الزام های جدید در عرصه سخن پراکنی

طی ربع قرن اخیر جهان در تکنولوژی ارتباط جمعی پیشرفت های فراوانی کرده است به گونه یی که فرستنده های رادیو تلویزیونی کوچک تر و قوی تر شده اند و گستره مخاطب بیشتری را پوشش داده اند به گونه یی که هر دستاوردی در این زمینه انقلابی در استفاده از این تکنولوژی پدید آورده است

پیشرفت تکنولوژی در رشته های مختلف الزامات تازه یی را بر نحوه استفاده از دستگاه ها حاکم می کند و جوامعی که این الزامات را در سیر حرکت خود لحاظ کنند می توانند ادعا کنند که حداکثر بهره برداری را از تکنولوژی تازه کرده اند.

برای مثال مدتی است خبر می رسد در آینده یی نزدیک می توان تصاویر تلویزیونی را مستقیماً از طریق ماهواره روی صفحه موبایل گرفت و شماری از کشورهای جهان در این زمینه برنامه ریزی کرده اند.

طی ربع قرن اخیر جهان در تکنولوژی ارتباط جمعی پیشرفت های فراوانی کرده است به گونه یی که فرستنده های رادیو تلویزیونی کوچک تر و قوی تر شده اند و گستره مخاطب بیشتری را پوشش داده اند به گونه یی که هر دستاوردی در این زمینه انقلابی در استفاده از این تکنولوژی پدید آورده است.

تمامی این پیشرفت ها زمانی به اوج رسید که بشر توانست از ماهواره ها برای ارسال صدا و تصویر استفاده کند و در واقع رسانه ها توانستند مرزهای سیاسی و جغرافیایی را پشت سر بگذارند و شرایط جهانی شدن برای تمامی رسانه ها فراهم آمد.

جهانی شدن که روی دیگر سکه دهکده جهانی آقای مک لوهان است در حقیقت از رسانه ها آغاز شد و به سایر حوزه ها کشیده شد یا به تعبیری دیگر این پیشرفت تکنولوژی ارتباطات در جهانی شدن بود که سرآغاز حرکتی شد که تحولی در شکل مناسبات جهانی به نام جهانی شدن پدید آورد.

عقلای جهان از همان آغاز جهانی شدن دانستند که اقتدار کشور خود را باید در نحوه استفاده از تکنولوژی ارتباطی بیابند و شماری از کشورها در برنامه ریزی های بلندمدت و بودجه ریزی های خود به این امر توجه بسیاری کردند.

از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی ارتباطی نحوه استفاده از آن نیز بسیار مهم بود. این تکنولوژی باید در اختیار کسانی قرار می گرفت که عملکرد آن را به خوبی می شناختند تا بتوانند بهترین استفاده را از آن ببرند.

رشته های دانشگاهی در زمینه ارتباطات تنوع بیشتری یافتند. جامعه شناسی و روانشناسی رسانه به عنوان والدین علوم ارتباطات دانشجویان زیادی را به خود جلب کردند. در کنار این تغییرات دولت های جهان دگرگونی های بسیاری در نحوه اداره رسانه ها به ویژه رادیو تلویزیون به وجود آوردند.

در کشورهای اروپایی به ویژه فرانسه و انگلیس که بنگاه های بزرگ و قدرتمند سخن پراکنی دارند به بخش خصوصی اجازه برپایی فرستنده های رادیو تلویزیونی دادند. تکنولوژی آسان رادیو باعث شد در هر شهر صدها ایستگاه رادیو برپا شود. رادیو تلویزیون های خصوصی و حتی تخصصی شکل گرفت. این سابقه به سایر کشورهای جهان نیز رسید و اینک با ورود اینترنت به صحنه سخن پراکنی انتظار می رود شمار ایستگاه های پخش صدا و تصویر در کشورها حتی از مرز هزاران نیز بگذرد.

این گستردگی خود یکی از بزرگ ترین دلایل برای وداع با جریان دولتی ماندن کار رسانه یی است.

رسانه ها جدا از سایر عملکردهای خود، در جهان امروز نقش مراکز گسترش فرهنگ ملی و بومی را برای کشورها بازی می کنند، پس در مسابقه یی که نام جهانی شدن به خود گرفته است، کشورهایی موفق می شوند آداب، رسوم و فرهنگ بومی خود را حفظ کنند، که بتوانند آن را به سایر ملل جهان عرضه کنند، حتی بتوانند در برابر یورش رسانه یی سایر ملل مقاومت کنند.

چنین حرکتی نیازمند کمک دولت ها و خیزش ملت ها است. ورود بخش خصوصی به این عرصه تنها راه چاره است و به همین دلیل امروز در دنیا کشورهایی که به پایایی فرهنگ پویای خود می اندیشند از ملت خود کمک می گیرند. بیشترین استادان رشته جامعه شناسی رسانه معتقدند زمان انحصار دولتی در کار رسانه به سر آمده است، دولت ها باید نظارت کنند و بخش های خصوصی اداره بنگاه های رسانه یی را بر عهده بگیرند.

در کشور ما نیز پیش از عصر ماهواره ها شاید دولتی بودن رادیو تلویزیون منطق خود را داشت، ولی اینک که هزاران فرستنده ماهواره یی امواج خود را وارد فضای ایران می کنند، وارد عصر رقابت شده ایم و چنین رقابتی نیازمند حضور تمامی نیروهای کاردان و تنوع فضای پخش رادیو تلویزیونی در کشور است.

برای حل منع قانونی در کشور راه های بسیاری وجود دارد، از آن جمله می توان تکنولوژی پخش را در انحصار صدا و سیما نگه داشت ولی تولید را با نظارت همان سازمان به بخش خصوصی سپرد. در این صورت بنگاه های متعدد رادیو تلویزیونی تحت نظارت دستگاه مادر دولتی خواهند توانست به رقابت با یکدیگر و در همان حال با رادیو تلویزیون هایی که از خارج وارد حریم کشور می شوند بپردازند و به وظیفه رسانه یی خود آنگونه که در بخش وسیعی از جهان توسعه یافته و در حال توسعه رایج است، عمل کنند.

بهروز بهزادی