زنانی که بی عذاب قبر به بهشت می روند

هولناک ترین مسئله در زندگی بشر, مرگ و مسائل آن است

هولناک ترین مسئله در زندگی بشر، مرگ و مسائل آن است. در آیات و روایات از سکرات مرگ سخن به میان آمده است و اینکه بیشتر مردم هنگام مرگ و پس از آن دچار عذاب و شکنجه های روحی و مانند آن هستند. مساله فشار قبر یکی از مسائل در آموزه های اسلامی است که شنیدن آن بر آدمی سخت و دشوار است؛ چه رسد که تجربه آن را داشته باشد و بخواهد آن را در ذهن خویش تصویر و ترسیم کند.

یکی از منزلگاه های آدمی پس از مرگ قبر است. خداوند می فرماید: ثم أماته فأقبره؛ سپس او را میراند، پس وارد قبر کرد. (عبس، آیه۸) در آیه دیگر می فرماید: و أن الله یبعث من فی القبور؛ خدا کسانی را که در قبرها هستند برمی انگیزد. (فاطر، آیه۲۲).

● برزخ و احوالات آن

اما قبر جایگاه واقعی انسان پس از مرگ نیست؛ بلکه انسان پس از مرگ به عالم برزخ می رود که خود عالمی از عوالم سه گانه هستی؛ یعنی دنیا، برزخ و آخرت است. از این رو خداوند در آیه ۱۰۰ سوره مؤمنون از برزخ به عنوان دومین جایگاه حیات انسان یاد می کند و می فرماید: و من ورائهم برزخ الی یوم یبعثون؛ و در پیشاپیش آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته می شوند.

عالم برزخ عالم میان دو عالم دنیا و آخرت است. اصولا برزخ به هر چیز حائل گفته می شود که در میان دو چیز باشد. از جمله خداوند درباره برزخ میان دو دریا می فرماید: بینهما برزخ لا یبغیان؛ میان دو دریا، فاصله و حائلی است که به هم سرایت نمی کند. (الرحمن، آیه۲۰).

انسان در عالم برزخ، هم دارای آثار روحی و روانی مانند فرح و شادمانی، حزن و اندوه، و هم دارای آثار جسمانی است مانند: «رزق» و «روزی» و کلمه های «فرحین» و «یستبشرون» و «یرزقون» و «بنعمه من الله» همگی حاکی از چنین آثار حیات می باشد (آل عمران، آیات۱۶۹ تا۱۷۱) همچنان که آیات مربوط به عرضه آل فرعون بر آتش و ورود قوم نوح بر آن گواه بر شکنجه شدن کافران در آن منزل می باشد.

از جمله آیاتی که بگونه ای بر حیات برزخی دلالت می کند آیه زیر است: قالوا ربنا امتنا اثنتین و احییتنا أثنتین، فاعترفنا بذنوبنا فهل الی خروج من سبیل؛ (کافران در روز قیامت می گویند) پروردگارا دوبار ما را میراندی و دوبار زنده کردی پس ما به گناهان خود معترفیم، پس آیا راهی برای بیرون رفتن از آتش دوزخ وجود دارد؟ (غافر، آیه۱۱).

در نهج البلاغه درباره فشار قبر آمده است: یاد کنید از دفعه به دفعه آمدنهای خوف و بیم های مختلف و جابه جا شدن دنده های پهلو از فشار قبر و کر شدن گوش ها و تاریکی گور.

آن حضرت همچنین می فرماید: اگر آن مردگان را با (دیده) عقل بسنجی و پرده (خاکی) که آنها را از تو پوشانده است، کنار رود (آنها را خواهی دید) درحالی که گوش هایشان در اثر رسوخ جانداران خاکی در آنها نابود و کر گشته و دیدگانشان از سرمه خاک (به مغز) فرو رفته و زبان هایشان پس از تندی و تیزی در دهان ها پاره پاره گشته و دلهاشان پس از بیداری در سینه ها مرده و از تپش افتاده، در هر عضوی از ایشان پوسیدگی تازه که باعث فساد و زشتی است رخ داده و راه نابودی آنها را آسان ساخته است، در حالی که در برابر هر آسیبی تسلیمند، نه برای دفاع (از آلام و اسقام) دستی و نه برای نالیدن (از سختیها) دلهایی دارند (اگر به دیده عبرت بنگری) اندوه های دلها و خاشاک و خونابه چشمها را خواهی دید که برای آنها در هر یک از این رسوائی و گرفتاریها حالتی است که دگرگون نشود و سختی ای است که برطرف نگردد.(نهج البلاغه ترجمه انصاری، ص ۶۲۵)

محمد تقی فلسفی در این باره می گوید: «مقصود از فشار قبر این نیست که دیوارهای قبری که در گورستان حفر شده به هم نزدیک می شوند و جسد میت را در تنگنا قرار می دهند، بلکه مقصود فشار نامرئی و نامحسوسی است که بر روح و جسد برزخی متوفی، وارد می آید و او را به شدت ناراحت می کند.»

امام صادق(ع) می فرماید: به خدا سوگند من بر شما از برزخ می ترسم، گفتم برزخ چیست؟ فرمود: القبر منذ حین موته الی یوم القیامه ؛ مقصود از برزخ قبر انسان است از لحظه مرگ تا روز رستاخیز. (بحارالانوار، ج ۶، باب احوال برزخ، حدیث ۶۱۱)

زنانی که فشار قبر ندارند

پیامبر گرامی اسلام(ص) در سخنانی سه دسته از زنان را از فشار قبر استثنا کرده و فرمودند: سه گروه از زنان عذاب قبر ندارند و در قیامت هم با حضرت فاطمه(س) محشور می شوند: ۱-زنی که با فقر و تنگدستی شوهر خود بسازد ۲-زنی که با بد اخلاقی شوهر، صبر و بردباری خود را از دست ندهد. ۳-زنی که مهریه خود را به شوهر ببخشد.(المواعظ العددیه ص ۵۷)

در روایت دیگر از پیامبر اسلام(ص) روایت شده که فرمود: سه طایفه از زن ها هستند که عذاب قبر از آنها برداشته شود و با حضرت فاطمه دختر حضرت محمد(ص) محشور می شوند؛ زنی که بر غیرت شوهرش صبر کند، زنی که با شوهر بداخلاق بسازد و زنی که مهریه اش را ببخشد. (دیلمی، حسن بن ابی الحسن، ارشاد القلوب (ترجمه رضایی)، ج ۱، ص ۳۱۴، انتشارات اسلامیه، تهران،

۱۳۷۷ ش)

حسین رضوانی