دیکتاتورهای ثروتمندی که سرنگون شدند

در جریان جنبش های مردمی که بتازگی در کشورهای خاورمیانه رخ داد تعدادی از دیکتاتورهای منطقه سرنگون شدند کسانی که به ظلم و ستم شهره بودند و در همان حال بخش اعظمی از ثروت های ملی جامعه شان را به جای صرف خدمات عمومی در اختیار اطرافیان و خاندان وابسته به خود قرار می دادند

در جریان جنبش‌های مردمی که بتازگی در کشورهای خاورمیانه رخ داد تعدادی از دیکتاتورهای منطقه سرنگون شدند؛ کسانی که به ظلم و ستم شهره بودند و در همان حال بخش اعظمی از ثروت‌های ملی جامعه‌شان را به جای صرف خدمات عمومی در اختیار اطرافیان و خاندان وابسته به خود قرار می‌دادند. حسنی مبارک دیکتاتور مصر، معمر قذافی رهبر لیبی و زین‌العابدین بن‌علی رئیس‌جمهور تونس از جمله این افراد بودند. علی عبدالله صالح در یمن نیز دست کمی از آنها نداشت. نیم‌نگاهی به ثروت‌اندوزی و فساد‌های خانواده‌های حاکم در این کشور‌ها نشان می‌دهد وقتی سیاست و ثروت بدون نظارت عمومی باشد چه فجایعی به بار می‌آورد.

● حسنی مبارک

گزارش‌های خبری می‌گوید آمار دقیقی از مبلغ ثروت حسنی مبارک و خاندانش در دست نیست، اما آمارهای غیررسمی حاکی از آن است که این خاندان حدود ۵۵ میلیارد دلارثروت دارد. گفته می‌شود خاندان مبارک به احتمال زیاد از قبل پیش‌بینی می‌کرده‌اند که شاید روزی مجبور شوند مصر را ترک کنند، بنابراین اکثر ثروت خود را به خارج از مصر و به سمت کشورهای اروپایی بویژه انگلستان انتقال داده‌اند. آنان دارای املاک بسیار زیاد و گران‌قیمتی در لندن و حومه این شهر هستند. مبالغ زیادی نیز در حساب‌های مختلف آنان در بانک‌های سوئیس، فرانسه، آمریکا، ایتالیا، عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی دارند. برخی منابع خبری می‌گویند این مبالغ به قدری زیاد است که می‌تواند تمام بدهی‌‌های کشور مصر را تسویه کند.

روزنامه گاردین در گزارشی نوشت: ثروت خانواده حسنی مبارک در بانک‌های سوئیس و انگلیس بیش از ‌٧٠ میلیارد دلار (‌٥/٤٣ میلیارد پوند) است. مبارک در ‌٣٠ سال حکومت خود در معاملات سرمایه‌گذاری سودآور در خارج از مصر شرکت می‌کرد. وی همچنین املاکی در منهتن و بخصوص بورلی هیلز آمریکا داشت. جمال و علاء ۲ فرزند پسر مبارک نیز جزو میلیاردرها بودند. آمنه جمال، استاد علوم سیاسی دانشگاه پرینستون دراین باره می‌گوید: ثروت ‌٤٠ تا ‌٧٠ میلیارد دلاری خانواده مبارک شبیه ثروت‌های باد آورده رهبران کشورهای حوزه خلیج‌فارس است.

● بن علی

در مورد زین‌العابدین بن‌علی و خانواده‌اش نیز خبرهایی از این دست فراوان است. بعد از سقوط رژیم حاکم بر تونس خبرهایی منتشر شد که نشان از ثروت‌های افسانه‌ای این خانواده داشت. دریک خبر گفته شد میزان ثروتی که بن‌علی، رئیس‌جمهور سابق تونس و همسرش در اختیار دارند ۷/۳ میلیارد یورو برآورد می‌شود. بخش اعظمی از این ثروت در بانک‌های خارجی و بخصوص سوئیس اندوخته شده است. در خبرهای دیگر این ثروت تا مرز ۵ میلیارد یورو افزایش یافت درحالی که هنوز نمی‌توان درباره ثروت واقعی این خانواده آمار درستی ارائه کرد. رئیس‌جمهور سابق تونس در فرانسه نیز املاک و مستغلات گران‌قیمتی داشت. براساس گزارش‌های خبری، مجموع دارایی‌های رئیس‌جمهور مخلوع تونس و همسرش لیلا طرابلسی از جمله حساب‌های بانکی وی در سوئیس، هتل‌های برزیل، آرژانتین و املاکشان در فرانسه ۵میلیارد یورو برآورد می‌شود. منابع بانکی تونس نیز اعلام کردند، لیلا طرابلسی همسر زین‌العابدین بن‌علی، رئیس‌جمهور مخلوع تونس مقادیر زیادی طلا به ارزش حدود ۴۵میلیون یورو را از کشور خارج کرده است. بانک مرکزی تونس تاکید کرد ارزش پول‌های خارجی و جواهراتی که در کاخ بن‌علی کشف شده، بیش از ۳۵میلیون دلار بوده است.

