خبرگان و جایگاه هاشمی

هفته گذشته اجلاس سالانه خبرگان رهبری تشکیل شده بود خبرگان در نظام قانونی و اجرایی کشور در عین آنکه کم ترین جلسات را تشکیل می دهند اما به دلیل دو وظیفه نظارت و انتخاب رهبری که برعهده دارند و اهمیت و جایگاه اول و تعیین کننده رهبر و ولی فقیه در نظام جمهوری اسلامی, خبرگان بالقوه مهم ترین ارگان کشور محسوب می شوند

هفته گذشته اجلاس سالانه خبرگان رهبری تشکیل شده بود. خبرگان در نظام قانونی و اجرایی کشور در عین آنکه کم‌ترین جلسات را تشکیل می‌دهند اما به دلیل دو وظیفه نظارت و انتخاب رهبری که برعهده دارند و اهمیت و جایگاه اول و تعیین‌کننده رهبر و ولی فقیه در نظام جمهوری اسلامی، خبرگان بالقوه مهم‌ترین ارگان کشور محسوب می‌شوند. به خصوص آنکه خبرگان کنونی همه مجتهد و فقیهند و عملا مسوول تعیین ولی فقیه هستند که با پسوند مطلقه، قدرت اصلی و فصل‌الخطاب در قانون اساسی معرفی شده است و عملا سایر وظایف رهبری تحت‌الشعاع و زیر عنوان ولایت فقیه عملی می‌گردد. اینکه بر اساس قانون اساسی حتی ولی فقیه که نمایندگی از حضرت مهدی(عج) در عهد غیبت می‌کند و یک اصل مذهبی است که باید در حوادث واقعه به آنان رجوع شود، با ساز وکار انتخاب خبرگان توسط مردم شکل می‌گیرد نشانه مهمی است که حکایت از اهمیت و نقش مردم در اداره کشور می‌کند و دلیلی است که بسط ید حاکم شرع و ولایت او بر اساس قانون اساسی بعد از رای مردم شکل می‌گیرد و کسانی که رای مردم را تزیینی می‌پندارند، از چارچوبه قانون اساسی که تنها میثاق مردم و حکومت است خارجند. جدای از اینکه عملا آیا خبرگان در دوره‌های گوناگون- غیر از مرحله انتخاب- در نظارت و سایر شئون و وظایف موفق عمل کرده‌اند یا خیر، اصل این جایگاه دارای اهمیت فراوانی است که اگر خبرگان بتوانند در اجلاس‌های خود نقش فعلی و نه بالقوه خود را فعال‌تر کنند و گزارش‌های مرتبی در این چارچوب به ملت بدهند، باعث خواهد شد تا نقش و جایگاه پر اهمیت آنان بیشتر مورد توجه جامعه قرار گیرد.

گزارش‌گیری از وضعیت اقتصادی کشور و طرح تحول اقتصادی با حضور رئیس‌جمهور و بررسی پرونده هسته‌ای با حضور دبیر شورای عالی امنیت که در این اجلاس خبرگان صورت پذیرفت، احتمالا فقط به دلیل اینکه خبرگان مثل سایر مردم یا مسوولان عالیرتبه در جریان قرار بگیرند نبوده است. تصور می‌رود بر اساس وظیفه قانونی خود، به حوزه نظارتی خبرگان توجه کرده‌اند که بتوانند به عنوان مشاورانی امین، رهبری را در اتخاذ سیاست‌های مهم که سرنوشت کشور به آن مربوط است و دولت مجری آن است کمک دهند. از نظر اعتمادسازی متقابل مردم و حکومت، خبرگان جایی است که به راحتی می‌توانند، در افکار عمومی در مورد دلایل کارها و تصمیمات و موفقیت‌های رهبری به عنوان نهاد تعیین‌کننده رهبری توضیح دهند واگر هم در موردی کارهای نهادهای تحت نظر رهبری مورد قبول نبوده است بگویند تا اعتماد و ارتباط دو سویه مردم، نظام استحکام یابد. این کار فقط ازخبرگان ساخته است. واقعیت این است که در مواردی که رهبری تصمیم می‌گیرند و تصمیم راهبردی و سرنوشت‌سازی هم برای کشور هست، کسی نیست که به عنوان کمک به بسط اندیشه ایشان، دلایل آن را به مردم توضیح دهد تا اکثریت مردم که از مسائل پشت صحنه اطلاع ندارند، در مورد تصمیمات مهم رهبری حرف بیشتری بشنوند. این کار را اگر خبرگان که در جایگاه ناظر و انتخاب‌کننده رهبری هستند، انجام دهند، اعتماد آفرین‌تر است و جایگاه خبرگان در جامعه تقویت می‌شود. حضور آقای هاشمی‌رفسنجانی در کرسی ریاست خبرگان از پدیده‌های مهم این دوره خبرگان است.

در این چند ساله بعد از دولت نهم معلوم شد که جایگاه آقای هاشمی‌رفسنجانی درمیان روحانیون تاثیرگذار شهرستان‌ها و حوزه‌های علمیه غیرقابل انکار است. این ظرفیتی است که سابقه سیاسی و مبارزاتی و علمی و تاریخی وی و همراهی‌اش با امام و رفاقت طولانی‌اش با مقام معظم رهبری، برایش ایجاد کرده است. انتخاب هاشمی‌رفسنجانی به عنوان رئیس خبرگان که اعضای آن همه فقیه هستند و اکثر علمای بزرگ بلاد در آن حضور دارند، به همین سابقه بر می‌گردد. واقعیت این است که خیلی از ماها در دوران اصلاحات به این ظرفیت و توان «هاشمی» و نه مسائل حاشیه‌ای وی توجه نکرده بودیم و نمی‌دانستیم که او می‌تواند بخش اصلی روحانیت و تاثیرگذاران را مخاطب خود قرار دهد. البته میزان حمله و بی‌پروایی بی‌ادبانه در دولت نهم نسبت به هاشمی‌رفسنجانی در تاریخ تهاجم به چهره‌های سیاسی شاغل در دنیا هم کم‌نظیر است و بر این باورم که این گروه برعکس اصلاح‌طلبان منتقد، چون اهمیت و جایگاه هاشمی را بین تاثیرگذاران سیاسی و رهبری نظام می‌دانند با وی که امروز رئیس مجلس خبرگان کشور است، بیشترین مقابله را می‌کنند.

سیدمحمد‌علی ابطحی