شنبه, ۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 25 January, 2025
برادران مرموز
پنجشنبه پانزدهم ماه می، صدها نفر از منتقدان حاضر در کن در سالن بزرگ لومیر گرد آمدند تا مرموزترین فیلم سال را به تماشا بنشینند; فیلمی که بسیاری از مردم گوشه و کنار جهان امیدوارانه و مشتاقانه چشم انتظار دیدن آن هستند. حدود دو ساعت بعد، همه حاضران در سالن نمایش برای شرکت در یک کنفرانس خبری دعوت شدند تا از نزدیک با ستارگان فیلم آشنا شوند. نامهایی چون کیانو ریوز، لارنس فیشبرن، کری آن موس و جوئل سیلور تهیه کننده با جابجا شدن عوامل Matrix Reloaded در صندلی‌های خود، مشخص شد که دو برادر نویسنده و کارگردان این فیلم علمی ــ تخیلی و فلسفی باز هم غایب هستند و در کنفرانس خبری شرکت نخواهند کرد. اندی و لری واچووسکی از قرار معلوم سرگرم کار برروی قسمت سوم تریلوژی خود یعنی ((انقلاب ماتریکس)) هستند که نوامبر سال جاری و به فاصله ۶ ماه از قسمت دوم به روی پرده سینماهای جهان می‌رود. انتظار می‌رود دو فیلم اخیر ((ماتریکس)) حدود یک میلیارد دلار در سرتاسر جهان فروش کنند و این تازه جدای از فرصتهای بیشماری است که برای کالاهای مرتبط با فیلم نصیب تهیه‌کنندگان می‌شود.
))ماتریکس)) اول با کمتر از ۷۰ میلیون دلار هزینه ساخت، روانه اکران شد و حدود ۴۶۰ میلیون دلار در دنیا فروخت. اما این فیلم بحث برانگیز علاوه بر ثروتمند کردن خانواده واچووسکی، تاثیرات فرهنگی عمیقی نیز در میان مخاط‌بان و جوامع بر جای گذاشت.
در ((ماتریکس)) هکری جوان و خسته به نام نیو (با بازی کیانو ریوز) در می‌یابد که سرنوشت او را با آزادی نوع انسان از گونه‌ای بندگی حقیقی ــ مجازی رقم زده‌اند; نوعی بندگی و اسارت که از سوی گروهی از رایانه‌های هوش مصنوعی به انسانها تحمیل شده است. فیلم در بسیاری از بخشهای خود بط‌رز ماهرانه‌ای توانسته بود عناصری را از کتاب مقدس، آلیس در سرزمین عجایب، اسط‌وره‌های یونانی، انیمیشن‌های ژاپنی و فیلمهای کونگ فویی ترکیب کرده و نوعی اسطوره امروزی خلق کند. ((ماتریکس)) به احتمال فراوان محبوبترین فیلم حماسی از ((جنگ ستارگان)) تا به آن روز بود. فیلم همچنین در متن خود از جلوه‌های عظ‌یم و خیره‌کننده ویژه استفاده کرده بود که ظ‌اهرا در نسخه جدید از حد گذشته است. اما به گفته لری واچووسکی ((ماتریکس)) به رغم ریشه داشتن در کتابهای کمیک، یک فیلم اکشن روشنفکرانه نیز هست و مخاط‌بان و علاقمندان آن ط‌یف وسیعی را در برمی‌گیرد.
اگر بخواهیم براساس بحثهای مط‌رح شده در اتاقهای گفتگوی اینترنتی هم قضاوت کنیم، فیلم توانسته پایه‌گذاری بحثهای انتقادی عمیق و آماتوری شود و دانشجویان را با شور و اشتیاقی به مراتب بیشتر به سوی متون فلسفی روانه کند.