● قذافی دیکتاتور لیبی

معمر قذافی رهبر انقلاب لیبی ـ که تقریبا ۴۲ سال بر این کشور حکومت کرد ـ نیز یکی دیگر از همین نمونه‌ها بود. محمد ـ پسر بزرگ قذافی از ازدواج اولش ـ هرچند دارای مناصب سیاسی نبود، اما صاحب ۲ شرکت بزرگ مخابراتی با میلیاردها دلار درآمد بود. سیف‌الاسلام قذافی، خمیس و معتصم، الساعدی، سیف‌العرب و ‌هانیبال دیگر پسران قذافی بودند که بعضی کشته و برخی هنوز زنده هستند. هریک از آنها نیز بخشی از قدرت و ثروت لیبی را دراختیار داشتند. رسانه‌های لیبایی ثروت قذافی و خانواده‌اش را در مجموع ۸۲ میلیارد دلار تخمین زده و گفته‌اند این رقم ۴ برابر بودجه ۲۰۱۱ لیبی است.

● علی عبدالله صالح

ثروت علی عبدالله صالح، دیکتاتور پیشین یمن نیز جدا از خانواده‌اش بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که یا در بانک‌های خصوصی سپرده‌گذاری شده یا به صورت سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف از جمله احداث کاخ‌ها، تفرجگا‌ه‌ها و گردشگاه‌ها در کشورهای مختلف هزینه شده است. وی همچنین در شرکت‌های خودروسازی جهانی مشارکت و سهام دارد. یکی از کارشناسان یمنی اظهار کرد: سرمایه‌های یمن تبدیل به اموال شخصی رئیس‌جمهور و نزدیکانش شده است و حتی یکی از مسئولان ارشد عربستان اعتراف کرد کمک‌های عربستان به یمن نیز به حساب‌های خانواده صالح در بانک‌های سوئیس واریز شده است.

● همسران دیکتاتورها

جالب این‌که همسران دیکتاتورهای جهان عرب نیز دست کمی از شوهرانشان نداشتند و علاوه بر دخالت‌های بی‌رویه درامور سیاسی کشورشان، نقش پنهان اما عمده‌ای در رواج فساد، قاچاق مواد مخدر و حیف و میل ثروت‌های عمومی کشورشان ایفا می‌کردند. آنها در ثروت‌اندوزی گاه با یکدیگر مسابقه می‌گذاشتند.

یک‌بار روزنامه‌ای آمریکایی در گزارشی نوشت: «صفیه فرکش، همسر دیکتاتور لیبی ۳۰ میلیارد دلار از لیلی طرابلسی، همسر رئیس‌جمهور مخلوع تونس پولدارتر است.» به گفته نویسنده این گزارش، البته صفیه فرکش با داشتن شرکت هواپیمایی براق و ذخیره طلای ۲۰ تنی از تمامی همسران دیکتاتورهای جهان عرب پولدارتر است! در این میان سوزان مبارک، همسر رئیس‌جمهور مخلوع مصر از دیگر زنان دیکتاتورهای عرب ثروت کمتری داشت.

ناظران یکی از عوامل عمده نارضایتی‌های عمومی و انقلاب‌های اخیر در کشورهای مصر، تونس، لیبی و یمن را همین ریخت و پاش‌ها می‌دانند و می‌گویند شنیدن اخبار مربوط به این ثروت‌اندوزی‌ها برای جوانانی که بیکار بوده و برای تهیه یک لقمه نان به هردری می‌زدند دیگر غیرقابل تحمل شده بود.