پنیرك

گیاهی است دوساله یا چندساله، با ساقه افراشته یا خمیده به طرف بالا و یا خمیده افتان به صورت منفرد یا چندتایی، بدون كرك یا دارای كرك‌های ساده، پهنك كم و بیش مدور، قلبی شكل تا كلیوی، …

گیاهی است دوساله یا چندساله، با ساقه افراشته یا خمیده به طرف بالا و یا خمیده افتان به صورت منفرد یا چندتایی، بدون كرك یا دارای كرك‌های ساده، پهنك كم و بیش مدور، قلبی شكل تا كلیوی، بعضی اوقات با قاعده پخ با حاشیه دندانه‌ای یا اره‌ای یا دندانه‌های هلالی. گل آن به رنگ صورتی تا ارغوانی، نمونه خشك شده به رنگ آبی متمایل به بنفش با گلبرگ‌هایی به طول ۳۰ _ ۱۲ میلی متر، میوه بدون كرك یا كركدار. در سطح پشتی تخت و دارای چین و چروك و حفره‌های شبكه مانند، با حاشیه تیز ولی فاقد بال و دانه آن پوشیده از حفره‌های سفیدرنگ یا متمایل به قهوه‌ای است. گل‌ها بخش دارویی گیاه را تشكیل می‌دهد. گل‌ها در محور برگ ها قرار دارند. كاسه گل معمولاً دارای كرك‌های ستاره‌ای با كاسبرگ‌های سه گوش است. گلبرگ به رنگ صورتی تا ارغوانی با رگه‌های تیره تر و در نمونه خشك شده به رنگ آبی متمایل به بنفش است. بهترین زمان جمع آوری گل‌های این گیاه در تابستان وقت شكفتن گل‌ها است در حالی كه برگ‌های گیاه را بایستی در فصل بهار جمع آوری كرد. مهمترین ماده مؤثره گل‌های پنیرك را موسیلاژ تشكیل می‌دهد كه در اثر هیدرولیز آن گالاكتوز، آرابینوز، گلوكز، رامفوز و گالاكتورونیك اسید حاصل می‌شود. در درمان گاسترو آنتریت، علائم سرماخوردگی، التهاب دهان و گلو و سرفه مورد استفاده قرار می گیرد. در طب گذشته از پنیرك به صورت خوراكی به عنوان نرم كننده در درمان سرفه، مدر و به صورت موضعی به عنوان شست و شو دهنده در درمان زخم‌ها استفاده می‌شده است. این گیاه در نقاط مختلف ایران از جمله استان‌های مازندران، همدان، لرستان، اصفهان، فارس، كرمان، تهران، قزوین، خراسان و سیستان یافت می شود. باید دور از رطوبت و نور مستقیم و در ظروف سربسته غیرپلاستیكی نگهداری شود.