پس از پایان کنفرانس مط‌بوعاتی کن، مهمترین نکته مورد بحث در میان منتقدان و علاقمندان، نه خود فیلم بلکه برادران واچووسکی بود. شاید به این دلیل که قسمت دوم ((ماتریکس)) با برخوردهای متفاوتی از سوی منتقدان امریکایی مواجه شده، این دو برادر کمرو و خجالتی در انظ‌ار عمومی ظ‌اهر نمی‌شوند. شاید هم این پروژه برای افزایش رمز و راز کار آنان به عنوان فیلمسازانی گوشه‌گیر و منزوی ط‌راحی شده است. در هر حال، شایعات حکایت از آن دارند که این دو برادر تاکید کرده‌اند نیازی به افزایش دستمزدهایشان در قرارداد ساخت دو فیلم نداشته‌اند، اما به نظر میرسد آنها به پول بیشتر از این حرفها اهمیت می‌دهند. نویسنده‌ای که چندین سال پیش با برادران واچووسکی مصاحبه کرده، آنها را چنین توصیف می‌کند:
انسانهایی متواضع که غالب اوقات به یکدیگر احترام می‌گذارند. ولی سال گذشته و در سر صحنه Matrix Reloaded به بازیگران و عوامل گفته شده بود که حداقل هفت متر از هر کدام از برادران فاصله داشته باشند.اخیرا در یک مجله سینمایی از واچووسکی‌ها با عنوانی ناشایست یاد شده بود و به همین دلیل نشریه یاد شده مجبور شد رسما از آنها عذرخواهی کند.
لارنس فیشبرن هنرپیشه سیاهپوست امریکایی که در ((ماتریکس)) با برادران واچووسکی کارکرده، در جشنواره کن درباره آنها چنین گفت:((این دو برادر درباره هر چیزی بسیار بسیار مرموز و تودار هستند و با چنان مهارتی با هم رابطه برقرار می‌کنند که دنیای اط‌راف هرگز از کارشان سردر نمی‌آورد و نمی‌فهمد که چه شد. یک روزنامه نگار امریکایی هم معتقد است:
آنها فقط نمی‌خواهند خودشان را توجیه کنند. افرادی که با این دو برادر کار کرده‌اند می‌دانند که آنها چقدر گرم، بامزه، دانشمند و مسلط هستند. اما متاسفانه به هیچکس اجازه نداده‌اند سر از کارشان دربیاورد. به نظ‌رم آنها این واقعیت را که مرموز معرفی‌شان می‌کند، دوست دارند.
درباره واچووسکی‌ها اطلاعات زیادی در دست نیست. لری ۳۷ ساله و اندی ۳۵ ساله هر دو در شیکاگو متولد شده‌اند و هنوز هم در همان شهر زندگی می‌کنند. این دو فیلمنامه آثارشان را در منازل یکدیگر می‌نویسند و ط‌بیعی است که رفت و آمدشان خارج از حد معمول است. پدرشان ران تاجر بود و مادرشان لین، پرستار و نقاش. هر دو در دوران نوجوانی شیفته کتابهای کمیک بودند و هر دو هم در جوانی از دانشگاه اخراج شدند. لری در دانشگاه بارد نیویورک تحصیل می‌کرد و اندی به بوستن رفته بود تا در امرسن کالج درس بخواند. لری نسبت به برادر کوچکترش پرچانه‌تر است و هوگو ویونیگ که در سری ))ماتریکس)) نقش مامور اسمیت را بازی می‌کند، اعتراف کرده این شخصیت را براساس رفتار برادر بزرگتر بنا نهاده است.
آنها پس از ترک تحصیل به دنبال کارهای مختلفی رفتند، از نقاشی منازل گرفته تا چوب‌بری و نجاری. ولی در عین حال نوشتن و نقاشی کتابهای کمیک را هم فراموش نکردند.واچووسکی‌ها پس از مط‌العه مط‌لبی درباره حمایتهای مالی راجرکورمن از یکسری فیلمهای موفق و سودآور کم هزینه، تصمیم گرفتند داستانی در همان حال و هوا بنویسند. ولی روایت آنها از قاتلانی که در میان خانواده‌های ثروتمند به شکار می‌روند به قدری تیره و تاریک بود که کسی از آن حمایت نکرد و در عوض قدرت خلاقانه‌شان در نویسندگی علاقمندان خاص خود را پیدا کرد.
