی

خیام

✦✦✦✦✦✦✦

اندر دل من مها دل‌افروز تویی
یاران هستند و لیک دلسوز تویی

شادند جهانیان به نوروز و به عید
عید من و نوروز من امروز تویی

مولانا

✦✦✦✦✦✦✦

بنمود بهار تازه رخسار ای دل
بر باد نهاده باده پیش آر ای دل

اکنون که گشاد چهره گلزار ای دل
ما و می گلرنگ و لب یار ای دل

خاقانی

✦✦✦✦✦✦✦

دیدی که نسیم نوبهاری بوزید
ما را ز بهار ما نسیمی نرسید

دردا که چو گل پرده خلوت بدرید
آن گل‌رخ ما پرده نشینی بگزید

خاقانی

✦✦✦✦✦✦✦

از عشق بهار و بلبل و جام طرب
گل جان چمن بود که آمد بر لب

لب کن چو لب چمن کنون لعل سلب
جان چمن و جان چمانه بطلب

خاقانی

✦✦✦✦✦✦✦

اکنون که زمین شد ز بهاران همه گل
صحرا همه سبزه کوهساران همه گل

از فرقت توست در دل ما همه خار
وز طلعت تو به چشم یاران همه گل

هاتف اصفهانی

✦✦✦✦✦✦✦

ای عهد تو عید کامرانی پیوست
افتاد بهار پیش بزم تو ز دست

زیبنده‌تر از مجلس تو دست بهار
بر گردن عید هیچ پیرایه نبست

انوری

✦✦✦✦✦✦✦

صف زد حشم بهار پیرامن گل
ابر آمد و پر کرد ز در دامن گل

با این همه جان نماند اندر تن گل
گر تو به چمن درآیی ای خرمن گل

انوری

✦✦✦✦✦✦✦

آراست بهار کوی و دروازه خویش
افگند به باغ و راغ آوازه خویش

بنمای بهار را رخ تازه خویش
تا بشناسد بهار اندازه خویش

سنایی

✦✦✦✦✦✦✦

ای ابر بهار خانه پرورده توست
ای خار درون غنچه خون کرده توست

ای غنچه عروس باغ در پرده توست
این باد صبا این همه آورده توست

سلمان ساوجی

✦✦✦✦✦✦✦

تا منزل آدمی سرای دنیاست
کارش همه جرم و کار حق، لطف و عطاست

خوش باش که آن سرا چنین خواهد بود
سالی که نکوست، از بهارش پیداست

شیخ بهایی

✦✦✦✦✦✦✦

بازم غم عشق یار در کار آورد
غم در دل من، بین، که چه گل بار آورد؟

هر سال بهار ما گل آوردی بار
امسال به جای گل همه خار آورد

عراقی

✦✦✦✦✦✦✦

به نوبهار جهان تازه گشت و خرم گشت
درخت سبز عَلَم گشت و خاک مُعْلَم گشت

نسیم نیم‌شبان جبرئیل گشت مگر
که بیخ و شاخ درختان خشک مریم گشت

کسایی مروزی

✦✦✦✦✦✦✦

ای آنکه ز عشق تو مرا نیست قرار
زین بیش بدست غصه خاطر مسپار

بر هر بد و نیک پرتو انداز چو مهر
بر ناخوش و خوش گذر تو چون باد بهار

رضی الدین آرتیمانی

✦✦✦✦✦✦✦

خوش وقت بهار و سبزه و دامن کشت
با پسته دهن شکر لب حور سرشت

در باغ مراد ما چنین سرو نرست
بر خاک امید ما کس این دانه کشت

ابن حسام خوسفی

✦✦✦✦✦✦✦

نوروز شد و جهان برآورد نفس
حاصل ز بهار عمر ما را غم و بس
از قافله‌ی بهار نامد آواز
تا لاله به باغ سر نگون ساخت جرس

