ابومحمد عبدالله بن مسلم ابن قتیبهٔ دینوری

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۱۳ -۲۷۶) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: فرهنگ‌نویس ، زبان‌شناس ، نویسنده ، محدث ، و مفسر
از مردم مرو بود. نزد استادانی چون اسحاق بن راهویه …

جنسیت: مرد
تولد و وفات: (۲۱۳ -۲۷۶) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: فرهنگ‌نویس ، زبان‌شناس ، نویسنده ، محدث ، و مفسر
از مردم مرو بود. نزد استادانی چون اسحاق بن راهویه ، ابوحاتم سهل بن محمد سجستانی و عباس‌بن فرج ریاشی درس خواند. بیشترین تأثیر را از ابن مقفع و ارسطو پذیرفت. آثار جاحظ را خوب می‌شناخت. شکوفائی او با جنبش سنهٔ‌گرائی متوکل هم‌زمان بود. وی توانست با پاره‌ای از

نوشته‌های خود از اصلاحات متوکل پشتیبانی کند ، و در اندک زمانی سخنگوی این مذهب شود. در ۲۳۶ق قاضی دینور شد و بعد از آن همین سمت را در بصره داشت تا زنگیان ، شهر را تاراج کردند. ابن قتیبه پس از آن تمام همٌ خود را بر سر تدریس گذاشت. وی علاوه بر پایگاه بلندی که در میان اهل سنهٔ داشت ، پایه‌گذار مکتب زبان‌شناسی بغداد بود که مکتبی آمیخته از مکاتب نحوی کوفه و بصره به‌شمار می‌رفت. وی سومین نثرنویس بزرگ عرب پس از ابن مقفع و جاحظ است. آوازهٔ او در عرب

به‌خاطر توانائی وی در نگارش اثار ادبی است که گونه‌ای انسان‌گرائی را در جریان‌های فکری آن زمان نشان می‌دهد. پسرش ، احمد ، و قاسم‌بن‌اصنع و عبدالرحمان شکری از شاگردان او بودند. آثار او تا مصر نیز رفت. از آثارش: "ادب‌الکاتب" ، کتاب واژگانی است برای دبیران که پیشگفتار پرآورازهٔ آن بیانیه‌ای فرهنگی - سیاسی است؛ "کتاب‌الانواء" ، دربارهٔ گاهنامه اخترشناسی با اطلاعاتی دربارهٔ برج‌های دوازده‌گانه ، کهکشان راه شیری و پیکره‌های آسمانی که تمام متن کتاب باقی مانده است ، "المعارف" در شناخت و شرح رجال ، "الشعر‌والشعراء" برگزیدهٔ شعر عرب به ترتیب زمان حیات شاعران که پیشگفتار آن بیانیهٔ مکتب نئوکلاسیک شمرده می‌شود؛ تفسیر غریب قرآن" ، تفسیر واژگانی بر آیه‌های دشوار؛ "تأویل مختلف‌الحدیث"؛ بزرگترین اثر کلامی ابن قتیبه که در آن شرح اندیشه‌های دینی و سیاسی و باورهای وی آمده است؛ "تأویل القرآن" ، در معانی و بیان اعجاز قرآن؛ "عیون‌الاخبار" ، مجموعهٔ بزرگ ادبی؛ "غریب الحدیث" شرحی لغوی بر حدیث از پیامبر (ص) تا معاویه؛ "اعلام‌النبوهٔ"؛ "الامامهٔ والسیاسهٔ"؛ "جامع‌النحو".