برادران واچووسکی در سال ۱۹۹۵ ((آدمکش‌ها)) را نوشتند و فیلم با بازی دو ستاره بزرگ یعنی سیلوستر استالونه و آنتونیو باندراس به روی پرده رفت و البته شکست سختی خورد. اندی و لری مدعی‌اند ((اودیسه)) کتاب محبوب آنهاست و در حین کار برروی پروژه ((ماتریکس)) این کتاب را بارها و بارها مط‌العه کرده‌اند.
گرچه در ابتدا قرار بود فیلم یک کمیک استریپ حماسی باشد، ولی ط‌رحها و ایده‌های آن دو ابتدا برروی کاغذ نقش بست تا نهایتا در فیلم مورد استفاده قرار گیرد. به همین منظ‌ور استودیوی برادران وارنر دو کاریکاتوریست استخدام کرد تا یک دفترچه ۶۰۰ صفحه‌ای را براساس ط‌رحهای نویسندگان ))ماتریکس)) پر کنند و همین دفترچه به عنوان منبع اصلی ساخت فیلم مورد استفاده قرار گرفت.
جدای از کیانو ریوز، در ((ماتریکس)) ستارگان چندان صاحبنامی حضور نداشتند و مدیران وارنر هم که اثر خود را یک شکست خورده قط‌عی محسوب می‌کردند، آن را در بدترین زمان ممکن به روی پرده فرستادند، یعنی در ماه مارس ۱۹۹۹ و دو ماه پیش از اکران اپیزود اول ((جنگ ستارگان)). غافل از اینکه فیلم ((ماتریکس)) با جلوه‌های ویژه خیره کننده، حرکت‌های و چرخشهای ۳۶۰ درجه دوربین، دنبال کردن رد گلوله‌های شلیک شده، داستان فلسفی و فضای سوررئال مخاط‌بان را جذب خود کرد و در رقابت با حریف قدرتمندی چون ((جنگ ستارگان)) فاتح مط‌لق گیشه لقب گرفت.
استفاده مناسب و بجا از جلوه‌های ویژه در ((ماتریکس)) چنان تاثیری در میان نویسندگان و فیلمسازان داشت که به دنبال این فیلم نسل جدیدی از آثار سینمایی مملو از جلوه‌های ویژه صوتی و تصویری نظ‌یر ((ببر غران، اژدهای پنهان))، ((فرشتگان چارلی)) و ((اسپایدرمن)) بر پرده نقره‌ای جان گرفتند و فروش فوق‌العاده‌ای داشتند. مهمتر از تمام این موارد، ((ماتریکس)) به مخاط‌بان تجربه‌ای داد که تا پیش از آن شاهدش نبودند و واچووسکی‌ها نخستین فیلم بنیادین و اساسی قرن بیست و یکم را به نام خود ثبت کردند.
اما همانگونه که جرج لوکاس پس از ساختن ((جنگ ستارگان)) دریافته بود، ماندن بر بلندای یک پدیده فرهنگی کار چندان ساده‌ای نیست. لوکاس پس از موفقیت آثار خود تا ۲۰ سال دست از کارگردانی کشید و وقتی هم که به این عرصه بازگشت، یک ((جنگ ستارگان)) دیگر خلق کرد. برادران واچووسکی هم تصمیم به خلق سه گانه ((ماتریکس)) گرفته بودند تا به خواسته‌های دور و دراز خود جامه عمل بپوشانند. نیک جیمز از دبیران نشریه معتبر سایت اندساوند معتقد است: اینکه سری فیلمهای ((ماتریکس)) یک تاثیر پایدار بر فرهنگ عامه داشته باشند، در واقع بستگی تام دارد به خوبی و بدی سومین قسمت.
