تركیه و كارنامه حزب حاكم

از زمان قدرت گیری حزب عدالت و توسعه، اقتصاد تركیه رشد بیشتری یافته و مذاكرات در مورد عضویت در اتحادیه اروپا آغاز شده است. با این همه نخبگان سكولار تركیه حزب عدالت و توسعه را به تلاش برای اسلامی كردن تركیه متهم می كنند.

نخست وزیر تركیه، رجب طیب اردوغان ، معتقد است كه حزبش در انتخابات پارلمانی تركیه، انتخاباتی كه قرار است در روز یكشنبه (۲۲ ژوییه) برگزار شود، به پیروزی خواهد رسید. حزب عدالت و توسعه از سال ۲۰۰۱ در تركیه بر سر قدرت است. از زمان قدرت گیری این حزب اقتصاد كشور رشد بیشتری یافته و مذاكرات در مورد عضویت تركیه در اتحادیه اروپا آغاز شده است. با این همه گروهی كه خواستار جدایی دین و دولت اند بر این گمان اند كه حزب عدالت و توسعه در نهان در تلاش اسلامی كردن تركیه است.

خود این حزب همواره این گمان را نادرست خوانده است. حدود دو ماه پیش كشمكش بر سر این مسأله به هنگام دعوا بر سر یافتن جانشینی برای رییس جمهور احمد نجدت سزر بالا گرفت و اردوغان را بر آن داشت تا درخواست انجام انتخابات پیش از موعد را بكند.

در گزارش زیر نظری می افكنیم به دستاوردها و كاستیهای دوره نخست وزیری اردوغان.رجب طیب اردوغان می تواند دقیقا بگوید كه در چه روزی به بزرگترین موفقیت دوره حكومتش دست یافته است. بزرگترین موفقیت او در روز ۴ اكتبر سال ۲۰۰۵ حاصل شد. در این روز اتحادیه اروپا مذاكرات خود را با تركیه در باره عضویت یافتن این كشور در این اتحادیه آغاز كرد. پیش از آن تركیه دست به انجام سلسله اصلاحاتی زده بود.

دولت تركیه از جمله دادگاههای بدنام دستگاه امنیت كشور را برچید، قدرت نظامیان را محدود كرد و به اقلیت كرد اجازه داد كه برنامه های تلویزیونی به زبان كردی داشته باشند. تعجبی ندارد كه اردوغان با اعتماد به نفس اعلام داشت: این تصمیم كه مذاكرات در باره عضویت تركیه در اتحادیه اروپا آغاز شود نه تنها برای تركیه بلكه برای اتحادیه اروپا هم تصمیمی تاریخی است. اینكه چشم انداز عضویت كامل تركیه بر پایه ای محكم استوار است، تاثیری مهم بر هویت و ساختار اتحادیه اروپا خواهد گذاشت.

این تصمیم نشانگر درستی ادعای اتحادیه اروپاست مبنی بر اینكه كثرت گراست. این باعث تاكید بر این نكته خواهد شد كه بنیاد اتحادیه اروپا را ارزشهای مشترك جهان شمول تشكیل می دهد.به گزارش دویچه وله افزون بر این در زمان اردوغان اقتصاد تركیه رشدی بی سابقه داشت. در ۲۱ فصل گذشته، رشد اقتصادی این كشور بین ۶ تا ۹ درصد بوده است.

در مقایسه با سالهای پیش از آن، تركیه از ثبات ارزی بیشتری برخوردار است و میانگین درآمد سرانه آن نسبت به چهار سال پیش دو برابر شده است. علت این رشد اقتصادی انجام اصلاحاتی است كه به پیشنهاد صندوق بین المللی پول در تركیه صورت گرفت، آن هم پس از بحران بزرگی كه در سال ۲۰۰۱ وجود داشت ودولت پیش از دولت اردوغان پدید آورده بود.

همچنین سیاست لیبرال اردوغان به رشد اقتصادی این كشور بسیار كمك كرد. چون دولت بخش بزرگی از ساختارهای قدیم كنترل دولتی را از بین برد، چیزی كه موجب شد كه مخالفان سیاسی نخست وزیر به او تهمت بزنند كه خیال فروش تركیه را دارد.حزب حاكم، عدالت و توسعه، در طول حكومت خود تبدیل به حزبی وابسته به حكم رهبر خود شد.

در این حزب تصمیمی نیست كه بدون موافقت طیب اردوغان گرفته شود. به گفته كریستوف نویمان، كه استاد تاریخ در دانشگاه بیلگی در استانبول است، این خط مشی موجب از میان رفتن ارزشهای دمكراتیك شده است.كریستوف نویمان می گوید: حزب عدالت و توسعه در مقایسه با ۵ سال پیش بسیار بیشتر تبدیل به حزب اردوغان شده است.

یعنی این حزب در ابتدا می كوشید رعایت اصول دمكراتیك را در درون خود بكند، اما از این اصول دیگر خبری نیست. همچنین پروژه انجام اصلاحات سیاسی در تركیه در حال حاضر به كندی پیش می رود.

به گفته كریستوف نویمان دیگر اثر چندانی از گشایش وعده داده شده آغازین به چشم نمی خورد.كریستوف نویمان در این باره می گوید: این حزب نه توانسته نظام آموزش عالی را اصلاح كند و نه نظام اجتماعی را، كه می بایست مردم در آن شراكت بیشتری برای پیشبرد امور مدنی داشته باشند.

همچنین در دو سال اخیر در تركیه به جای اشتیاق به پیوستن به اتحادیه اروپا احساسات ملی گرایی رشد فراوان داشته است.می توان حدس زد كه شك و تردید اروپاییها برای پذیرفتن این كشور در میان خود در كاهش اشتیاق تركها بی تاثیر نبوده باشد.