مفهوم روزنامه نگاری سایبر

گرایش به سوی روزنامه نگاری سایبر و رسانه های سایبر یک گرایش و تمایل غیرقابل انکار است و دلایل خاص خود را نیز دارد

گرایش به‏سوی روزنامه‏نگاری سایبر و رسانه‏های سایبر یک گرایش و تمایل غیرقابل انکار است و دلایل خاص خود را نیز دارد.

استقبال روزنامه‏های نوشتاری از اینترنت نیز حاکی از همین روند است. کسانی که با اینترنت کار می‏کنند، با سه نوع روزنامه الکترونیک مواجه می‏شوند. نوع اول فقط یک نسخه فشرده اینترنتی است. یعنی نسخه‏ای که شامل همه مطالب روزنامه نوشتاری نیست. نوع دوم، اگر چه فقط برخی از مطالب نسخه نوشتاری خود را دارد، اما لحظه به ‏لحظه تغییر می‏کند و بالاخره نوع سوم که کادر جداگانه‏ای دارد و علاوه بر مطالب نسخه نوشتاری، مطالب خاص خود و سرویس‏های مستقل را نیز عرضه می‏کند. به این نوع از روزنامه نگاری , روزنامه‏نگاری سایبر یا سایبر ژورنالیسم می گویند . روزنامه‏نگاری سایبر مزایای غیرقابل انکاری دارد. برخی از مزایای رسانه‏های سایبر به‏قرار زیر است:

۱) آزادی از زمان و مکان:

زمان و مکان هر دو در اینترنت نابود شده‏اند. شما به‏محض تماس با اینترنت در جهان سایبر قرار می‏گیرید. اختلاف ساعت با کشورها برای دسترسی به‏اطلاعات و همچنین فاصله مکانی شما با این کشورها هیچ مفهومی ندارد. این امر در مورد روزنامه‏های اینترنتی به‏این معناست که آن‏ها لحظه به‏لحظه در معرض دید مخاطب قرار دارند و به‏عبارت بهتر ساعت انتشار برای آن‏ها - که معمولاً برای رسانه‏های نوشتاری پس از چاپ شدن می‏باشد - هیچ مفهومی ندارد. علاوه بر این، برای رسانه‏های الکترونیک هیچ مشکلی از نظر توزیع هم وجود ندارد، نه برف، نه باران، نه کمبود وسایل نقلیه زمینی و دریایی و نه مشکل تنظیم ساعت ارسال نشریه با خطوط هوایی، هیچ کدام مطرح نیست.

۲) نزدیک بودن و بی‏واسطه‏گی:

یکی از ویژگی‏ها و مزایای دیگر روزنامه‏نگاری الکترونیک این است که بین تولیدکننده و مصرف‏کننده (رسانه و مخاطب) هیچ واسطه‏ای وجود ندارد. چیزی شبیه به‏ارتباط چهره به‏چهره. به‏عبارت بهتر هر دو طرف، همیشه به‏هم دسترسی دارند و امکان پس‏فرست هم به‏طور لحظه به‏لحظه برای طرفین موجود است.

۳) تعامل یا کنش و واکنش متقابل و دوسویه :

یکی از هیجان‏انگیزترین ویژگی‏های روزنامه‏نگاری الکترونیک، دوسویه بودن آن است. همان‏طور که مسیر اطلاعات از سوی روزنامه امتداد می‏یابد، مسیر دیگری هم برای مخاطب هست تا اطلاعات خود را برای رسانه ارسال کند. به ‏دیگر زبان این یک خیابان دوطرفه است. امکان ارسال فایل و یا ارسال نامه الکترونیک (e-mail) از ابزارهای تعامل در این نوع از رسانه‏هاست.

۴) فرامتن :

فرامتن (hypertext) از دیگر مزایای روزنامه‏نگاری سایبر است. استفاده از این امکان، به‏معنی دستیابی مخاطب به ‏ادبیات جهانی یک واژه است. به‏دیگر سخن هر واژه فرامتنی امکان دستیابی شما را به‏تمام اسناد مربوط به‏آن واژه در اینترنت فراهم می‏سازد. این امکان برای هیچ روزنامه نوشتاری متصور نیست و به‏یک رؤیا می‏ماند.