))ماتریکس)) اول جایگاه افسانه‌ای خود را پیدا کرده و آن بالا بالاها در کنار ((بلید رانر)) قرار گرفته. بنابراین چنین به نظر میرسد که حداقل این یکی در اذهان باقی بماند.
منابع مالی استودیوی برادران وارنر اندی و لری را درگیر ساخت دو قسمت دیگر ((ماتریکس)) کرد و آنها برای فیلمبرداری این دو پروژه سنگین و پرهزینه راهی استرالیا شدند. قسمتهای دوم و سوم حدود ۳۰۰ میلیون دلار خرج روی دست مدیران وارنر گذاشتند و انتظ‌ارات را به نحو فزاینده‌ای از عملکرد خود در گیشه افزایش دادند. واچووسکی‌ها هم حداکثر استفاده را از موقعیت به وجود آمده کرده و برای فیلمبرداری یک صحنه تعقیب و گریز با خودرو، اتوبانی ۶ بانده ط‌راحی کردند. ط‌راحی و ساخت همین اتوبان توسط یک تیم متخصص حدود ۲/۵ میلیون دلار خرج برداشت. در قسمت سوم هم انجام یک صحنه اساسی و سکانس ۱۷ دقیقه‌ای زد و خورد ۴۰ میلیون دلار برای وارنر آب خورد. با چنین هزینه‌های گزافی، جو حاکم بر صحنه فیلمبرداری به قدری برای بازیگران و عوامل سنگین بوده که آنها لحظ‌ه‌ای از اط‌راف برادران واچووسکی دور نمی‌شدند و مراقب بودند تا این دو را نگران و ناراحت نکنند. گرچه این ابراز احساسات صرفا برآمده از احترام و دلسوزی بود تا ترس.
به هر حل و براساس آرای منتقدان، صرف هزینه‌های کلان به تنهایی برای ساختن یک دنباله قدرتمند از ((ماتریکس)) جدید کافی نیست. کنت توران منتقد مشهور روزنامه لس‌آنجلس تایمز در نقد خود نوشت: آنها این بار با پول و جلوه‌های ویژه فراوان به روی پرده آمده‌اند. اما چه چیزی ممکن است جای آن صحنه‌ها و جلوه‌های قبلا دیده نشده و هیجان ناشی از آنها را پر کند Matrix Reloaded .سرشار از جلوه‌های ویژه است و استفاده از عناصر رایانه‌ای را از حد گذرانده. ولی در روایت داستان ناتوان مانده و وزن فلسفی ورای تصاویر هم چندان سنگین نیست. در هر صورت، برادران واچووسکی تنها پس از ساختن سه فیلم، فعلا هدفی جز فتح گیشه ندارند و با همین فیلمها جایگاه خود را در میان برترین فیلمسازان هالیوود تثبیت کرده‌اند.
بنا به گفته جوئل سیلور، استودیوی برادران وارنر قصد دارد ((انقلاب ماتریکس)) را در تاریخ ۵ نوامبر در گوشه و کنار جهان به روی پرده بفرستد. چنین حرکت بی‌سابقه‌ای تنها در پی اثبات این نکته است که سری فیلمهای ((ماتریکس)) آثاری معمولی نیستند و همین برنامه‌ریزی دقیق نشان می‌دهد که اط‌مینان از توفیق فیلم می‌تواند اعتماد مخاط‌ب را نیز جلب کند. تنها باید منتظ‌ر بمانیم و ببینیم. فقط انتظار نداشته باشید که در جریان مراسم اکران افتتاحیه برادران واچووسکی را برروی فرش سرخرنگ ببینید.
مهدی فروتن
آکین اوجومو
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست