پروژه محافظت از زمین

شهاب سنگ بزرگی که چندی پیش به منطقه ای در آریزونا در ایالات متحده برخورد کرد و سبب لرزیدن خانه ها و شکسته شدن شیشه ها در این منطقه شد, یک بار دیگر این زنگ خطر را به صدا درآورد که اجرام فضایی هر لحظه ممکن است به زمین برخورد کرده و حتی حیات بشر روی این سیاره را به صورت جدی به خطر اندازد

شهاب‌سنگ بزرگی که چندی پیش به منطقه‌ای در آریزونا در ایالات متحده برخورد کرد و سبب لرزیدن خانه‌ها و شکسته شدن شیشه‌ها در این منطقه شد، یک بار دیگر این زنگ خطر‌ را به صدا درآورد که اجرام فضایی هر لحظه ممکن است به زمین برخورد کرده و حتی حیات بشر روی این سیاره را به صورت جدی به خطر اندازد.

یکی از مهم ترین چالش ها در حال حاضر، شناسایی آن دسته از اجرام فضایی است که در مسیر برخورد با زمین قرار دارند. با وجود پیشرفت های زیاد صورت گرفته در دانش فضایی، هنوز تجهیزات چندانی برای شناسایی این اجرام اختصاص نیافته و به همین دلیل است که ضرورت پیش بینی ساز و کارهایی ویژه برای رصد این اجرام اهمیت بیشتری می یابد.

برخی مطالعات نشان می دهد حدود یک میلیون جرم فضایی مختلف ممکن است روزی به زمین برخورد کرده و خطراتی جدی برای ساکنان زمین به وجود آورند. مشکل اینجاست که تلسکوپ های فعلی فقط ده هزار (یک درصد) از این اجرام را شناسایی می کنند.

افزون بر این ناسا حدود ده هزار سیارک را شناسایی کرده است که مدار آنها در نزدیکی مدار زمین قرارداد یا حتی از مدار زمین می گذرند. در این میان حدود ۱۴۰۰ سیارک می توانند به صورت بالقوه برای ساکنان زمین خطرساز باشند. هر کدام از این سیارک های خطرساز حدود ۴۰۰ متر یا بیشتر عرض داشته و هر ماه حدود ۲۰ عدد از آنها از فاصله نسبتا نزدیکی از زمین عبور می کنند. براستی آیا وقت آن فرا نرسیده است که سیاره مان را در برابر این حجم عظیم از شهاب سنگ ها، سیارک ها و دنباله دارها محافظت کنیم؟

حادثه ای که در بیست و هفتم بهمن ۱۳۹۱ خورشیدی رخ داد و در آن شهاب سنگی با عرض ۲۰ متر و وزن ده هزار تن به شهر چلیابینسک در روسیه برخورد کرد و سبب مجروح شدن ۱۵۰۰نفر (بیشتر به دلیل شکسته شدن پنجره ها) شد، پس از مدت ها هشداری جدی برای دانشمندان بود. امروزه بسیاری از دانشمندان بر این باورند که باید از هر وسیله ممکن نظیر بمب های هسته ای یا لیزر برای نابود کردن این اجرام فضایی یا حتی ایجاد مانع در مسیر حرکت آنها به سمت زمین استفاده کرد. در این میان دانشمندان در دانشگاه هاوایی، پروژه جدیدی برای شناسایی سیارک هایی که ممکن است روزی به زمین برخورد کنند، آغاز کرده اند. این پروژه اطلس نام دارد و قرار است تا دو سال دیگر اجرایی شود. واژه اطلس (ATLAS) مخفف عبارت سامانه هشدار نهایی برخورد سیارک به زمین (Asteroid Terrestrial-Impact Last Alert System) است. در این پروژه قرار است هشت تلسکوپ مختلف دائما به رصد آسمان شب پرداخته تا به این ترتیب سیارک هایی را که ممکن است به زمین برخورد کنند، شناسایی کرده و تا یک هفته پیش از برخورد آنها به زمین، مراتب را به شکلی هوشمند به مسئولان اخطار دهد.

نکته: شناسایی اجرام فضایی نظیر شهاب سنگ و سیارک ها کار دشواری است و نابودی آنها بسیار زمان گیر و پرهزینه خواهد بود اما این اجرام ممکن است روزی حیات را روی زمین به طور جدی به خطر اندازند

همچنین بنیاد فضایی B۶۱۲ طرح بلندپروازانه دیگری دارد. در این طرح قرار است نخستین تلسکوپ فضایی بخش خصوصی که سنیتل (Senitel) نام دارد ساخته و به فضا پرتاب شود. این تلسکوپ قدرتمند نقشه ای پویا از زمین و نیز تمام سیارک های مهمی که اطراف زمین حرکت می کنند، تهیه خواهد کرد.

این پروژه همچنین موقعیت کنونی و آینده و نیز مسیر حرکت تک تک این سیارک ها را مشخص خواهد کرد. خوشبختانه فناوری فعلی و دانش امروزی ما به گونه ای است که می توانیم سیارک هایی را که ممکن است تهدیدکننده حیات روی زمین باشند از ده سال پیش از برخورد نهایی شناسایی کنیم. طراحان این پروژه بر این باورند که دقت این سامانه برای رهگیری سیارک هایی که در مسیر برخورد با زمین قرار دارند، یکصد برابر بیشتر از دیگر تلسکوپ های دیگر است. به کلامی دیگر حدود ۹۹ درصد از سیارک هایی که ممکن است آسیب جدی به زمین برسانند از سوی تلسکوپ های دیگر رصد نمی شود. این تلسکوپ قرار است تا چهار سال دیگر به فضا ارسال شود.

