میانجیگری چیست؟

مفهوم میانجیگری از جمله مفاهیم سیاسی است که در زمینه حل و فصل اختلافات و منازعات افراد، گروهها و کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.
معنی لغوی واژه "میانجیگری" (Mediation) وساطت بین دو …

مفهوم میانجیگری از جمله مفاهیم سیاسی است که در زمینه حل و فصل اختلافات و منازعات افراد، گروهها و کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.

معنی لغوی واژه "میانجیگری" (Mediation) وساطت بین دو یا چند طرف است. از نظر اصطلاحی یکی از شیوه های سیاسی- دیپلماتیک حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات است که در آن طرف ثالث که معمولاً یک کشور، یک سازمان بین المللی و یا یک شخصیت معروف بین المللی است به منظور پایان دادن و یا کاهش مناقشه بین دو طرف درگیر اعم از دو کشور یا بین دولت مرکزی با گروههای مخالف آن مداخله می کند و به طور دوستانه موضوعات مورد مذاکره بین آنها را پیشنهاد می کند.

اگر چه در بین شیوه های سیاسی - دیپلماتیک حل و فصل اختلافات سیاسی و بین المللی "مساعی جمیله"(Good office) نیز نوعی وساطت یک طرف ثالث بین دو طرف درگیر می باشد اما تفاوت میانجیگری با مساعی جمیله در آن است که در مساعی جمیله طرف ثالث فقط زمینه آغاز مذاکره طرفهای درگیر را فراهم می کند و خود در مذاکرات شرکت نمی نماید اما درمیانجیگری طرف ثالث علاوه بر آن که زمینه آغاز مذاکره بین طرفین درگیر یا دارای اختلاف را فراهم می کند خود نیز در روند مذاکرات شرکت دارد و حتی راه حل هایی نیز به طرفین پیشنهاد می کند که البته آنها در قبول یا رد این پیشنهادات مخیر هستند.

با توجه به سابقه دیرینه جنگ و نزاع بین افراد، گروههای اجتماعی و کشورها و نیز با توجه به منافعی که از جهات مختلف برای مداخله طرف ثالث به منظور پایان دادن به یک منازعه در طول تاریخ وجود داشته است، نیز از سابقه دیرینه ای برخوردار است.

البته این شیوه حل و فصل اختلافات در قرن بیستم تحولات عمیقی را پشت سر گذاشته و با پذیرش آن از سوی منشور سازمانهای بین المللی همچون منشور سازمان ملل متحد، منشور سازمان اتحادیه آفریقا و منشور سازمان کشورهای آمریکایی بر اهمیت جایگاه نهادی و نقش آن در حل و فصل منازعات افزوده شده است.

طرف ثالثی که اقدام به بین دو یا چند طرف درگیر در یک منازعه می کند معمولاً دارای اهدافی از این کار است. هدف میانجی از ممکن است کسب اعتبار باشد که البته شکست در طرف دیگر می تواند زیان های زیادی برای او ببار آورد.

همچنین از آنجا که گسترش یک اختلاف یا منازعه بین دو یا چند طرف ممکن است دامن دیگران را نیز بگیرد معمولاً طرف های ثالث به منظور جلوگیری از گسترش اختلاف و پیشگیری از ضرر احتمالی برای خود به عنوان میانجی وارد عرصه می شوند تا هر چه زودتر آن منازعه و اختلاف پایان یابد.

به عنوان یک شیوه خاص از حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات از ویژگی های همچون اختیاری بودن، انعطاف پذیر بودن و حفظ حیثیت و اعتبار طرفین اختلاف برخوردار است. همچنین موفقیت هرگونه نیز به عوامل مختلفی از قبیل هویت و ویژگی های طرفین منازعه، ماهیت منازعه و نیز خصوصیات و اهداف میانجی بستگی دارد.