سایه جنگ غزه روی اسکار

آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا در حالی ۹ نامزد اولیه بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را اعلا‌م کرد که نام آواز گنجشک‌ها ساخته مجید مجیدی نماینده کشورمان در این فهرست …

آکادمی علوم و هنرهای سینمایی آمریکا در حالی ۹ نامزد اولیه بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را اعلا‌م کرد که نام آواز گنجشک‌ها ساخته مجید مجیدی نماینده کشورمان در این فهرست به چشم نمی‌خورد. به گزارش هالیوود ریپورتر، این آکادمی از میان ۶۵ فیلم غیرانگلیسی‌زبان، فیلم‌های انتقام ساخته گتس اشپیلمان (اتریش)، ضرورت‌های زندگی ساخته بنوا پیلون (کانادا)، کلا‌س ساخته لورن کانته (فرانسه)، عقده بادر مینهوف ساخته اولی ادل (آلمان)، والس با بشیر ساخته آری فولمن (اسراییل)، خروجی ساخته یوجیرو تاکیتا (ژاپن)، این قلب را بیرون بکش ساخته اوبرتو اسنایدر‌ (مکزیک)، لحظه‌های جاویدان از یان تروئل (سوئد) و سه میمون ساخته نوری بیلگه (ترکیه) را به‌عنوان ۹ فیلم راه‌‌یافته به فهرست اولیه بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان اسکار سال ۲۰۰۹ معرفی کرد. اعضای کمیته این آکادمی روز سوم بهمن نامزدهای نهایی را اعلا‌م می‌کنند و مراسم اعطای جوایز هم (۴ اسفند) در سالن کداک شهر لس‌آنجلس برپا می‌شود. ناکام اسکار امسال فقط مجیدی نبود؛ چرا که یک کارگردان از ایتالیا هم که احتمال می‌رفت جزو ۹ فیلم اولیه باشد از ادامه رقابت بازماند.

این کارگردان کسی نبود جز ماتیو گارونه کارگردان فیلم گومورا که توانسته بود جایزه فیلم کن را از آن خود کند اما همانطور که خبرگزاری‌ها و رسانه‌های مهم دنیا نظیر رویترز و بی‌بی‌سی گزارش داده‌اند، فیلم جنجالی والس با بشیر که اخیراً جایزه گلدن‌گلا‌ب را هم برده، شانس بالا‌یی در اسکار امسال دارد. عده‌ای معتقدند این فیلم، یک فیلم ضداسراییلی و ضدجنگ است، هر چند از جانب خود این رژیم به اسکار فرستاده شد. از سوی دیگر جهت‌گیری‌ها و حمایت‌های رسانه‌ای از این فیلم، اظهارنظر در مورد آن را با ابهام همراه می‌کند، خصوصاً در این روزها که شاهد نسل‌کشی اسراییلی‌ها در غزه هستیم. رویترز در حالی خبر انتخاب ۹ فیلم اولیه غیرانگلیسی‌زبان را منتشر کرد که تیتر خود را چنین انتخاب کرد: والس با بشیر، در راه اسکار. این فیلم جنگ لبنان و اسراییل را در سال ۱۹۸۲ به تصویر می‌کشد و جالب اینجاست که به شیوه مستند انیمیشن ساخته شده است.

آری فولمن کارگردان آن، زمانی در ارتش رژیم صهیونیستی خدمت می‌کرده و فیلم او در حقیقت خاطرات شخصی وی از جنگ این رژیم با لبنان در سال ۱۹۸۲ است، او در آن جنگ حضور داشته است. فیلم، جنایات رژیم صهیونیستی را در اردوگاه‌های صبرا و شتیلا‌ در لبنان به تصویر می‌کشد؛ جنایاتی که حاصل آن، کشتار تعداد زیادی از غیرنظامیان بود. با این حال معلوم نیست که هدف کارگردان به تصویر کشیدن جنایات است یا چیز دیگر. روزنامه آنجلس‌تایمز به این اثر امتیاز بالا‌یی داد و در عین حال آن را فیلمی تحریک‌کننده و آتش‌زا معرفی کرده است!‌ درجه‌ای که به این فیلم داده شده درجه R است که به فیلم‌هایی با خشونت بالا‌ و برخی صحنه‌های نامناسب داده می‌شود. داستان فیلم درباره ترور بشیر جمایل یکی از رهبران فالا‌نژیست‌های مسیحی لبنان به دستور سربازان اسراییل است. در هر حال نامزدهای بخش غیرانگلیسی‌زبان امسال اسکار، در دو مرحله انتخاب شدند. در مرحله اول کمیته‌ای شامل چندصد نفر از اعضای آکادمی از اواسط اکتبر تا ۱۰ ژانویه به تماشای ۶۵ فیلم واجد شرایط در بخش غیرانگلیسی‌زبان پرداختند. این کمیته نهایتاً ۶ فیلم را انتخاب کرد و سه فیلم دیگر هم در مرحله دوم رای‌گیری با آرای ۲۰ عضو کمیته اجرایی برگزیده شدند. غیر از ایتالیا و ایران که از اسکار امسال بازماندند، فیلم‌های مطرحی از کشورهای قزاقستان (تولیان)، اردن (خلبان ابورائد) و... هم امسال جزو ناکام‌های بزرگ بودند.

این برای دومین سال پیاپی است که فیلم‌های مطرح و پذیرفته‌شده در دیگر جشنواره‌های جهانی از اسکار بازمی‌مانند. سال گذشته هم فیلم ۴۴ ماه، سه هفته و دو روز از کشور رومانی از فهرست نامزدهای نهایی جا ماند و شگفتی آفرید. البته برخی منتقدان دلا‌یلی را برای ناکامی فیلم گومورا در اسکار امسال برشمرده‌اند؛ ازجمله این‌که این فیلم به دو زبان ایتالیایی و ناپلی ساخته شده است. دلیل دیگر به عدم علا‌قه داوران اسکار به فیلم‌های واقع‌گرا برمی‌گردد. منتقدان بر این باور هستند که فیلم‌های واقع‌گرایی همچون گومورا و ۴۴ ماه، سه هفته و دو روز به جهت واقع‌گرا بودن‌شان سلیقه داوران اسکار را برنمی‌تابند. اگر بیان واقع‌گرا و عینی آواز گنجشک‌ها را هم در نظر داشته باشیم، بیشتر به ناکامی این فیلم در اسکار ۲۰۰۹ پی می‌بریم. در کنار تمام اینها می‌توان گفت سلیقه داوران اسکار امسال در سایه اتفاقاتی که در منطقه خاورمیانه در حال رخ دادن است و اوج آن را در کشتار مردم غزه شاهدیم، به سمت حمایت از سینمای اسراییل است، با فیلمی در ظاهر ضدجنگ ولی برآمده از درون رژیم صهیونیستی.