کم‌کاری تیروئید

غده تیروئید که در جلوی گردن قرار دارد، هورمون تیروکسین را تولید می‌کند. این هورمون در بدن تنظیم سه کار مهم را به عهده دارد. مصرف انرژی در سلول‌ها، تولید گرما و تسهیل رشد. ید از …

غده تیروئید که در جلوی گردن قرار دارد، هورمون تیروکسین را تولید می‌کند. این هورمون در بدن تنظیم سه کار مهم را به عهده دارد. مصرف انرژی در سلول‌ها، تولید گرما و تسهیل رشد. ید از عناصر اصلی تشکیل‌دهنده تیروکسین است.

این ماده که در غذاهای دریایی و گیاهانی که در خاک یددار می‌رویند (خاک‌های نزدیک سواحل) بوفور یافت می‌شود، پس از خوردن در معده جذب شده و سپس در داخل غده تیروئید پس از ترکیب با اسید آمینه تیروزین به هورمون تیروکسین تبدیل می‌شود.

در گذشته یکی از دلایل اصلی کم‌کاری تیروئید بخصوص در جوامعی که دور از دریا زندگی می‌کردند، کمبود ید در مواد غذایی بوده است، ولی در سال‌های اخیر با افزودن ید به نمک طعام مشکل کمبود ید مرتفع شده و اکنون فعالیت مرضی سیستم ایمنی بدن (بیماری‌های خودایمنی) دلیل اصلی کم‌کاری تیروئید است.

در دوره نوزادی کم‌کاری تیروئید به دلیل ناهنجاری مادرزادی بوده و خوشبختانه نادر است (یک مورد در هر ۴ هزار تولد) با این وجود به دلیل این‌که این بیماری باعث عقب‌ماندگی شدید ذهنی شده و از طرفی در صورت تشخیص بموقع بخوبی قابل درمان است در سال‌های اخیر همه نوزادان از طریق آزمایش خون کف پا از نظر این بیماری بررسی شده و در صورت ابتلا درمان می‌شوند.

در سنین میانسالی و بالاتر کم‌کاری تیروئید بخصوص در خانم‌ها خیلی شایع است. اما علائم این بیماری خیلی معمولی بوده و بیشتر مواقع دیر تشخیص داده می‌شود. احساس خستگی، احساس سرما، یبوست، چاق شدن، خشکی و سردی پوست، پف‌آلودگی صورت و بدن و خواب‌آلودگی زیاد از علائم این بیماری هستند. اختلال در خونریزی‌های ماهانه زنان نیز از علائم مهم کم‌کاری تیروئید است. هورمون‌های تیروئید شامل تی ۳ و تی ۴ است و هورمون تنظیم‌کننده تیروئید TSH است. با اندازه‌گیری این هورمون‌ها در خون کم‌کاری تیروئید بخوبی قابل تشخیص است.

قرص لووتیروکسین که همان هورمون اصلی تیروئید است، برای درمان این بیماری استفاده می‌شود. استفاده صحیح از این دارو بخوبی همه علائم بیماری را کنترل می‌کند. نکات مهم مصرف داروی لووتیروکسین به این شرح است:

مصرف این دارو باید با فاصله از غذا و سایر داروها باشد و بهترین زمان مصرف صبحگاه و نیم ساعت قبل از صبحانه است.

۲ تا ۳ ماه بعد از شروع این دارو اثرات مفید آن ظاهر می‌شود، بنابراین نباید خیلی زود انتظار بهبودی داشت و دست از مصرف کشید. از طرفی اگر بیمار مصرف دارو را قطع کند، زمان زیادی طول می‌کشد تا بدحال شود. یعنی اثرات دارو دیر ظاهر می‌شوند و دیر هم از بین می‌روند.

اگر بیمار یک روز مصرف این دارو را فراموش کند، می‌تواند برای جبران روز بعد ۲ برابر دارو را مصرف کند.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی