طاقت بیار و مرد باش

نگاهی به بازی بهرام رادان در نقش علی سنتوری

سیمرغی که بهرام رادان برای نقش آفرینی در فیلم "شمعی در باد" دریافت کرد، سروصداهای اعتراضی زیادی را سبب شد اما تمام این اعتراضات زمانی آرام گرفت که رادان موفق به دریافت دومین سیمرغ خود برای نقش آفرینی در فیلم "سنتوری" شد. بازی دوست داشتنی و مالوفی که نه تنها ذهن ها را درگیر خود می کرد بلکه همچون دیگر آثار مهرجویی، نقش تعیین کننده ای در پیشرفت نوعی سینما بازی می کرد.

به واقع در سالیان اخیر پرداختن به موضوع مواد مخدر و انسان های حول آن، از سوی بسیاری از کارگردانان بزرگ چون بنی اعتماد، درخشنده، داوودنژاد و... مطرح شده است اما شخصیت های کدامیک از این فیلم ها توانسته اند همچون بهرام رادان در نقش "علی سنتوری" در ذهن ها بمانند؟چرا "علی سنتوری" توانسته به نوعی کاملا خفیف، تکراری باشد بر نقش حمید هامون که از قضا آن را هم مهرجویی بزرگ نوشته و ساخته است.

بازی بهرام رادان در نقش علی سنتوری را از دو بعد بسیار مهم می توان بررسی کرد; نخست باید به تحلیل بازی اجتماعی او بپردازیم. در این زمینه، ما با خواننده مشهوری مواجهیم که از طرفی در پی راست و ریست کردن کارهای آهنگسازی و خوانندگی خود است و از طرفی دیگر اعتیاد دارد و نکته مهم در این میان تفاوت های دو فرآیند حسی از شلوغی شهرت بیرون آمدن و به تنهایی خود رفتن است که رادان بسیار زیبا از آب درآورده است. در مواقع حضور این کاراکتر در جمعهای هنری یا خانوادگی، ما با نوعی نشاط و سرمستی در وی مواجهیم. برگ برنده ای که باید از فهم خود بازیگر نشات می گرفت تا از کلمات سناریو. این خود خلاقیت بازیگر را در ارائه دادن این تیپ به درستی نشان می دهد. رادان از شخصیت "علی سنتوری" یک تیپ دوست داشتنی ساخت که تا سال های دیگر شاید کسی نتواند به این دقت و ظرافت، چنین نقشآفرینی ای داشته باشد.

نوع برخورد "علی سنتوری" با پارتنرهای خود در این فیلم را با یکدیگر مقایسه کنید. برخوردی که علی با پدرخود، مادرش، برادرش،همسرش، صاحب خانه اش و... دارد. در تمام این برخوردها، علی السویه ما باید با نوعی دافعه شخصیتی مواجه باشیم اما انعطاف پذیر بودن علی در برابر شخصیت های روبرویش سبب شد تا ما هیچ رفلکس تکراری را از وی مشاهده نکنیم. ضمن اینکه در این برخوردها، ما با رگه های کمیک از سوی این بازیگر نیز مواجه می شویم که بسیار خوب جواب داده است.

این شاید بعد ظاهری داستان باشد که رادان به خوبی از پس آن برآمده اما جنبه ای دیگر از بازی وی که بسیار به مذاق کارگردان خوش آمده را باید در خوب درآوردن حالات مالیخولیایی وی جستجو کرد. از خود به در شدن های منطقی ای که می بایست کمکی باشد برای خلق خط سیر اصلی داستان. رادان می بایست این حالت را، هم در تنهایی خود نشان دهد و هم در اجتماعی که در آن حضور دارد. به همین دلیل است که وقتی او بی پرده به مجلس مذهبی مادرش وارد می شود و آن حرف ها را بر زبان می راند، کسی از این کار او تعجب نمی کند و درست به همین علت است که ما عاشقانه هایی تلطیف یافته را در ماجرای ترانه سرایی مابین او و همسرش می بینیم، همان حالات مالیخولیایی که در مراسم عقد آنها در آن چادر کوچک نیز به عینه به چشم می خورد.

مهرجویی در این فیلم، به مانند هامون، سعی در نشان دادن تنهایی های قهرمان خود داشت. رادان توانست این تنهایی را به خوبی نشان دهد. حتی زمانی که وی در مراسم شلوغ عروسی می خواند یا با همسرش زندگی می کند انگار چیزی خاطر مخاطب را آزار می دهد، چیزی مانند این هشدار که به خنده های او دل نبند و در نهایت همین طور هم می شود. فیلم از ابتدا تا به انتها حالات مختلفی از زندگی "علی سنتوری" را نشان می دهد. از شهرت و محبوبیتش تا ازدواج و فقر و در انتها فلاکت و بدبختی او. این سیر نزولی با توجه به تمام مقتضیاتی که در سراسر فیلم به چشم می خورد، نتیجه یک سناریوی قوی و متعاقب آن، نقش آفرینی جذابی است که به نوعی قصد دارد از همان ابتدا، هفت خانی سخت را طی کند.

فارغ از این دو بعد از بازی رادان، نباید از شمایل قابل توجهش در مقام یک خواننده به راحتی عبور کنیم. ژست های او در این کسوت و حتی لب زدن های او، به راحتی وارد دنیای مخاطب می شود و بدین ترتیب، تماشاگر این رویکرد او را می پذیرد.

و در انتها به بسترساز این نقشآفرینی می پردازیم که استاد خلق چنین زمینه هایی است: "داریوش مهرجویی" بزرگ که متبحرانه قهرمان خلق می کند. از فیلم گاو بگیرید تا به هامون و پری و بانو و لیلا برسید; اما عصر طلایی آقای کارگردان تمامی ندارد. مهمان مامان و سنتوری او ادامه امیدوار کننده ای است برای فیلمهایی که آقای کارگردان در سراسر آن به محک قهرمان داستانش می پردازد.

"علی سنتوری" به مانند تبی شایع، در تمام جامعه رسوخ کرد و مردم را با خود درگیر ساخت و این امر حاصل چفت و بندهایی است که خیلی خوب با هم جور درآمده اند. از سناریو بگیرید تا کارگردانی و بازیگری و حتی موسیقی محسن چاووشی، همه و همه قصد داشتند تا مهرجویی را در عرصه ساخت فیلمی با مضمون اعتیاد، مثل همیشه بزرگ و جاودانه سازند.

نویسنده : مجتبی اردشیری