۵) گرافیک متحرک، موسیقی، صدا و تصویر: از موارد فوق، تنها تصویر است که در رسانه‏های چاپی وجود دارد و البته بدون تغییر می‏ماند و برای یک شماره هم ثابت است. اما در رسانه‏های سایبر گرافیک‏های متعدد و متحرک، تصاویر تغییریابنده ، صدا و موزیک هم به‏کمک خبرها، مقاله‏ها، گزارش‏ها و... می‏آیند تا تأثیرگذاری مطلب به‏اوج خود برسد

۶) شخصی شدن:

روزنامه‏های سایبر حتی می‏توانند برای یک نفر انتشار یابند. به‏این معنی که شما می‏توانید به‏ سایت مورد استفاده روزنامه اینترنتی خود دستور بدهید که چه نوع اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهد و چه نوع اطلاعاتی را در اختیارتان قرار ندهد. البته همین جا باید یادآوری کنم که خطر اصلی علیه روزنامه‏های چاپی از جانب روزنامه‏های الکترونیک اینترنتی بروز نمی‏کند- اگرچه الان چنین است- بلکه خطر اصلی مربوط به‏سایت‏های پرقدرت اینترنتی نظیریاهو (Yahoo) است، چرا که این سایت‏ها با ایجاد اتصال‏های تخصصی (منابع اطلاع‏رسان تخصصی) خوانندگان روزنامه‏ها را به‏خود جذب می‏کنند و به‏این ترتیب برای روزنامه‏ها دردسرآفرین می‏شوند. اما به‏هرحال برای این که تا حدودی با قدرت رسانه‏های الکترونیک آشنا شوید، یادآوری می‏کنم که وقتی گزارش قاضی کن استار (Ken Starr) در ماجرای کلینتون - لوینسکی در یک فلاپی ۱۱۹۰۵۹ واژه‏ای در اینترنت ریخته شد، ظرف ۴۸ ساعت توسط ۲۴/۷ میلیون نفر در سراسر جهان خوانده شد، یعنی چیزی برابر با تیراژ ۵۰ روزنامه آمریکا ! در هر صورت مشروعیتی که ترور جان اف کندی و جنگ خلیج فارس به‏رسانه‏های چاپی دادند، گزارش استار به‏اینترنت داد و شاید از این جهت بتوان گفت که تلقی آنتونی اسمیت در قبال سه انقلاب ارتباطی (خط، چاپ و کامپیوتر) تا حدودی درست بوده است. ولی او از اینترنت خبر نداشت که چطور انقلاب سوم یعنی کامپیوترها را هم خواهد بلعید.

۷) نسل‏ها و کادرها :

به نظر می‏رسد، زمان هم به ‏نفع روزنامه‏های سایبر است. نسل جوان امروزی روزنامه‏خوان نیست. او به‏رسانه‏های دیجیتالی و به‏خصوص به‏ کامپیوتر گره خورده است.از دیگر سو کهنسالان نیز به‏تدریج از خط خرید روزنامه‏ها خارج می‏شوند، بی‏آن که جایگزینی برای آن‏ها پیدا شود. انقلاب دیجیتال، کادرها و حتی محتوای رسانه‏های چاپی را هم غارت کرده است، این انقلاب حتی آگهی‏ها را نیز از چنگ رسانه‏های چاپی خارج کرده است.

۸) توزیع افقی و بدون سلسله مراتب :

ارتباطات جمعی از آغاز حالتی یک ‏طرفه داشته است. از مدل‏های ارتباطی شانون و ویور تا نظریه گلوله‏های جادویی همه و همه جریان‏هایی یکطرفه بوده‏اند. حال آن که در رسانه‏های سایبر، گیرنده یک مشارکت‏گر فعال است که مثل فرستنده در توزیع اطلاعات شرکت دارد.