تریبون انحصاری

«گفت وگوی زنده تلویزیونی محمود احمدی نژاد», «تمدید حکم ریاست عزت الله ضرغامی به ریاست رسانه ملی برای پنج سال دیگر» و «قانون احقاق حق در صدا و سیما» سه عبارتی هستند که شاید در نگاه اول تنها نقطه مشترک شان مطرح شدن پیاپی در هفته یی که گذشت, باشد اما با نگاهی دقیق تر این نکته رخ می نماید که این سه عبارت نه تنها در چند روز اخیر در خیابان ولیعصر و رسانه ها به یک نقطه مشترک رسیده اند بلکه به مثابه اضلاع یک مثلث هدفی بزرگ تر را برای خود ترسیم کرده اند

«گفت وگوی زنده تلویزیونی محمود احمدی نژاد»، «تمدید حکم ریاست عزت الله ضرغامی به ریاست رسانه ملی برای پنج سال دیگر» و «قانون احقاق حق در صدا و سیما» سه عبارتی هستند که شاید در نگاه اول تنها نقطه مشترک شان مطرح شدن پیاپی در هفته یی که گذشت، باشد اما با نگاهی دقیق تر این نکته رخ می نماید که این سه عبارت نه تنها در چند روز اخیر در خیابان ولیعصر و رسانه ها به یک نقطه مشترک رسیده اند بلکه به مثابه اضلاع یک مثلث هدفی بزرگ تر را برای خود ترسیم کرده اند.

۱) هفته یی که گذشت برخی رسانه ها با اشتیاق عجیب و غریبی اخبار گفت وگوی ویژه تلویزیونی احمدی نژاد را پیگیری می کردند؛ خبری که از چند روز قبل ترش روی خروجی خبرگزاری های رسمی قرار گرفت و وعده داده شده بود که احمدی نژاد پنجشنبه شب با مردم گفت وگوی زنده خواهد داشت؛ گفت وگویی که از پنجشنبه به اوایل هفته جاری موکول شد و تعویق های مکررش برای برخی پایگاه های خبری و روزنامه ها آنقدر مهم بود که پی بگیرند که مثلاً علت تعویق گفت وگوی پنجشنبه و دوشنبه مشغله کاری اعلام شد یا علت تعویق همزمانی با مسابقه فوتبال بوده و حالا که این طور شده این خوب است که به خاطر فوتبال گفت وگو را عقب بیندازند یا بد.

یا اینکه خوب نیست به مردم گفته شود علت تعویق مشغله کاری رئیس کابینه بوده و وقتی این طور بگوییم برای مردم سوال پیش می آید که چرا پیش از اعلام فکرش را نکرده بودید و چه و چه. اما آنچه به واقعیت نزدیک تر می نمود این تحلیل زمزمه وار بود که برخی معتقد بودند محمود احمدی نژاد می خواهد از گفت وگوی ویژه تلویزیونی به عنوان یک اهرم فشار روی نمایندگان برای تصویب تمام و کمال لایحه هدفمند کردن یارانه ها استفاده کند و در قدم اول با مردم حرف بزند و در قدم دوم گوشی را به دست نمایندگان مخالف طرح بدهد؛ نسخه یی که چند ماه پیش بر سر معرفی وزرای کابینه دهم آزموده و بیشترین بهره را برده بود چرا که اگرچه محمدرضا باهنر به کنایه در محفلی گفت چند تا از وزرای پیشنهادی رای نمی آورند اما او برای پاسخگویی به خیابان ولیعصر رفت تا از روی آنتن و یکسویه هرآنچه فکر می کند درست است را بگوید و از باهنر به خاطر اظهارنظرش انتقاد تلویزیونی کند؛ شیوه یی که اتفاقاً جواب داد. وزرا رای آوردند و باهنر هم گفت اظهارنظرش درباره رای نیاوردن برخی از وزرا پیش بینی شخصی بوده نه چیز دیگر.

به پشتوانه این پیشینه بود که برخی اعتقاد داشتند احمدی نژاد می خواهد از این شیوه در تصویب طرح هدفمند کردن یارانه ها سود جوید و توپ را به زمین مجلس بیندازد، این بار هم در تلویزیون در یک «گفت وگوی زنده». به اعتقاد برخی ناظران احمدی نژاد می خواست نمایندگان حساب کار خود را بکنند که وی نه تنها هر وقت خواست می تواند به بهارستان برود و بدون گذشتن از مراحل قانونی نطق کند بلکه این اختیار را دارد که هر وقت لازم دید به تلویزیون برود و هر آنچه می خواهد منتقدانش بشنوند را روی آنتن بفرستد اما این بار کار به گفت وگو نرسید و به محض دست به مهره شدن احمدی نژاد مجلسی ها تمام و کمال سر تعظیم به لایحه او فرود آوردند. هرچند اعلام شد این گفت وگو بالاخره انجام خواهد شد اما حرف های او این بار با «اظهار نکردن» به نتیجه رسید. گفت وگوی زنده تلویزیونی اگرچه از سوی دولت نهمی ها ابداع نشد اما هیچ رئیس دولتی به اندازه احمدی نژاد از این کانال استفاده نکرده است. از زمان روی کار آمدن احمدی نژاد وی بارها و بارها مصاحبه تلویزیونی زنده یا غیرزنده یی را ترتیب داده و از رهگذر این برنامه تلویزیونی که از چند روز قبل از انجام حسابی از سوی رسانه ها در بوق و کرنا شده، به مقصود رسیده است. از حلالیت طلبی برای سفر به حج گرفته تا مسائل کلان سیاسی و اقتصادی؛ تریبونی که برای اینکه در اختیار احمدی نژاد قرار بگیرد نه قانون می خواست و نه ضابطه. تنها لازمه اش یک درخواست ساده از سوی رئیس دولت است و یک رئیس سازمان صدا و سیما که همیشه با احمدی نژاد موافق است.

۲) عزت الله ضرغامی رئیس رسانه یی است که دوستی اش با احمدی نژاد شاهد مثال نمی خواهد و تشخیص درستی و نادرستی این ادعا هم برعهده مخاطبانی است که در چهار سال گذشته نحوه پوشش اخبار مربوط به دولت، سفرهای استانی احمدی نژاد، اخبار کابینه و... را در تلویزیون دیده اند؛ رویکردی که در چهار سال گذشته صدای انتقاد بسیاری را درآورد. البته در این میان دولتی ها هم کم نیاوردند و در اظهارنظرهای جداگانه از عملکرد ضرغامی ابراز ناخشنودی کردند. اما یکشنبه گذشته ریاست عزت الله ضرغامی پس از پنج سال و پنج ماه برای پنج سال دیگر تمدید شد تا او رسانه ملی را همان گونه که در پنج سال اخیر اداره کرده، اداره کند؛ پنج سالی که چهار سالش در دولت نهم گذشت و پنج سال آینده هم چهار سالش در دولت دهم و انتخابات یازدهم می گذرد.

۳) اشتباه نشود «احقاق حق در رسانه ملی» دیگر یک فرضیه و پیشنهاد نیست و از خیلی وقت پیش به قانون تبدیل شده و مثل سایر قوانین لازم الاجراست. اگرچه آیین نامه های اجرایی این قانون هنوز نوشته نشده اما قائم مقام صدا و سیما ۱۰ روز پیش توضیحاتی ارائه کرد که برای رسانه ها خیلی جالب بود؛ «در قانون مطبوعات اگر کسی مورد تعرض قرار گرفته باشد باید به او دو برابر همان زمان برای پاسخگویی فرصت داده شود. در رسانه ملی به ویژه در حوزه خبر این اتفاق ثانیه یی است، بنابراین اینکه واقعاً چه میزان زمان برای پاسخگویی در نظر گرفته شود کار سختی است. مشکلی که اکنون وجود دارد این است که حجم خبر مهم نیست بلکه آن نکته یی که مطرح شده گاهی آنقدر بار معنایی دارد که اگر ساعت ها هم به آن برنامه اختصاص دهیم باز هم پاسخگوی آن مطلب نخواهد بود.»

برخی رسانه ها بعد از این توضیحات بلافاصله رویدادهای پس از مناظره میرحسین موسوی و محمود احمدی نژاد را مورد اشاره قرار داده و تلویحاً ابراز امیدواری کردند از رهگذر این قانون متهمان مناظره احمدی نژاد که فردای مناظره برای ضرغامی نامه نوشتند، مجال دفاع بیابند اما به نظر نمی رسد این امیدواری واقع بینانه باشد. در ایام تبلیغات درست چند روز بعد از آنکه عزت الله ضرغامی نامه متهمان مناظره احمدی نژاد - که خواستار احقاق حق خود بودند تا در زمانی حداقل برابر به اتهامات کاندیدای ریاست جمهوری پاسخ دهند- را به بایگانی سپرد و هرگونه «تصمیم گیری» را به بعد از انتخابات موکول کرد، در پایان مناظره ها یک وقت اضافه ۲۰ دقیقه یی برای احمدی نژاد اختصاص داد. مناظره کلمه یی است از ریشه مفاعله و هر کلام و کلمه یی بر این وزن لزوم شرکت دو نفر را ایجاب می کند اما ضرغامی این قاعده را شکست تا احمدی نژاد در یک شبه مناظره فرادا مقابل تلویزیون بنشیند و به آنچه رقبایش گفته، پاسخ دهد و البته انتقاداتی را علیه رقبای انتخاباتی اش مطرح کند.

فرناز حسنعلی زاده