‌شهر باستانی آسک (کلات )

آسک شهری قدیمی و متروکه است که در جنوب شرقی هندیجان و کیان کوه واقع شده است. آسک در حدود العالم ، چنین وصف شده است؛ "دهی است بزرگ و به برکوه نهاده و بر سر آن کوه آتشی است که دائم همی …

آسک شهری قدیمی و متروکه است که در جنوب شرقی هندیجان و کیان کوه واقع شده است. آسک در حدود العالم ، چنین وصف شده است؛ "دهی است بزرگ و به برکوه نهاده و بر سر آن کوه آتشی است که دائم همی در فشد شب و روز و حرب از رقیان آنجا بوده است اندر قدیم." این مطلب نشان دهنده آن است که به زمان تحریر حدود العالم یعنی در اواخر قرن چهارم هجری قمری آسک دهی بزرگ بوده و در دامنه کوهی قرار داشت که بر فراز آن آتش فروزان بوده است. ‌

مرحوم سلطانعلی سلطانی می نویسد: در نزدیک هندیجان کنونی شهر آسک قدیم واقع بود که بسیاری از جنگ های خوارج درنزدیکی آن رخ داده است و نام این شهر در بعضی از اشعار شعرای عرب آمده است. بنا به نوشته یکی از قدیمی ترین سیاحان عرب، تا قرن چهارم هجری قمری آثار قصور عالیه و انبیه عظیمیه باستانی در هندیجان برپا بود‌ه است. آثار عظیم آبیاری روزگار باستان در طرفین رودخانه زهره و خیرآباد که در زیدون یکی شده و از وسط هندیجان می گذرد، پیداست. ‌مورخان درباره آثار آسک نوشته اند: ایوان بلندی داشته و آتشکده ها و دفینه های باستانی وگورهای قدیمی، تابوتها و حجاریهای کتیبه مانند در آسک وجود داشته است. کتیبه‌ها‌یی به خط پهلوی بردرغربی ایوان (معبد آتشکده) آسک در سنگ منقوش بوده است. درغرب آسک قلعه گنبدی شکلی است که قبلا برج دیده بانی آنجا بوده است.