جایگزین پرده نشین مبارک

سلیمان رئیس سرویس اطلاعات خارجی مصر در شکست و پیروزی همواره در کنار مبارک بوده است, از جمله در شبیخون ۱۹۹۵ به خودروی حامل رئیس جمهور که در آن دو مأمور امنیتی کشته شدند

در تلویزیون بسیار کم ظاهر می شود، اگر هم مسئله ای پیش آید زیاد سخن نمی گوید، سپس به خفا و دیپلماسی آرامی که برای هر مرد دیگری چون او ارجح است، بازمی گردد. یک روز در بیت المقدس است و روز بعد در غزه. پس از آن به مصر بازمی گردد تا در گوش رئیس اش حسنی مبارک چیزهایی نجوا کند.

سلیمان رئیس سرویس اطلاعات خارجی مصر در شکست و پیروزی همواره در کنار مبارک بوده است، از جمله در شبیخون ۱۹۹۵ به خودروی حامل رئیس جمهور که در آن دو مأمور امنیتی کشته شدند. این گونه وفاداری خود به رئیس جمهوری را نشان داده است که وضعیت فوق العاده امنیتی حاکم بر مصر که براساس آن بسیاری از آزادی منتقدان حکومت سلب شده حاصل اندیشه او پس از ۲۶سال حکمرانی بر امور اطلاعاتی قاهره است و این وضعیت فوق العاده می تواند مقام سلیمان را بالاتر هم ببرد: اغلب او را جانشین احتمالی مبارک ۸۰ ساله قلمداد می کنند.

سلیمان اگرچه کت و شلوار سفارشی و کروات های شیک را ترجیح می دهد اما سابقه ای نظامی دارد که شاخصه اصلی رهبران مصری پس از قدرت گیری جمال عبدالناصر در کودتای ۱۹۵۲ است ‎/ این استراتژیست نظامی سابقه سال ها رابطه دیپلماتیک با امریکا، اسرائیل و جهان عرب را دارد و به عنوان پراگماتیستی که احیاناً مجری اصلاحات اقتصادی و خصوصی سازی در مصر خواهد بود، تلقی می شود. این توازن برای غرب بسیار مهم است، بویژه برای واشنگتن که سالانه حدود ۲ میلیارددلار کمک اقتصادی و نظامی به مصر ارائه می دهد. رابرت اسپرینگ بورگ کارشناس مسائل مصر و مدیر انستیتوی خاورمیانه در لندن می گوید: «سلیمان پلی میان سرویس های نظامی و امنیتی مصر است. او در موقعیت حساسی قرار دارد. وی به کنترل سیاست مصر می پردازد بدون آن که ردپایی برجا گذارد. در آن کشور هیچ کس نقش او را ندارد. وی تکیه گاه سیاست خارجی مبارک نیز هست.» با این حال، آنان که سلیمان را رئیس جمهور احتمالی می دانند بلافاصله بزرگترین موانع پیش روی او را خاطرنشان می سازند: پسر مبارک، جمال، کارفرمایی ۴۴ ساله که او هم مدعی این پست محسوب می شود. اما وجهه جمال مبارک مسئله دار است.

او پشتوانه و پیشینه نظامی ندارد، فاقد تجربه سیاست خارجی است و همچنین در مسند رهبری حزب حاکم «دموکراتیک ملی»(PDN) هم نشسته است که به باور برخی، عموماً تحت تأثیر منافع خاص است. جمال ایده ای برای ریشه کنی غده تورم و بهبود وضعیت معیشتی ۴۵ درصد از مصریان با درآمد روزانه کمتر از ۲ دلار ندارد. سیاست های حزب حاکم NDP پیش از این موجب رشد نسبی اقتصاد مصر و افزایش سرمایه گذاری های خارجی شد، اما احتمال تداوم سلسله مبارک با نشستن پسر ناآزموده رئیس جمهور بر جای وی بسیاری کسان را خشمگین و هراسان کرده است.

خواندن پیچ و خم های سیاست مصر دشوار است، NDP منزوی و کوته نظر است و صداهای دیگر مانند اخوان المسلمین نفوذ پیچیده ای دارند. اگرچه مصر یک دموکراسی نامیده می شود اما ارتش نقش تمام کننده دارد. ارتش می تواند بر سر یک کاندیدا با حمایت از سلیمان یا یکی از ژنرال های خود به عنوان کاندیدای مستقل در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۱ با NDP مذاکره کند و قرار ببندد.

دئا رشوان تحلیلگر سیاسی مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام می گوید: «به نظر من ارتش از هم اکنون درباره این که رئیس جمهور بعدی چه کسی باشد تصمیم گرفته است.» او می افزاید: «سلیمان یکی از محتمل ترین کاندیداهاست و این به خاطر کارنامه سیاست خارجی وی و قابلیت هایش در کم اهمیت دادن مدارج و سوابق نظامی اش است. او می تواند غیرنظامی تر نشان دهد و این امر چنین القا می کند که ارتش مستقیماً در گرداندن و اداره کشور دخالت ندارد.»

ابراهیم عیسی سردبیر روزنامه الدستور و یکی از منتقدان دولت اخیراً در ستونی نوشت که کاندیداتوری سلیمان برای ریاست جمهوری همچنان خوشایند بسیاری از بخش هاست. تیتر آن ستون چنین بود: «او کی به حرف می آید » که از سلیمان می خواست تا سکوتش را بشکند و دیدگاه هایش را بیان کند. عیسی که به دلیل اخباری که سال ۲۰۰۷ درباره زوال سلامت حسنی مبارک نوشت با پیگرد قانونی روبروست، افزود: «ما نیاز مبرمی به شنیدن سخنان آن مرد داریم. مصری ها نیازمند درکی عمیق تر از او هستند. این احتیاط و ملاحظه کاری توجیهی ندارد.» شناسنامه سلیمان کم کم شناخته می شود. او مذاکره کننده ارشد در گفت وگوهایی است که به آتش بس حماس و اسرائیل در غزه در ماه ژوئن منجر شد. آن موفقیت اعتبار مصر را به عنوان یک بازیگر راهبردی در منطقه مطرح کرد. این وجهه مصر در یک دهه گذشته به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور و نفوذ فزاینده عربستان سعودی در منطقه تضعیف شد. این توافق همچنین احتمال تکرار بحران امنیتی ژانویه را که طی آن صدها هزار فلسطینی از مرز غزه وارد مصر شدند از قاهره دفع کرد. احتمال کاندیداتوری سلیمان برای ریاست جمهوری چند سال پیش وارد شایعات و مانورهای طبقه سیاسی مصر شد. اما برخی تحلیلگران بر این باورند که این مرد ۷۳ ساله سابقاً پیاده نظام که بعدها رئیس اطلاعات شد شاید بسیار مسن محسوب شود و روابط نزدیکش با مبارک و واشنگتن، که مصری ها از هر دو خشمگین و رویگردان هستند، به زیان کاندیداتوری اش باشد.

سلیمان در «قنا» شهر کوچکی در منطقه ای فقیرنشین در مصر علیا به دنیا آمد. در آکادمی ارتش ثبت نام کرد، در جنگ های اعراب و اسرائیل در سال های ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ توانایی های خود را نشان داد. مدارج ترقی در اطلاعات دولتی را طی کرد و در سال ۱۹۹۵ با تأکید بر این که مبارک در سفرش به اتیوپی باید با یک لیموزین ضدگلوله مسافرت کندـ که به نجات جان مبارک منجر شد ـ اعتباری به دست آورد. در حالی که مبارک و سلیمان سوار بر آن خودرو فرودگاه آدیس آبابا را ترک می کردند شبه نظامیانی که از مصر به اتیوپی نفوذ کرده بودند به روی اتومبیل آنها آتش گشودند، اما گلوله ها در خودروی آنها نفوذ نکرد. سلیمان که پیشاپیش از آن حمله باخبر بود، تهدیدات تروریستی را می شناسد.

اما خطر بزرگ تر از هم اکنون تا انتخابات آینده ریاست جمهوری شاید تورم مداوم و دستمزدهای اندکی باشد که اعتراضات کارگری را دامن زده و به اعتبار حزب حاکم لطمه سنگینی زده است. نمونه گویای این خطر ناکامی های دولت در شرایطی است که تورم منجر به کمبود نان و طویل شدن صف های مواد غذایی در ماه مارس گذشته شد.مبارک به ارتش که ستون فقرات کشور به حساب می آید، دستور داد که برای جبران کمبود موادغذایی نان بپزد و بدین ترتیب ظاهراً بحران فروکش کرد.

ترجمه: هرمز برادران‎

منبع: لس آنجلس تایمز