عمل کنی, می یابی

«عمل به آنچه می دانیم», یک تاثیر بسیار مهم و شگفت انگیز به دنبال دارد و آن «روشن شدن مجهولات و مشتبهات» ماست همان گونه که مطالعه, مباحثه و حضور در مجلس درس, از راه های تحصیل علم محسوب می شود, یکی از راه های کسب و افزایش علم, «عمل به معلومات» است

«عمل به آنچه می‌دانیم»، یک تاثیر بسیار مهم و شگفت‌انگیز به دنبال دارد و آن «روشن شدن مجهولات و مشتبهات» ماست. همان‌گونه که مطالعه، مباحثه و حضور در مجلس درس، از راه‌های تحصیل علم محسوب می‌شود، یکی از راه‌های کسب و افزایش علم، «عمل به معلومات» است. در آیات و روایات، به صراحت و با زبان‌های مختلف، بر این واقعیّت تاکید شده است که: عمل، نور دانشی جدید فرا راه انسان می‌تاباند و مسیر حرکت او را روشن می‌کند.

در قرآن کریم آمده است: (یا أیُّهَا الَّذین آمنَوا، إن تَتَّقُوا اللهَ یَجعَل لَکُم فُرقاناً)؛ ای مؤمنان! اگر تقوای الهی پیشه کنید، خداوند برای شما فرقان [=قدرت تشخیص حق از باطل] قرار می‌دهد. (وَ الَّذینَ جاهَدوا فینا لَنَهدِیَنَّهُم سُبُلَنا) کسانی که در راه ما مجاهدت و کوشش نمایند، محقّقاً به راه‌هایمان هدایتشان می‌کنیم. (اتَّقُوا اللهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ الله)؛ تقوای الهی پیشه کنید و خداوند شما را می‌آموزاند.) وَ إن تُطیعوهُ تَهتَدوا؛ اگر خدا را اطاعت کنید، هدایت خواهید یافت. روایات نورانی پیشوایان معصوم(ع) نیز این حقیقت درخشان را چنین بیان داشته است: امام صادق(ع): العِلمُ مَقرونٌ إلَی العَمَلِ، فَمَن عَلِمَ عَمِلَ، وَ مَن عَمِلَ عَلِمَ؛علم و عمل به هم بسته شده‌اند؛ هر کس بداند، عمل کند و هر کس عمل کند، بداند. رسول‌الله: مَن عَمِلَ بِما یَعلَمُ وَرَّثَهُ (عَلَّمَه) اللهُ عِلمَ ما لَم یَعلَم؛هر کس به آنچه می‌داند عمل کند، خداوند، آنچه را ندانسته به او می‌آموزد. امام صادق(ع): مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ کُفِیَ ما لَم یَعلَمُ؛ هرکس به آنچه می‌داند عمل کند، از آنچه نمی‌داند کفایت شود.

رسول‌الله: ما أَخلَصَ عَبدٌللهِ عزَّوَجَلَّ أَربَعینَ صَباحاً إلاّ جرت یَنابیعُ الحِکمه مِن قَلبِهِ عَلی لِسانِهِ؛ هیچ بنده‌ای برای خدا چهل روز خالص نگردد، مگر آنکه چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش جاری شود. عارف ربانی، مرحوم حضرت آیت‌ا... بهجت در دستورالعمل‌های خود به طالبان حقیقت بر این قانون الهی بسیار تاکید می‌ورزد: آیا می‌دانید که هر که عمل کرد به معلومات خودش، خداوند مجهولات او را معلوم می‌فرماید؟ آن چیزهایی را که می‌داند اگر عمل کند، آن چیزهایی را که نمی‌داند می‌فهمد... وقتی به آن‌ها عمل کردی، روشن می‌شود. به همان دلیلی که اینها را برای شما روشن کرد، آن‌های دیگر را هم روشن می‌کند.

برای درک بهتر از این واقعیت شگرف، راننده‌ای را در نظر بگیریم که قصد دارد در تاریکی شب به مسافرت رود.

لامپ‌های اتومبیل، تنها مسافت ۲۰متریِ پیش روی او را روشن کرده و راننده فراتر از این مسافت، دید ندارد. اگر این شخص، به بهانه این که تمام مسیر جاده در معرض دید او نیست از حرکت باز ایستد، آیا در نظر خردمندان محکوم نمی‌شود؟ روش عاقلانه این است که با استفاده از همین روشنایی حرکت کند و پیش رود. اگر این مسیر روشن را طی کند، بیست مترِ بعدی برای او معلوم می‌شود. از اول نمی‌توان انتظار داشت کل مسیر، روشن و تابناک باشد و حرکت را نمی‌توان متوقف بر چنین انتظاری کرد. حرکت را باید با مقدار مسلم آغاز کرد.

کسی که آدرس منطقه‌ای دور دست را می‌پرسد، نباید توقّع داشته باشد تا پایان راه را قدم به قدم برای او ترسیم کنند. جاده اولیه را نشانش می‌دهند و به او می‌گویند: «پیش رو، به دو راهی که رسیدی، آن جا بپرس یا تابلوهای نصب شده بر سر دو راهی، مسیر حرکت آینده تو را روشن می‌کند». در هر صورت، این مرحله نخست را باید طی کنی تا مرحله دوم را بیابی و مرحله دوم را باید طی کنی تا توان درک مرحله بعد را داشته باشی. بله؛ اگر از ابتدا برای تو معلوم نیست که این جاده تو را به هدف می‌رساند یا نه، نباید در آن پا بگذاری؛ ولی اگر اطمینان داری از همین جاده، باید رفت و نمی‌دانی پس از رسیدن به دو راهی چه باید کرد، این مقدار معلوم را طی کن، به دو راهی که رسیدی، برای تو معلوم خواهد شد.