آژانس فضایی ایالات متحده برنامه هایی برای جلوگیری از برخورد سیارک ها به زمین دارد. یکی از این برنامه ها، آخرین اقدام عملی ممکن در برخورد با سیارکی که در آستانه برخورد با زمین قرار دارد، خواهد بود. براساس این طرح ویژه، این سیارک در نزدیکی سطح زمین از سوی بازوهای رباتیکی ویژه گرفته شده و در یک مدار به دور ماه قرار می گیرد. سپس فضانوردانی از فضاپیمای اریون به آن موقعیت فرستاده شده تا به مطالعه آن بپردازند. جالب است بدانید دانشمندان برای مطالعه بهتر دنباله دارها در تابستان ۱۳۸۴ خورشیدی، فضاپیمایی را به سوی یکی از آنها ارسال کردند. فضاپیمای دیپ ایمپکت (Deep Impact) در مسیر حرکت به سمت دنباله داری غول پیکر تصویر بسیار باارزشی را ثبت کرد و البته خودش در این برخورد نابود شد.

● بهره گیری از سلاح های مختلف برای نابودی اجرام فضایی

ناسا برنامه هایی جدی برای رصد و شناسایی اجرام فضایی که زمین در مسیر حرکت آنها قرار دارد در دست اجرا دارد. با این حال چندی پیش اعلام شد این سازمان با همکاری آژانس فضایی فدرال روسیه در حال تهیه برنامه ای برای بهره گیری از سلاح های هسته ای به منظور نابود کردن سیارک های نزدیک سطح زمین است.

اخبار منتشر شده حاکی از آن است که ناسا تاکنون صدها هزار دلار روی بررسی امکان عملی بودن این ایده صرف کرده است. البته اجرایی شدن این پروژه در هاله ای از ابهام قرار دارد، زیرا نباید از یاد ببریم معاهده فضای خارجی که تاکنون از سوی ۱۰۲ کشور دنیا به امضا رسیده است، هر گونه بهره گیری از سلاح های هسته ای در فضا را ممنوع اعلام کرده است.

● بیلیارد در فضا

با این که اما و اگرهای بهره گیری از سلاح هسته ای برای مقابله با سیارک های سرگردان همچنان ادامه دارد، گروهی دیگر از دانشمندان طرح جالب دیگری را پیشنهاد کرده است.

براساس این طرح برای مقابله با سیارک هایی با طول صد تا ۳۰۰ متر که می توانند یک شهر بزرگ یا حتی کشوری را نابود کنند، می توان از یک فضاپیما برای منحرف سازی مسیر حرکت آن استفاده کرد. درست همانند بازی بیلیارد که یک توپ می تواند مسیر حرکت توپی دیگر را تغییر دهد، قرار دادن یک فضاپیما در مسیر حرکت یک سیارک می تواند با منحرف ساختن مسیر حرکت آن، جلوی بروز فاجعه احتمالی روی زمین را بگیرد.

● اسلحه لیزری در جنگ با شهاب سنگ ها

یکی دیگر از راه های مقابله با سیارک هایی که در مسیر رسیدن به جو زمین قرار دارند، بهره گیری از انرژی لیزر است. دانشمندان گفته اند برای این کار می توان فضاپیمایی با قابلیت تابش لیزر به فضا فرستاد.

همچنین برای افزایش کارایی این فضاپیما می توان فضاپیماهای بسیار کوچک دیگری را در کنار آن به فضا فرستاد تا در کنار همدیگر، نور لیزر فضاپیمای بزرگ تری را که در کنار آنها قرار دارد، بازتابش داده و به سمت سیاره مورد نظر هدف بگیرند. به این ترتیب انرژی داده شده به سیارک ها سبب افزایش حرارت آنها شده و در نتیجه مسیر حرکت آنها تغییر می کند.

دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا طرح بهتری برای بهره گیری از لیزر به منظور مبارزه با اجرام فضایی سرگردان داده اند.

براساس این طرح می توان فضاپیمای ویژه ای به فضا ارسال کرد تا بتواند انرژی خورشیدی را جذب کرده و آن را به صورت مستقیم به لیزر تبدیل کند. به این ترتیب این فضاپیما می تواند در یک فرآیند طولانی مدت، لیزر را به سیارک هایی که خطر بالقوه بیشتری برای زمین دارد، تابانده و به این ترتیب دارای خطرهای احتمالی را بگیرد. با این حال این نکته مهم را نیز باید در نظر داشت که برای کاستن حدود نیم کیلومتر از عرض یک سیارک با این روش، حدود ۱۲ ماه وقت لازم خواهد بود.

آنچه مشخص است این که شناسایی اجرام فضایی نظیر شهاب سنگ و سیارک ها کار دشواری است و نابودی آنها بسیار زمان گیر و پرهزینه خواهد بود، اما این را هم از یاد نبریم که این اجرام ممکن است روزی حیات را روی زمین به طور جدی به خطر اندازند.

msn

مترجم: صالح سپهری فر