ابوسعید ابوالخیر

✦✦✦✦✦✦✦

در وقت بهار جز لب جوی مجوی
جز وصف رخ یار سمن‌روی مگوی

جز باده گلرنگ به شبگیر مگیر
جز زلف بتان عنبرین بوی مبوی

مهستی گنجوی

✦✦✦✦✦✦✦

گلبرگ برد باد بهاران به کجا
سنبل رود از شبنم بستان به کجا

ای عارض یار من شتابان به کجا
وی زلف نگار من پریشان به کجا

عرفی شیرازی

✦✦✦✦✦✦✦

شد یار و به غم ساخت گرفتار مرا
نگذاشت به درد دل افکار مرا

چون سوی چمن روم که از باد بهار
دل می‌ترقد چو غنچه، بی‌یار، مرا

وحشی بافقی

شعرهای دوبیتی‌ درباره بهار

بهار آمد زمین فیروزه‌گون شد
به عزم سیر، دلدارم برون شد

به گل‌چیدن درآمد یار فایز
همه گل‌ها ز خجلت سرنگون شد

فایز دشتستانی

✦✦✦✦✦✦✦

بهار آیو به هر شاخی گلی بی
به هر لاله هزاران بلبلی بی

به هر مرزی نیارم پا نهادن
مبو کز مو بتر سوز دلی بی

باباطاهر

✦✦✦✦✦✦✦

عزیزان موسم جوش بهاره
چمن پر سبزه صحرا لاله زاره

دمی فرصت غنیمت دان درین فصل
که دنیای دنی بی اعتباره

باباطاهر

✦✦✦✦✦✦✦

بهار آیو به صحرا و در و دشت
جوانی هم بهاری بود و بگذشت

سر قبر جوانان لاله رویه
دمی که گلرخان آیند به گلگشت

باباطاهر

 

رباعیات و دوبیتی‌های معاصر درباره بهار

اعجازِ بلند ِ قاضی الحاجاتی
قرآن مصوّری، پر از آیاتی

دستار تو سبز و احترامت واجب
یعنی که تو ای بهار از ساداتی

حنظله ربانی

✦✦✦✦✦✦✦

از بس خوش و مست و دلربا می‌آیی
چون باد بهار جانفزا می‌آیی

دل خانه عشق توست آبادش دار
چون خانه خراب شد کجا می‌آیی

خلیل الله خلیلی

✦✦✦✦✦✦✦

دل بی‌تو درون سینه‌ام می‌گندد
غم از همه سو راه مرا می‌بندد

امسال بهار بی تو یعنی پاییز
تقویم به گور پدرش می‌خندد

 جلیل صفربیگی

✦✦✦✦✦✦✦

امسالم و پیرارم و پارم رد شد
از شهر جوانی‌ام قطارم رد شد

مانند زنی سبزه بهار عمرم
زنبیل به دست از کنارم رد شد

جلیل صفربیگی

✦✦✦✦✦✦✦

نامه‌ات را هنوز می‌خوانم
گفته بودی بهار می‌آیی

می‌نویسم قطار اما تو
با کدامین قطار می‌آیی؟!

علیرضا آذر

✦✦✦✦✦✦✦

هر چلچله بی قرار برمی گردد
خوشبختی روزگار برمی گردد

لبها رز قرمزند و چشمانت برگ
با خنده ی تو بهار برمی گردد!

شهراد میدری

 

✦✦✦✦✦✦✦

 

باران زده و هوای فروردین است
موسیقی باغ، بانگِ بلدرچین است

پلکی بگشا و باز کن پنجره را
هر صبح بهار با تو عطرآگین است

شهراد میدری

 

✦✦✦✦✦✦✦

 

از آتش لاله، پرفروغش کرده
دلخوش همگی را به دروغش کرده

ما بی تو بهارمان کجا بود عزیز؟!
تقویم نیامده شلوغش کرده

شهراد میدری

گروه فرهنگ و هنر وب